Tag Archives: lanun

jesselton_1911-800px
Sejarah

Penukaran Nama Jesselton Kepada Kota Kinabalu

30 September 1968 – Penukaran nama Jesselton kepada Kota Kinabalu telah dilakukan pada tahun 1968. Ia merupakan kesinambungan daripada cadangan Tun Mustapha bin Datu Harun pada tahun 1966 dalam satu Perhimpunan rakyat di Tambunan, Sabah.

Kota Kinabalu dinamakan sempena Gunung Kinabalu, yang terletak kira-kira 50 kilometer ke arah timur laut bandar yang menjadi mercu tanda negeri Sabah. Kinabalu berasal daripada nama Aki Nabalu. Aki pula bermaksud “datuk” dan Nabalu ialah nama untuk gunung dalam bahasa Dusun. Terdapat juga sumber yang mengatakan bahawa istilah ini berasal daripada Ki Nabalu iaitu Ki bermaksud “ada” atau “wujud”, dan Nabalu bermaksud “semangat orang mati”.

Kota ialah perkataan Melayu untuk “kubu”, “pekan”, atau “bandar”. Perkataan Kota juga digunakan secara tidak rasmi untuk merujuk kepada mana-mana pekan atau bandar. Nama Kota Kinabalu disyorkan supaya ia tidak tersilap dengan Gunung Kinabalu, iaitu gunung yang tertinggi di Asia Tenggara.

Kina Balu from Pinokok Valley 1862

Kina Balu from Pinokok Valley – 1862

Nama Asal Jesselton

Selain Jesselton, ada beberapa teori lain tentang nama asal Kota Kinabalu. Yang paling terkenal, seperti yang dinyatakan di atas, ialah Api-Api, atau hanya Api. Ia dinamakan seperti itu oleh penduduk tempatan, terutamanya kaum Bajau, sempena memperingati pembakaran pejabat pentadbiran British di Pulau Gaya oleh Mat Salleh, serta kejadian pembakaran lain yang biasanya dilakukan oleh lanun.

Terdapat dakwaan bahawa kawasan Kota Kinabalu sekarang sebenarnya dinamakan sempena sungai berdekatan yang dipanggil Sungai Api-Api. Selain Api-Api, satu lagi nama yang dikatakan ialah Deasoka, yang bermaksud “di bawah pokok kelapa”. Penduduk tempatan Bajau menggunakan nama ini bagi merujuk pada sebuah kampung di bahagian selatan bandar yang dipenuhi pokok kelapa.

Nama lain ialah Singgah Mata yang bermaksud “mata transit”, tetapi boleh juga diterjemahkan sebagai “menyenangkan mata”. Ia ialah nama yang diberikan oleh nelayan dari Pulau Gaya yang merujuk kepada kawasan yang hari ini merupakan pusat bandar Kota Kinabalu. Hari ini, semua nama ini digunakan sebagai nama jalan atau bangunan di sekitar bandar. Beberapa contohnya ialah Lintasan Deasoka, Api-Api Centre dan Jalan Singgah Mata.

Memorial Clock Tower Jesselton

Sejarah Awal Jesselton

Syarikat Borneo Utara British (SBUB) telah mengasaskan sebuah penempatan kecil di kawasan yang dikenali sebagai Teluk Gaya yang didiami oleh suku kaum Bajau. Petempatan pertama telah dibakar dan dimusnahkan oleh pejuang kebebasan Bajau, iaitu Mat Salleh pada tahun 1897.

Selepas kemusnahan Pulau Gaya, SBUB pada asalnya memutuskan untuk berpindah ke Teluk Gentisan pada tahun 1898. Apabila ia didapati tidak sesuai, Pesuruhjaya Tanah, Encik Henry Walker telah menggantikannya dengan sebuah tapak seluas 30 ekar dan SBUB telah berpindah ke sebuah perkampungan nelayan yang dinamakan Api-Api pada tahun 1899. Ia dipilih kerana terletak berhampiran dengan Perkhidmatan Kereta Api Borneo Utara dan merupakan pelabuhan semula jadi yang dilindungi daripada angin. Pusat pentadbiran yang baru ini dinamakan Jesselton selaras dengan nama Tuan Charles Jessel, yang merupakan Naib Pengerusi SBUB pada ketika itu.

Jesselton telah menjadi sebuah pos perdagangan utama Borneo Utara pada ketika itu dengan perdagangan getah, rotan, madu, dan lilin giat dijalankan. Keretapi baharu telah digunakan bagi mengangkut barang-barang ke pelabuhan Jesselton. Kebangkitan orang Melayu dan Bajau pada masa itu tidak begitu ketara dan SBUB juga bekerja keras untuk membanteras ancaman lanun yang telah lama berlaku di rantau ini.

Jesselton 1914

Jesselton 1914

Perang Dunia Kedua

Ketika Perang Dunia Kedua, British telah membakar bandar Jesselton untuk mengelakkannya jatuh ke tangan Jepun. Ketika pendudukan Tentera Jepun nama Jesselton telah ditukar kepada Api. Beberapa pemberontakan terhadap pentadbiran tentera Jepun berlaku ketika itu terutamanya pada 10 Oktober 1943 yang dilakukan oleh Gerila Kinabalu yang terdiri daripada penduduk tempatan. Ia dipatahkan oleh Tentera Jepun selepas pemimpinnya, Albert Kwok, ditangkap dan dihukum bunuh pada tahun 1944.

Bandar ini dimusnahkan sekali lagi oleh Tentera Bersekutu dibom siang dan malam selama lebih enam bulan sebagai sebahagian daripada Kempen Borneo pada tahun 1945. Kemusnahan teruk bandar Jesselton menyaksikan hanya tinggal tiga bangunan yang kekal berdiri pada masa tersebut. Perang di Borneo Utara berakhir dengan penyerahan diri Tentera Darat Jepun yang ke-37 oleh Leftenan Jeneral Baba Masao di Labuan pada 10 September 1945.

Jesselton Bomb Damage

Tamat Perang Dunia Kedua

Selepas perang tamat, SBUB kembali untuk mentadbir Jesselton tetapi tidak mampu untuk membiayai kos pembinaan semula yang sangat besar. Kawalan Borneo Utara diserahkan kepada Mahkota British (British Crown Colony) pada 15 Julai 1946. Kerajaan kolonial baharu telah dipilih bagi membina semula Jesselton sebagai pusat pemerintahan baharu selain daripada Sandakan yang juga telah dimusnahkan sewaktu perang.

Pada tempoh 1948-1955, sebuah Pelan Pembangunan Semula dan Pembangunan untuk Borneo Utara telah ditubuhkan oleh kerajaan British. Kerajaan British telah meluluskan dana sebanyak £ 6,051.939 – £ 2,232.882 bagi membina semula dan £ 3,819.057 bagi pembangunan baharu. Jalan raya telah dibina, pelabuhan dibersihkan dan lapangan terbang dibaiki. Pembangunan semula pekan dan sektor pertanian juga diberi tumpuan. Roy Edgardo Parry, Pengarah Pendidikan pertama, telah dilantik untuk menyediakan pelan lima tahun bagi pembangunan pendidikan.

KotaKinabalu_CityHall-800px

Apabila Borneo Utara bersatu dengan Sarawak, Singapura dan Persekutuan Tanah Melayu bagi membentuk Persekutuan Malaysia pada tahun 1963, negeri ini bertukar nama dan dikenali sebagai Sabah, dengan Jesselton kekal sebagai pusat pemerintahan utama. Penukaran nama Jesselton  kepada Kota Kinabalu telah dilakukan pada 30 September 1968 dan menerima status bandar raya daripada kerajaan Malaysia pada 2 Februari 2000.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
james_brooke_portrait-800px
Sejarah

James Brooke Meninggal Dunia

11 Jun 1868 – James Brooke meninggal dunia di England akibat penyakit jantung pada tahun 1868. Mayatnya telah dikebumikan di perkarangan gereja Sheepstor di Devonshire, England dalam tahun 1863. Anak saudaranya Charles Brooke, telah dilantik untuk menggantikannya sebagai Raja Sarawak bergelar Tuan Muda James Brooke meninggal ketika berusia 65 tahun.

James Brooke mula datang ke Sarawak pada 27 Julai 1839, dengan kapal Royalist dari Singapura. Sejak kedatangannya beliau telah bersahabat baik dengan Pengiran Muda Hashim, pemerintah Sarawak ketika itu. Pada waktu itu Sarawak berada dalam keadaan kucar-kacir.

Pengiran Hashim telah meminta James Brooke untuk menolongnya menghapuskan keadaan kacau-bilau tersebut. Sebagai membalas jasanya, Pengiran Muda Hashim telah memberikan Seniawan dan Sarawak yang pada masa itu hanyalah bandar Kuching sahaja kepada James Brooke.

Sir_James_Brooke_1847_by_Francis_Grant

Sejak itu James Brooke telah dilantik menjadi pemerintah Sarawak bergelar Raja Sarawak. Semasa hayatnya sebagai pemerintah Sarawak beliau terkenal sebagai seorang pemerintah yang bijak. Dalam usahanya untuk berbaik-baik dengan orang Melayu beliau telah melantik pemimpin-pemimpin Sarawak dari kalangan orang-orang Melayu. Beliau telah melantik Datu Patinggi, Datu Bandar dan Datu Temenggung bagi memimpin masyarakat Melayu di Kuching.

Beliau juga telah mengadakan bendera Sarawak yang pertama. Bendera itu berwarna merah ungu dan bersilang. Tapi warna ungu itu kemudiannya ditukarkan ke warna hitam untuk memudahkan percetakan. Bendera ini berlatarkan warna kuning iaitu warna rasmi kerajaan Borneo.

brookes_graves_in_sheepstor

Kubur James Brooke di Sheepstor

Di samping itu beliau telah berusaha mententeramkan negeri Sarawak dari ancaman-ancaman lanun. Misalnya peperangan di Batang Maru untuk menghapuskan lanun-lanun Kanowit. Beliau juga telah berjaya menamatkan pemberontakan orang-orang Cina dalam tahun 50-an di Kuching dan Bau. Semasa hayatnya James Brooke telah banyak merintis jalan bagi memudahkan pemerintahan anak saudaranya Charles Brooke

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Kampung_Mawar_Langkawi
Sejarah

Perjanjian Inggeris Dengan Sultan Kedah 1800

06 Jun 1800 – Pada tahun 1800 satu Perjanjian Persahabatan dan Perikatan telah dipersetujui dan ditandatangani di antara Sir George Leith, Leftenan Gabenor Inggeris di Pulau Pinang yang mewakili Syarikat Hindia Timur Inggeris dan Yang Dipertuan Raja Muda Perlis dan Kedah, pegawai-pegawai negeri dan Ketua-ketua bagi kedua-dua negeri.

Sir George Leith

Sir George Leith

Di antara perkara-perkara penting di dalam Perjanjian Inggeris dengan Sultan Kedah adalah :

  • Syarikat Inggeris bersetuju membayar kepada Duli Yang Dipertuan Raja Muda Kedah/Perlis sejumlah 10 ribu dollar setiap tahun selagi Inggeris menguasai Pulau Pinang dan kawasan pantai bertentangan dengan Pulau Pinang.
  • Duli Yang Maha Dipertuan bersetuju menyerahkan kepada Inggeris semua kawasan pantai di antara Kuala Krian dan tebing sungai kawasan Kuala Muda hingga ke daratan sejauh 60 orlong (6400 ela persegi atau kira-kira 1.3ekar). Syarikat Inggeris akan mengawal kawasan pantai tersebut dari musuh, perompak dan lanun yang mungkin datang dari arah utara ke selatan.
  • Duli Yang Dipertuan bersetuju bahawa semua jenis bekalan yang dibeli di Kedah dan Perlis untuk keperluan Pulau Pinang, kapal-kapal perang dan kapal-kapal kepunyaan Syarikat tidak akan ditahan atau tertakluk kepada Cukai atau Kastam; semua perahu yang datang dari Pulau Pinang untuk mendapatkan keperluan di Perlis dan Kedah akan dikehendaki mempunyai pasport yang betul supaya ianya tidak dikenakan cukai.

Dengan termetrainya perjanjian Inggeris dengan Sultan Kedah ini pada hari ini dalam tahun 1800 negeri-negeri Perlis, Kedah dan Pulau Pinang adalah dicantum menjadi sebuah negeri. Perjanjian ini telah diluluskan dan disahkan oleh Gabenor-Jeneral Yang Bertugas pada bulan November 1802.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
replika_istana_raja_melewar_rembau-800px
Sejarah

Perjanjian Persahabatan Rembau – Belanda

05 Jun 1819 – Satu perjanjian persahabatan dan pengiktirafan telah ditandatangani di Naning di antara Kerajaan Belanda dan Rembau pada tahun 1819. Rembau telah diwakili oleh Raja Ali, Penghulu Dato’ Maharaja Lela dan Empat Suku yang terdiri dari Dato’ Gempa Maharaja, Dato’ Marabangsa, Dato’ Sangsoera Pahlawan dan Dato’ Bangsa di Balang. Kerajaan Negeri Belanda pula diwakili oleh Gabenor Belanda di Melaka iaitu J. S. Timmermann Thyssen.

Perkara-perkara yang dipersetujui dalam perjanjian ini adalah :

  • ARTIKEL PERTAMA – Kerajaan Belanda mengiktiraf Raja Ali, Penghulu dan Empat Suku sebagai pentadbir Kerajaan Rembau.
  • ARTIKEL KEDUA – Raja Ali, Penghulu dan Empat Suku mengiktiraf Kerajaan Belanda sebagai pelindung serta bersumpah dan berjanji akan sentiasa taat setia dan tidak akan menentang Kerajaan Belanda dan menganggap bahawa sahabat-sahabat Belanda adalah sahabat-sahabat mereka dan usuh Belanda sebagai musuh Rembau juga, dan oleh itu berjanji akan memberi bantuan tenaga atau senjata jika diperlukan oleh pemerintah Belanda di Melaka.
  • ARTIKEL KETIGA – Kerajaan Belanda mengaku untuk mengekalkan dan menyokong Raja Ali, Penghulu, hak-hak mereka dan waris-waris mereka kecuali mengenai adat istiadat Negeri Rembau yang dibenarkan berlaku sepenuhnya, tetapi jika Raja Ali atau Penghulu meninggal dunia, waris yang dipilih menggantikannya tidak boleh bertindak atau diakui tindakannya itu oleh sesiapa pun kecuali ianya telah dipersetujui oleh pemerintah Belanda di Melaka.
  • ARTIKEL KEEMPAT – Raja Ali, Penghulu dan Empat Suku tidak akan memberi perlindungan kepada orang-orang yang terlibat dalam penjualan hamba abdi atau yang telah melakukan jenayah tetapi sebaliknya mestilah menyerahkan mereka kepada Gabenor Belanda di Melaka supaya dibicarakan mengikut kesalahan mereka.
  • ARTIKEL KELIMA – Raja Ali, Penghulu dan Empat Suku mestilah menyerahkan hamba-hamba yang telah lari dan berselindung di Rembau semenjak 21hb September. 1818 iaitu tarikh bermulanya pemerintahan Belanda di Melaka, dan demikian itu bagi tiap-tiap seorang hamba yang diserahkan semula akan dibayar 14 Dollar Sepanyol yang mana 7 dollar akan dibahagi-bahagikan kepada Penghulu dan Empat Suku, dan 7 dollar lagi akan diberikan sebagai hadiah kepada sesiapa saja yang telah menyerahkan hamba tersebut.
  • ARTIKEL KEENAM – Di atas permintaan Raja Ali, Penghulu dan Empat Suku, Gabenor Melaka akan mengeluarkan arahan-arahan untuk menahan orang-orang seperti itu yang melarikan diri dari Rembau dan menyembunyikan diri dalam kawasan kekuasaan Melaka, dan menyerahkan mereka kepada Raja Ali, Penghulu dan Empat Suku. Peraturan yang sama hendaklah diikuti berhubung dengan hamba-hamba yang lari dari Rembau ke Melaka di mana bayaran sebanyak 14 dollar Sepanyol hendaklah dibayar oleh yang empunya hamba.
  • ARTIKEL KETUJUH – Raja Ali, Penghulu dan Empat Suku akan menyerahkan kepada kerajaan Belanda semua bijih timah yang dipungut oleh mereka atau rakyat mereka dari Linggi, Sungai Ujong, Rembau dan jajahan takluk mereka; Kerajaan Belanda akan membayar 40 dollar (Sepanyol) bagi setiap satu bahara yang seberat 300 kati atau 375 paun Belanda bagi berat yang sama. Walau bagaimanapun Kerajaan Belanda mempunyai kuasa merampas bijih timah yang diseludup, atau yang menyalahi Perjanjian 1759.
  • ARTIKEL KELAPAN – Raja Ali, Penghulu dan Empat Suku tidak akan membantu atau melindungi lanun-lanun tetapi sebaliknya membantu dengan segala kuasa yang ada pada mereka untuk memajukan perdagangan di Selat Melaka dan mereka akan bertanggungjawab terhadap kegiatan perompakan di laut yang dilakukan oleh rakyat mereka.
  • ARTIKEL KESEMBILAN – Jika diketahui ada orang-orang yang membuat persiapan untuk bermusuhan mereka hendaklah menghalangnya daripada berlaku dan memberitahukan hal itu ke pengetahuan Gabenor Melaka.
  • ARTIKEL KESEPULUH – Setiap kapal tanpa mengecualikan tuan punya sama ada yang datang dari Timur atau Barat, yang melalui Melaka akan dirampas jika tidak membayar cukai pelabuhan. Semua kapal yang dipunyai oleh Rembau jika bertembung dengan kapal-kapal kerajaan asing yang memberi tembakan isyarat kepada mereka, mestilah memberikan lambaian isyarat dan menunjukkan pas kebenaran supaya dibenarkan Ialu dan tidak disyaki sebagai lanun.

Perjanjian ini adalah untuk memperbaharui Perjanjian 1759 yang telah ditandatangani oleh Kerajaan Tertinggi Belanda di India dengan Daeng Kemboja (Dain Cambodia) bersama-sama Penghulu dan Empat Suku yang dahulu.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
mohor_syarikat_hindia_timur_inggeris-800px
Sejarah

Perjanjian Francis Light Dengan Sultan Abdullah 1791

20 April 1971 – Pada tahun 1791, Sultan Kedah, Sultan Abdullah telah bersetuju membuat dan menetapkan syarat-syarat bagi satu perjanjian dengan kompeni Inggeris. Perjanjian ini ditandatangani oleh Tengku Shariff Muhamad, Tengku Alang Ibrahim dan Dato Penggawa Telebon selaku wakil-wakil Sultan Kedah dengan Francis Light selaku wakil Kompeni Inggeris, di Fort Cornwallis, Pulau Pinang pada 1 Mei 1791.

Perjanjian ini mengandungi 9 perkara iaitu :

  1. Kompeni Inggeris akan membayar 6,000 dollar Sepanyol tiap-tiap tahun kepada Sultan selagi Pulau Pinang menjadi hakmilik Inggeris.
  2. Sultan bersetuju tidak akan menghalang atau mengenakan cukai ke atas apa-apa bekalan yang dibeli di Kedah bagi keperluan Pulau Pinang dan kapal-kapal Kompeni Inggeris.
  3. Semua hamba yang lari dari Kedah ke Pulau Pinang atau dari Pulau Pinang ke Kedah akan dikembalikan kepada tuan masing-masing.
  4. Semua orang yang lari dari hutang, sama ada dari Kedah atau Pulau Pinang akan diserahkan kepada si pemberi hutang.
  5. Sultan tidak akan membenarkan mana-mana kuasa Eropah yang lain menduduki mana-mana tempat di Kedah.
  6. Pihak Kompeni tidak akan melindungi orang-orang yang menderhaka atau memberontak terhadap baginda Sultan.
  7. Semua orang yang lari dari Kedah ke Pulau Pinang atau dari Pulau Pinang ke Kedah kerana kesalahan membunuh akan ditahan dan dipulangkan dengan ikatanjamin.
  8. Semua orang yang melakukan penipuan (forgery) hendaklah ditangkap dan diserahkan kepada kedua-dua belah pihak, dan
  9. Sultan tidak akan membekalkan apa-apa barangan keperluan kepada mereka yang bermusuh dengan Kompeni Inggeris.

Perjanjian ini amat penting kepada Inggeris kerana ia merupakan dasar perundangan yang mengesahkan hakmilik Inggeris ke atas Pulau Pinang walaupun Inggeris telah mendudukinya sejak tahun 1786. Sebelum perjanjian itu ditandatangani Francis Light telah mendapat izin Sultan menduduki Pulau Pinang secara tidak rasmi sementara menunggu kelulusan dari London mengenai syarat yang menghendaki Syarikat Hindia Timur Inggeris memberi perlindungan tentera kepada Kedah.

Francis Light bersetuju dengan syarat itu tetapi telah mengambil sikap melambat-lambatkan perkara itu dengan memberi jaminan bahawa permintaan baginda sedang mendapat pertimbangan pihak berkuasa di London dan akan berjaya. Bagaimanapun, sebelum persetujuan mengenai syarat itu dicapai Francis Light telah memaksakan perjanjian kepada Sultan Abdullah dan mengambil Pulau Pinang di atas nama King George Ill, England, pada 11 Ogos 1786.

Dalam bulan Jun 1788, setelah dipaksa oleh Sultan, barulah Light mengakui bahawa Syarikat Hindia Timur Inggeris enggan memberi perlindungan tentera kepada Kedah. Oleh itu Sultan Abdullah menuntut supaya Pulau Pinang dikembalikan kepada Kedah. Untuk lari dari persoalan itu Light menawarkan untuk membeli Pulau Pinang tetapi Sultan enggan. Pihak Syarikat kemudiannya menawarkan gantirugi dan Sultan Abdullah menuntut sebanyak 30,000 dollar Sepanyol setahun. Tetapi Light hanya sanggup membayar sebanyak 10,000 selama lapan tahun atau 4,000 untuk selama-lamanya.

Sultan Abdullah menegaskan jika pihak Syarikat Inggeris tidak dapat memenuhi syarat-syarat baginda maka Syarikat mestilah meninggalkan Pulau Pinang. Tetapi Lord Cornwalis, Gabenor Jeneral India dan Light telah menganggap Pulau Pinang sebagai wilayah Inggeris mengikut syarat-syarat mereka sendiri.

Dalam bulan Februari 1791 Sultan Abdullah bersetuju menerima sebanyak 10,000 selama-lamanya sebagai ganti keengganan Inggeris memberi perlindungan. Light pula berjanji membayar sebanyak 10,000 ‘serta merta’ dan meminta Sultan menghentikan permusuhan sementara menunggu jawapan dari Bengal. Bagaimanapun Light hanya membayar sebanyak 5,000 dan berjanji untuk membayar bakinya hanya setelah lanun-lanun meninggalkan Perai.

Sultan Abdullah murka lalu memberi kata dua: sama ada Light membayar baki sebanyak 5,000 bersama-sama 10,000 setahun sebagai tunggakan sejak tahun 1786, atau Inggeris tinggalkan Pulau Pinang. Di samping itu Sultan Abdullah memperkuatkan kubu-kubu di Perai.

Light menganggap kata dua Sultan Abdullah itu sebagai mengisytiharkan perang. Tanpa membalas kata dua itu Light terus mengarahkan Capt. Andrew Glass menyerang Perai secara mengejut pada 12 April 1791. Dengan serangan itu pasukan Kedah telah dapat dikalahkan. Sultan Abdullah terpaksa mengakui kekalahan dan berdamai melalui perjanjian yang dipersetujui dan ditandatangani pada 1 Mei 1971.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Ships_Trading_in_the_East-800px
Sejarah

Perjanjian Inggeris-Belanda 1824

17 Mac 1824 – Pada tahun 1824, satu perjanjian ditandatangani di antara pihak Inggeris dengan Belanda. Perjanjian yang lebih dikenali sebagai Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 ini meliputi pembahagian tanah- tanah jajahan dan pusat-pusat perniagaan.

Mengenai tanah jajahan, pihak Belanda menyerahkan Melaka serta jajahan takluknya kepada Inggeris. la mengaku tidak akan membuka sebarang tempat di Semenanjung Tanah Melayu ataupun menandatangani sebarang perjanjian dengan mana-mana raja, pembesar ataupun sebarang negeri di Tanah Melayu dan memansuhkan segala tuntutan ke atas Semenanjung Tanah Melayu.

Pihak Belanda juga mengesahkan pendudukan Inggeris di Singapura dan menarik semula semua bantahan mengenainya. Belanda juga dikehendaki menyerahkan kilang-kilangnya di India dan menarik semula semua tuntutannya mengenai kemudahan dan pengecualian.

perjanjian_inggeris_belanda_1824

Pihak Inggeris pula berundur dari Sumatera dan menyerahkan Bangkahulu serta segala hak miliknya di Sumatera kepada Belanda sebagai pertukaran dengan Melaka, dan tidak akan membuat sebarang perjanjian dengan mana-mana pemerintah atau pembesar atau membuka penempatan di Sumatera. Pihak Inggeris juga tidak dibenarkan membuka sebarang penempatan atau membuat perjanjian dengan mana-mana pihak di Kepulauan Karimun, Semenanjung Riau-Lingga dan mana-mana pulau di Selatan Selat Singapura.

Kedua-dua kuasa mengaku tidak akan membuka sebarang tempat baharu tanpa pengetahuan pihak yang lain dan jika mana-mana pihak hendak berundur daripada salah satu kawasannya, pihak itu hendaklah memberi peluang kepada pihak yang lagi satu memilikinya.

Mengenai perniagaan pula pihak Belanda diberi hak monopoli di Kepulauan Rempah tetapi tidak sama sekali di Semenanjung Tanah Melayu; perjanjian-perjanjian monopoli tidak boleh dibuat dengan mana-mana pihak. Kedua-dua pihak bersetuju untuk memberi “layanan negara istimewa” (most favoured nation treatment) di Ceylon, India dan Semenanjung Tanah Melayu.

Pihak Belanda hendaklah menamatkan perjanjian monopoli bijih timah dengan Perak dan Selangor. Pedagang -pedagang tempatan hendaklah dibenarkan berdagang di pelabuhan -pelabuhan kedua-dua pihak dan juga pelabuhan-pelabuhan tempatan. Kedua-dua pihak juga hendaklah sama-sama membasmi kegiatan-kegiatan lanun.

Hasil daripada Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 ini seluruh kawasan Nusantara telah dikuasai sepenuhnya oleh kedua-dua kuasa itu dan dibahagikan kepada kawasan pengaruh masing-masing. Kedua-dua pihak menentukan Selat Singapura sebagai sempadan kawasan pengaruh mereka Kawasan sebelah utara Selat Singapura diletakkan di bawah pengaruh Inggeris manakala sebelah selatannya pula di bawah pengaruh Belanda.

Kawasan yang banyak terlibat ialah tanah jajahan Johor di mana ia dengan sewenang-wenangnya telah dibahagikan sama ada kepada Belanda atau Inggeris. Dalam hal ini Pemerintah Johor tidak ada suara terhadap satu-satu keputusan yang dibuat mengenai negerinya.

Akibat dari Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 ini, Inggeris telah dapat menguasai satu pusat perniagaan bebas yang makmur di tengah-tengah kawasan yang dulunya begitu lama dikuasai Belanda. Dengan menguasai Semenanjung Tanah Melayu dan Singapura itu maka jalan perniagaan Timur-Barat terbuka seluas-luasnya kepada pihak Inggeris.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
replika_istana_raja_melewar_rembau-800px
Sejarah

Perjanjian Inggeris – Rembau 1831

30 November 1831 – Pada tahun 1831, satu perjanjian Persahabatan dan Kerjasama telah dipersetujui di antara Kerajaan Inggeris dengan Penghulu Raja Ali dan Empat Suku yang memerintah Rembau dan Jajahan Takluknya. Kerajaan Inggeris telah diwakili oleh Robert Ibbetson, Residen Singapura, Pulau Pinang, Melaka dan Jajahan Takluknya. Perjanjian Inggeris – Rembau ini melibatkan soal-soal kawasan penempatan, perniagaan dan pengiktirafan Inggeris terhadap Rembau sebagai sebuah negeri yang merdeka.

Di antara kandungan perjanjian Inggeris – Rembau ini adalah :

  1. Kerajaan Inggeris mengakui bahawa Penghulu Raja Ali dan Empat Suku sebagai Ketua Pemerintah Rembau dan Jajahan Takluknya. Orang-orang Inggeris dan Orang-orang Rembau menjalinkan persahabatan dengan ikhlas dan jujur dan kedua-dua pihak tidak akan menimbulkan sebarang permusuhan di antara satu sama lain.
  2. Jika sesuatu pihak mempertikaikan sesuatu kawasan yang terletak di sempadan bersama, Ketua Pemerintah salah satu pihak hendaklah menghantar surat dan pegawai masing-masing menemui salah seorang Ketua Pemerintah daerah berkenaan untuk menyelesaikan masalah sempadan itu dengan cara persahabatan.
  3. Kedua-dua pihak bersetuju tidak boleh memasuki untuk mengejar, menangkap dan membawa balik rakyat yang lari dari daerah masing-masing ke dalam daerah salah satu pihak tetapi hendaklah melapor dan minta pulangkan orang itu dengan cara yang baik. Pihak pemerintah yang menangkap orang yang lari itu bebas memutuskan sama ada hendak memulangkan atau tidak.
  4. Dari segi perniagaan salah satu pihak dikehendaki melindungi sampan-sampan dan tongkang-tongkang pihak yang datang berniaga. Sebelum memasuki sesuatu daerah, peniaga-peniaga hendaklah mendapat kebenaran kastam daerah yang hendak dimasuki dan peniaga-peniaga terikat dengan undang-undang di dalam daerah-daerah yang dimasuki. Kedua-dua pihak pula bersetuju untuk menentang lanun-lanun bagi mengekalkan keselamatan perniagaan dan pelayaran.

Perjanjian lapan perkara ini menjadi garis panduan kepada kedua-dua pihak bagi menyelesaikan sebarang masalah yang timbul.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
HMS_Midge-800px
Sejarah

Serangan Ke Atas Kapal Midge British Di Larut, Perak

16 September 1873 – Pada tahun 1873, sebuah kapal British Midge telah diserang oleh sekumpulan lanun di perairan Larut, Perak. Dalam serangan tersebut dua orang askar British telah mendapat cedera parah.

Kekacauan di Larut ini berpunca dari pergaduhan puak-puak Hai San dan Ghee Hin yang bukan sahaja di Larut tetapi juga telah merebak ke jajahan Inggeris di Seberang Perai dan Pulau Pinang. Kekacauan oleh orang-orang China ini menyebabkan Inggeris telah campurtangan.

Kolonel Anson pernah mengusahakan mesyuarat di Pulau Pinang di antara puak-puak yang bertentangan di Larut itu. Walau bagaimanapun kekacauan masih juga berterusan. Oleh sebab itu Inggeris telah menghantar kapal Midge ke perairan Larut dan kemudiannya mudik ke Sungai Larut untuk membenteras lanun-lanun China yang sentiasa mengganggu pedagang-pedagang yang menggunakan jalan air tersebut. Dalam masa inilah kapal Midge telah diserang oleh lanun-lanun yang berkubu di tebing Sungai Larut.

HMS Thalia

HMS Thalia

Inggeris kemudiannya menghantar kapal Thalia pada 20 September 1873. Kapal Midge dan Thalia kemudiannya bergabung menyerang kubu-kubu lanun China di Larut dan memusnahkan kubu-kubu di tebing Sungai Larut serta merampas 2 tongkang China di situ. Kira-kira 3000 penduduk di Pekan Larut yang kebanyakkannya terdiri dari orang-orang China telah menyerah diri kepada Inggeris.

Dengan serangan lanun-lanun China ke atas kapal Midge pada hari ini dalam tahun 1873 telah menyebabkan campur tangan Inggeris secara serius di Larut dengan menyerang dan memusnahkan kubu-kubu lanun China di sana serta memaksa mereka berdamai dengan Inggeris.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
seberang_prai-800px
Sejarah

Pemajakan Seberang Perai Oleh British

15 Julai 1800 – Pada tahun 1800, Sir George Leith Bart, Leftenan Gabenor Pulau Pinang telah memajak sebuah kawasan di daratan negeri Kedah, bertentangan dengan Pulau Pinang yang dikenali sebagai Seberang Perai daripada Sultan pemerintah negeri Kedah.

Urusan pemajakan Seberang Perai itu dibuat tanpa perbincangan yang sewajarnya dengan mana-mana pihak termasuk Sultan Dhiauddin yang menjadi Raja Kedah ketika itu.

Apa yang diketahui hanyalah pertemuan seorang wakil yang dihantar oleh Sir George Leith bernama Caunter untuk menemui Sultan Dhiauddin pada akhir Jun tahun 1800 bagi memajak kawasan tersebut. Malah tidak boleh dinafikan kemungkinan adanya pujukan dengan janji yang manis atau desakan yang memaksa Sultan menyetujui kehendak British itu.

Berikutan dari pertemuan wakil Leith dengan Sultan Dhiauddin, British telah menghantar orang-orangnya untuk membuat penempatan di Seberang Perai yang kemudiannya dinamakan Province Wellesley.

Spekulasi dari setengah pihak pula menyatakan bahawa Sultan Kedah telah menjual kawasan tersebut dengan harga 2,000 pisos. Hakikat sebenarnya kawasan ini hanyalah dipajakkan sahaja kepada British dengan bayaran saguhati sebanyak empat ribu ringgit tiap-tiap tahun kepada Sultan Kedah.

Ini bermakna Kompeni Inggeris mesti membayar 10,000 ribu ringgit kepada Sultan Kedah kerana memajak Pulau Pinang dan Seberang Perai.

Surat persetujuan pemajakan Seberang Perai itu berbunyi :

  • Fasal yang pertama: Kompeni Inggeris perlu membayar setiap tahun kepada Duli Yang Maha Mulia Raja Muda Perlis Kedah 10,000 rial semasa Inggeris menguasai dan menduduki Pulau Pinang dan negeri yang di seberang.
  • Fasal yang kedua: Duli Yang Maha Mulia janji beri kepada Kompeni Inggeris selama-lamanya jajahan dari Kuala Kerian sampai ke Kuala Muda dan ukurannya dari tepi laut ke darat enam puluh relung serta panjang dan lebar yang tersebut ini. Kemudian hendaklah diukur oleh Orang Duli Yang Maha Mulia bersama-sama dengan orang dan kompeni. Kompeni Inggeris sanggup menjaga jajahan laut ini daripada pencuri dan perompak-perompak yang menyerang dari laut dari sebelah utara atau dari sebelah selatan.
  • Fasal yang ketiga: Duli Yang Maha Mulia berjanji segala jenis makanan yang kurang di Pulau Pinang atau untuk kapal perang atau untuk kapal Kompeni boleh diberi di Perlis dan Kedah dengan memberi surat pas.
  • Fasal yang keempat: Segala budak yang lari dari Perlis dan Kedah ke Pulau Pinang atau dari Pulau Pinang dan ke Perlis dan ke Kedah tiada mahu dipulangkan kepada negeri asal mereka.
  • Fasal yang kelima: Segala orang berhutang yang lari daripada tuan hutangnya dari Perlis dan Kedah ke Pulau Pinang atau dari Pulau Pinang ke Perlis dan Kedah jikalau tiada dibayar hutangnya hendaklah dipulangkan kepada tuannya.
  • Fasal yang keenam: Duli Yang Maha Mulia tidak boleh membenarkan orang Eropah tinggal di dalam negeri yang di bawah perintah Duli Tuanku.
  • Fasal yang ketujuh: Kompeni tidak boleh menerima orang sudah nyata salah melawan Raja atau kesalahan besar yang lain.
  • Fasal yang kelapan: Orang yang bersalah membunuh orang lari dari Perlis dan Kedah ke Pulau Pinang hendaklah ditangkap dan dipulangkan ke tempatnya.
  • Fasal yang kesembilan: Orang yang mencuri cap atau menipu hendaklah dipulangkan juga.
  • Fasal yang kesepuluh: Bangsa yang menjadi musuh Kompeni Duli Yang Maha Mulia tiada boleh bantuan.
  • Fasal yang sebelas: Semua rakyat Duli Yang Maha Mulia membawa segala jenis barang-barang turun sungai tiada boleh diusik atau ditahan oleh Kompeni atau orangnya.
  • Fasal dua belas: Apa-apa jenis barang Duli Yang Maha Mulia yang kekurangan dan Kompeni mahu mencarinya, harga hendaklah ditolak dari sewa Pulau Pinang.
  • Fasal tiga belas: Apabila telah dinyatakan dan diterangkan perjanjian dan kahul ini segala sewa yang tinggal atas perjanjian yang dahulu kepada Duli Yang Maha Mulia di Perlis dan Kedah hendaklah dibayar habis.
  • Fasal empat belas: Perjanjian dan kahul yang telah dibuat oleh kedua pihak penghulu negeri batal dan tidak boleh digunakan lagi.

Pemajakan Seberang Perai ini dibuat bukanlah berdasarkan minat British untuk memajukan Seberang Perai. Demi menjaga kepentingan perdagangan Pulau Pinang kawasan di seberang itu diambil supaya dapat menyekat kemungkinan wujud sebuah pelabuhan saingan yang berdekatan.

Pada masa yang sama British mengesyaki bahawa Seberang Perai menjadi tempat persembunyian lanun-lanun yang sentiasa mengganggu keamanan Pulau Pinang. Keadaan Seberang Perai yang berhutan dan berpaya dengan penduduk yang kurang memudahkan penjenayah yang lari dari Pulau Pinang melepaskan diri dari hukuman.

Tambahan pula British ingin menjadikan Seberang Perai sebagai kawasan bercucuk tanam supaya British di Pulau Pinang tidak terlalu mengharap bekalan makanan dari negeri Kedah.

British hanya memajak Seberang Perai demi kepentingan perdagangan di Pulau Pinang. Dengan janji yang manis Pulau Pinang dan Seberang Perai dikuasai seolah-olah miliknya sendiri malah di satu masa yang lain sejarah mencatatkan keingkaran British menepati janjinya dan persetujuan yang dimeterai.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
hms_rinaldo-800px
Sejarah

Inggeris Menyerang Kuala Selangor

04 Julai 1871 – Pada tahun 1871, angkatan perang Inggeris telah menyerang dan membedil pekan Kuala Selangor. Inggeris menyerang Kuala Selangor ini adalah ekoran dari peristiwa 14 Jun 1871, apabila sebuah tongkang dari Pulau Pinang telah diserang dan disamun oleh lanun-lanun Cina dari Kuala Selangor.

Serangan ini telah menyebabkan kematian seramai 34 orang. Tongkang tersebut telah dibawa oleh lanun-lanun itu ke Kuala Selangor, tempat kediaman Raja Mahadi. Peristiwa ini telah dilaporkan kepada Inggeris di Pulau Pinang yang kemudiannya telah menghantar kapal Kerajaan Negeri-negeri Selat iaitu H.M.S. Rinaldo dan Pluto untuk menangkap saki baki lanun tersebut.

HMS Rinaldo

HMS Rinaldo

Pada 3 Julai, rombongan ini telah sampai ke Kuala Selangor dan telah menemui Syed Mashur, Raja Mahmud dan Raja Mahadi. Semasa perjumpaan ini, telah berlaku pertengkaran antara kedua belah pihak, dimana seorang ahli rombongan Inggeris telah terbunuh dan enam orang cedera. Hal ini telah memaksa Inggeris menyerang kota dan pekan Selangor pada hari ini.

Serangan bermula pada pukul 4.45 pagi, apabila kapal perang Rinaldo yang melayari Sungai Selangor telah ditembak dengan meriam-meriam dari kota di Kuala Selangor. Maka berlakulah tembak menembak dari kota -dua belah pihak, di mana tiga orang askar pihak Inggeris telah mengalami kecederaan. Walau bagaimanapun, kapal Rinaldo terus mudik dan berlabuh di pekan Kuala Selangor pada pukul 6.30 pagi dan terus membedil lagi pekan tersebut.

Dua hari kemudian, pada 6 Julai, kapal Rinaldo bersama-sama Pluto datang semula menyerang Kuala Selangor dan membinasakan kubu, lima buah perahu yang muat senjata dan rumah-rumah yang ada di situ. Setelah memusnahkan harta benda tersebut, kapal Rinaldo dan Pluto berlayar meninggalkan Kuala Selangor.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard