Tag Archives: Borneo Utara

Sejarah

Cadangan Penukaran Nama Jesselton Kepada Kota Kinabalu

06 Mac 1966 – Cadangan penukaran nama Jesselton kepada Kota Kinabalu telah dinyatakan oleh Pengerusi Perikatan Sabah dan Pertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu (USNO), Tun Mustapha bin Datu Harun pada tahun 1966. Cadangan tersebut telah diutarakan dalam ucapan beliau dalam satu Perhimpunan rakyat di Tambunan, Sabah.

Di dalam ucapannya, Tun Mustapha menyatakan bahawa nama Kota Kinabalu disyorkan supaya ia tidak tersilap dengan Gunung Kinabalu, iaitu gunung yang tertinggi di Asia Tenggara. Nama Kota Kinabalu juga dipilih bagi menghormati kaum Dusun yang merupakan kaum teramai yang tinggal berdekatan gunung tersebut.

Tun Mustapha bin Datu Harun

Tun Mustapha bin Datu Harun

Menurut Tun Mustapha lagi sikap bermegah-megahkan orang-orang asing harus dihapuskan kerana nama bandar Jesselton itu sendiri sebenarnya diberikan bagi memperingati seorang Naib Pengerusi Syarikat Borneo Utara British di Sabah, iaitu Sir Charles Jessel. Beliau berharap agar anak cucu dan keturunan yang akan datang berbangga dengan perjuangan serta kemajuan yang dilakukan oleh penduduk tempatan di masa lalu.

Di samping itu, Tun Mustapha turut mengesyorkan supaya setiap negeri di Malaysia menamakan jalan raya dengan nama negeri-negeri lain di Malaysia. Beliau juga mengesyorkan supaya sebatang jalan raya di ibu kota Kuala Lumpur diberi nama Jalan Kinabalu.

Usaha ini diharapkan dapat mengukuhkan lagi persefahaman dan dapat mengingatkan kembali serta mempelajari sejarah tempatan demi menghidupkan semangat kebangsaan.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Sejarah

Perjanjian Padas Damit

02 Mac 1889 – Satu perjanjian yang dinamakan Perjanjian Padas Damit telah ditandatangani di antara Pengeran Shahbandar dengan Syarikat Borneo Utara British yang bertujuan untuk mengakhiri perbalahan dan permusuhan di antara mereka.

Antara perkara yang terpenting di dalam perjanjian itu adalah Pengeran Shahbandar bersetuju menyerahkan kepada Syarikat Borneo Utara British semua kawasan Padas Damit dan semua jajahan di bawah kuasanya termasuk Padas Klias. Pengeran Shahbandar juga bersetuju menyerahkan semua kuasa keistimewaannya seperti kuasa memungut cukai dan juga menyerahkan semua dokumen mengenai Padas Damit dan Padas Klias.

british_north_borneo_company

Perjanjian Padas Damit

  1. Pangeran Syahbandar menyerahkan ke semua wilayah di Padas Damit kepada Syarikat Borneo Utara British. Menyerahkan semua hak, kuasa, keistimewaan dan bidang kuasanya di dalamnya dan termasuk hak untuk menaikkan dan mengumpul hasil menguruskan keadilan dan menjalankan semua kuasa kepada Syarikat British Borneo Utara. Bersetuju menyerahkan kepada Syarikat British Borneo Utara dokumen-dokumen wilayah Padas Damit atau Padas Klias.
  2. Pangeran Shabandar bersetuju dengan segera selepas menurunkan tandatangan untuk memberitahu kepada ketua dan orang-orang dari Padas Damit melalui proklamasi di bawah tanda tangan dan meterainya, penyerahan dengan ini dan mengharuskan mereka dan masing-masing meletakkan senjata mereka, menyerahkan diri kepada Pemerintah dan Pegawai Syarikat Borneo Utara British, menyerahkan kubu mereka, dan memusnahkan semua kubu yang terdapat di dalam wilayah itu.
  3. Syarikat Borneo Utara British akan membayar Pangeran Shahbandar sejumlah $ 330 setahun. Syarikat Borneo Utara British akan membayar dengan serta-merta semua tunggakan pembayaran tahunan tersebut sebanyak $ 330 hingga kini, dengan bunga di atasnya pada kadar lima peratus, setahun, jumlah keseluruhan kepada jumlah $ 733.50. kepada Pengiran Shahbandar.
  4. Pangeran Shabandar bersetuju untuk mengelakkan segala kesulitan di masa depan perlu mendapatkan tanda tangan Duli Yang Maha Mulia Sultan Brunei dan Pangeran Baboo Fatima. Pangeran Shabandar perlu memberi jaminan bahawa telah menyerahkan hak kepada Syarikat Borneo Utara British dan tidak boleh dituntut oleh pihak lain.
  5. Syarikat Borneo Utara British bersetuju untuk membayar kepada Pangeran Syahbandar selama hidupnya $ 2,130 dibayar setengah tahun pada hari tiga puluh satu Ogos dan dua puluh lapan hari bulan Februari dalam setiap tahun, pembayaran pertama dibuat pada hari tiga puluh satu Ogos yang akan datang, dan kepada pewarisnya selepas kematiannya $ 1,065 yang akan dibayar pada masa yang sama dan dengan cara yang sama. Pembayaran ini akan dibuat dengan menggunakan satu setengah daripada wang tembaga Borneo Utara dan separuh lagi dalam bentuk perak.
  6. Syarikat Borneo Utara British selanjutnya bersetuju untuk meminjamkan dan memberikan Pangeran Syahbandar dengan serta-merta apabila Perjanjian ini ditandatangani oleh Sultan Brunei dan Pangeran Fatima seperti yang disebutkan sebelum ini sejumlah $ 2,130 tanpa faedah. Bayaran secara ansuran $ 250 dalam setiap setengah tahun akan ditolak daripada pembayaran setengah tahun yang disebut di atas, bermula pada 31 Ogos yang akan datang, sehingga keseluruhan pinjaman tersebut telah dibayar balik.
  7. Ketua-ketua dan orang-orang Padas Damit tidak boleh dihukum atas tindakan dan permusuhan mereka sebelum ini. Mereka bebas untuk tinggal atau menjual segala harta benda mereka.
  8. Pangeran Shabandar perlu bersetuju mematuhi dan mewajibkan dirinya, anak-anaknya dan keluarganya untuk tidak tinggal atau masuk ke dalam wilayah Padas Damit tanpa izin khusus daripada Syarikat Borneo Utara British dan tidak mengganggu semua Ketua atau penduduknya atau berurusan dengan apa-apa cara sekalipun. Syarikat Borneo Utara British dengan ini bersetuju untuk membenarkan Pangeran Shabandar dan keluarganya untuk melupuskan semua harta benda persendiriannya di Padas Damit dalam masa dua bulan.

Sumber : Arkib Negara Malaysia , Perjanjian Padas Damit (pdf)

Standard
tunku_abdul_rahman_rtm-800px
Sejarah

Hari Keputeraan Tunku Abdul Rahman

08 Februari 1903 – Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj dilahirkan di Istana Tiga Tingkat atau lebih dikenali sebagai Istana Pelamin, Alor Star. Tunku merupakan putera Ke-14 kepada Sultan Abdul Hamid Halim Shah, Sultan Kedah yang Ke-26. Bonda Tunku, Cik Manjalara, adalah anak kepada Luang Naraborirak, seorang pegawai daerah Thailand.

Tunku mendapat pendidikan awal di Sekolah Melayu Alor Star. Beliau meneruskan pelajarannya di Sekolah Kerajaan Inggeris iaitu Kolej Sultan Abdul Hamid. Tunku kemudiannya dihantar ke Sekolah Debsirin, Bangkok. Tunku kembali ke tanahair pada 1915 dan menyambung pengajiannya di Penang Free School, Pulau Pinang.

Garis Masa Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj

1903 – Dilahirkan pada 8 Februari di Istana Tiga Tingkat, Alor Setar yang lebih dikenali sebagai Istana Pelamin.

1909 – Belajar di sebuah sekolah rendah Melayu di Jalan Baharu, Alor Setar. Tunku kemudian berpindah ke Kolej Sultan Abdul Hamid.

1913 – Beliau dihantar ke Bangkok untuk menetap bersama Tunku Yusuf ibni Sultan Abdul Hamid, iaitu abang sulung Tunku Abdul Rahman. Tunku belajar di Sekolah Thebsirintrawat (Debsirindir School), Bangkok.

1915 – Pulang ke Kedah dan meneruskan pendidikannya Penang Free School.

1919 – Tunku menerima Biasiswa Negeri Kedah untuk melanjutkan pendidikannya di Kolej St Catharine di Universiti Cambridge dan merupakan penuntut pertama yang menerima pendidikan di United Kingdom dibawah tajaan Kerajaan Negeri Kedah.

1925 – Memperolehi Ijazah Sarjana Muda Sastera (Sejarah) dengan bantuan dan kerjasama dari sahabatnya Taib Andak.

1927 – Dihantar semula ke England untuk belajar undang-undang di Universiti Cambridge kerana keluarganya tidak berpuas hati dengan keputusannya yang lalu.

1930 – Lulus semester pertama, jurusan undang-undang di Inner Temple.

1931 – Berkhidmat sebagai pegawai latihan di Pejabat Penasihat Undang-Undang Kedah dengan gaji sebanyak RM300.00 sebulan, dan kemudiannya sebagai Penolong Pegawai Jajahan di Kulim.

1932 – Berkhidmat sebagai Pegawai Jajahan di Kuala Nerang.

1933 – Berkahwin dengan Mariam, gadis kacukan Cina-Siam, anak tauke lombong Cina di Alor Setar. Akhir 1933, Mariam melahirkan anak perempuan dan dinamakan Tunku Khatijah ibni Tunku Abdul Rahman. Kemudian anak lelaki bernama Tunku Ahmad Nerang ibni Tunku Abdul Rahman.

1934 – Mariam meninggal dunia kerana penyakit malaria di Kuala Nerang, Kedah. Tunku berkahwin dengan kekasih lamanya Violet Coulson di Geylang Serai, Singapura.

1935 – Dipindahkan ke Pulau Langkawi oleh Penasihat British, Clayton. Selain itu, perkahwinan Tunku dengan Violet kurang direstui.

1937 – Bertugas sebagai Pegawai Jajahan di Sungai Petani.Beliau juga bertindak sebagai hakim daerah Sungai Petani dan Pengerusi Lembaga Kebersihan Sungai Petani.

1938 – Pergi ke England buat kali ke-3 untuk menyambung pelajaran dalam bidang undang-undang. Antara temannya ialah Saadon Zubir. Tunku berbaik semula dengan isterinya yang telah diceraikan , Violet Coulson.

1939 – Kembali ke Kedah kerana ada berita perang akan meletus di Eropah. Berkahwin dengan Syarifah Rodziah binti Syed Barakbah. Syarifah Rodziah Syed Syeikh Barakbah ialah adik rakan sekuliahnya di England iaitu Syed Omar Barakbah. Perkahwinan ini tidak mendapat seorang anak pun.

1940 – Dilantik sebagai Timbalan Pengarah Perkhidmatan Pasukan Kawalan Am Selatan Kedah.

1941 – Jepun menyerang Kota Bharu , Kelantan pada 8 Disember.

1947 – Berangkat semula ke England untuk menyambung pengajian di Inner Temple. Tunku bertemu dengan Abdul Razak Hussein. Beliau dipilih sebagai presiden Persatuan Pelajar Melayu Britain, manakala Abdul Razak, yang berumur 26 ketika itu, dipilih sebagai setiausaha.

1948 – Dipanggil ke bar di Inner Temple.

1949 – Pulang ke Tanah Melayu. Pada mulanya, beliau dihantar ke pejabat Pegawai Undang-undang di Alor Star. Kemudian beliau memohon untuk bertukar ke Kuala Lumpur. Di Kuala Lumpur, Tunku menjadi Timbalan Pendakwa Raya dan kemudiannya, dilantik sebagai Presiden Mahkamah Sesi.

1946 –  Menyertai UMNO.

1951 – Menjadi Presiden UMNO pada Oktober sewaktu Datuk Onn Jaafar meletakkan jawatan. Menganjurkan Pertandingan Membaca Al-Quran peringkat negeri yang pertama di Kedah.

1954 – Mengetuai satu rombongan ke England untuk berbincang bagi menuntut kemerdekaan bagi Tanah Melayu, tetapi kunjungan itu tidak berhasil.

1955 – Pilihan raya persekutuan yang pertama diadakan, dan Parti Perikatan(Barisan Nasional) memenangi 51 daripada 52 kerusi yang dipertandingkan. Dengan majoriti ini, Tunku Abdul Rahman telah dilantik sebagai Ketua Menteri Tanah Melayu yang pertama. Satu lagi rombongan ke London diadakan.

1956 – England bersetuju untuk memberikan kemerdekaan kepada Tanah Melayu. Sebaik pulang dari England, Tunku mengisytiharkan berita gembira ini buat kali pertamanya pada 20 Februari di Bandar Hilir, Melaka.

1957 – Persekutuan Tanah Melayu mencapai kemerdekaan pada 31 Ogos 1957. Memperkenalkan kejohanan Pestabola Merdeka, yang merupakan pertandingan bolasepak antarabangsa.

1958 – Dilantik sebagai Presiden pertama Asian Football Confederation (AFC) (1958 – 1976).

1960 – Menubuhkan Pertubuhan Kebajikan Islam (PERKIM), sebuah pertubuhan untuk membantu golongan mualaf dalam menyesuaikan hidup baru sebagai Muslim.

1961 – Memulakan penubuhan Association of Southeast Asia (ASA) yang menggabungkan Tanah Melayu, Thailand dan Filipina. Menjadi tuan rumah Pertandingan Membaca Al-Quran Peringkat Antarabangsa yang pertama.

1963 – Membentuk Malaysia pada 16 September, apabila Tanah Melayu bergabung dengan Singapura, Sarawak dan Borneo Utara (sekarang Sabah).

1967 – ASA dibubarkan untuk memberi laluan kepada persatuan yang lebih besar, iaitu Association of Southeast Asian Nations (ASEAN).

1969 – Membantu menubuhkan Pertubuhan Persidangan Islam (OIC) dan dilantik sebagai Setiausaha Agungnya yang pertama.

1971 – Meletakkan jawatan sebagai Perdana Menteri dan Presiden Umno dan digantikan oleh timbalannya, Datuk Abdul Razak Hussein.

1982 – Menjadi Presiden Majlis Dakwah Serantau Asia Tenggara dan Pasifik (RISEAP) (1982 – 1988).

1990 – Mangkat pada 6 Disember, dan disemadikan di Makam Diraja Langgar di Alor Star.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
charles_vyner_brooke-800px
Sejarah

Pengumuman Penyerahan Sarawak Kepada Kerajaan Inggeris

06 Februari 1946 – Pada 06 Februari 1946, Raja Putih Sarawak yang ketiga, Vyner Brooke telah mengumumkan penyerahan Sarawak kepada kerajaan Inggeris di London. Pada 8 Februari 1946 pengumuman tersebut telah diterbitkan oleh The Sarawak Tribune.

Raja Brooke menyatakan bahawa beliau yakin bahawa kerajaan British dapat membawa kebaikan dan pembangunan kepada Sarawak. Dalam surat pengisytiharan itu, turut dinyatakan bahawa kerajaan British menjamin akan memberi kebebasan kepada penduduk Sarawak.

Vyner Brooke telah menghantar setiausaha sulitnya, Gerald MacBryan untuk melihat reaksi mendapatkan persetujuan Ketua-ketua Melayu di Sarawak antaranya Datu Pahlawan Abang Haji Mustapha, Datu Amar Abang Sulaiman, Datu Hakim Abang Haji Mohidin, Datu Menteri Encik Zain dan Datu Patinggi Abang Haji Abdillah untuk menandatangani dokuman penyerahan Sarawak kepada Kerajaan Inggeris. Gerald MacBryan juga cuba memujuk Ong Tiang Swee dan pemimpin utama pertubuhan-pertubuhan Cina. Walau bagaimanapun penyerahan tersebut telah mendapat bantahan yang hebat daripada sebilangan besar penduduk Sarawak.

Sarawak-vyner

Vyner Brooke

Pembentangan Rang Undang-Undang Penyerahan

Ekoran bantahan tersebut, Charles Vyner Brooke telah merujuk kepada Majlis Negeri yang kemudiannya bersidang selama tiga hari dengan keputusan 18 menyokong dan 16 menentang. Seterusnya, Rang Undang-Undang Penyerahan dibentangkan pula dalam Majlis Tertinggi pada 20 Mei 1946 dengan keputusannya enam orang menyokong dan dua orang menentang.

Pada 1 Julai 1946, Sarawak telah diisytiharkan sebagai tanah Jajahan Mahkota British. Manakala, di Sabah, British telah menandatangani perjanjian dengan Syarikat Berpiagam Borneo Utara (SBUB) pada 26 Jun 1946. Pada 15 Julai 1946, Borneo Utara secara rasminya diisytiharkan menjadi tanah jajahan British.

Penentangan Dan Bantahan

Penyerahan Sarawak oleh Vyner Brooke kepada British tidaklah berjalan dengan lancar seperti yang diharapkan. Keputusan penyerahan Sarawak kepada British telah menimbulkan bantahan dan keadaan huru-hara dalam politik Sarawak.

Penentangan dan bantahan terus berlaku terutamanya daripada Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak (PKMS) di Kuching. PKMS diketuai oleh Datu Patinggi Abang Abdillah. Protes dan tunjuk perasaan terus diadakan kerana mereka menganggap tindakan tersebut telah melanggar Perlembagaan Sarawak tahun 1941 (Nine Cardinal Principles) yang menjanjikan pemberian kerajaan sendiri kepada Sarawak.

Kemunculan Gerakan Radikal

Penentangan penduduk Sarawak semakin hebat dan radikal dengan penubuhan kumpulan Tiga Belas. Ia ditubuhkan hasil daripada mesyuarat rahsia 13 orang anggota Pergerakan Pemuda Melayu (PPM) yang diketuai oleh Awang Rambli dan Abang Han di Jalan Cross, Sibu pada pertengahan tahun 1948. Rukun Tiga Belas dianggotai oleh Awang Rambli, Abang Han, Rosli Dhoby, Abang Ahmad, Morni Junit, Awang Osman, Jack Yusof, Osman Dollah, Abang Mat Sirat, Che Alias Osman, Amin Jenal, Wan Zin dan Tambek Adun. Kumpulan ini merancang untuk membunuh pegawai British dan Datu-Datu yang bekerjasama serta menyokong British.

Kemuncak gerakan penentang ini adalah pada 03 Disember 1949, Rosli Dhoby yang berlagak sebagai seorang murid sekolah, telah menikam Gabenor dengan sebilah pisau. Tikaman tersebut menyebabkan Gabenor Sir Duncan Stewart cedera parah dan terpaksa diterbangkan ke Singapura untuk rawatan segera. Malangnya Gabenor Sir Duncan Stewart telah meninggal dunia pada 10 Disember.

Rosli_dhoby

Rosli Dhoby

Rosli Dhoby, Morshidi Sidek dan Bujang Suntong telah ditangkap dan dalam bulan Mac 1950 ketiga-tiga mereka telah dihukum gantung sampai mati. Anggota Rukun Tigabelas yang lain telah dijatuhkan hukuman penjara.

Walaupun perjuangan kemerdekaan di Sarawak pada masa itu gagal, namun ia telah menyemarakkan lagi semangat nasionalisme di Sarawak. Ianya diteruskan dengan kemunculan gerakan politik berparti pada tahun 1950-an dan awal 1960-an untuk memperjuangkan kemerdekaan negeri Sarawak daripada penjajahan British. Akhirnya, Sarawak memperoleh kemerdekaan melalui pembentukan Persekutuan Malaysia pada 16 September 1963.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
tunku_3rd_mscc_meeting_800px
Sejarah

Memorandum Penubuhan Malaysia

03 Februari 1962 – Memorandum Penubuhan Malaysia telah dipersetujui dan ditandatangani pada tahun 1962. Jawatankuasa Perundingan Setiakawan Malaysia (MSCC) yang juga dikenali sebagai Jawatankuasa Perunding Perpaduan Malaysia berputik hasil daripada ucapan Tunku Abdul Rahman di Hotel Adelphi, Singapura pada 27 Mei 1961.

Tunku Abdul Rahman dalam ucapannya menegaskan bahawa Persekutuan Tanah Melayu tidak boleh berdiri sendiri dalam usaha membendung komunisme di rantau ini. Bagi membentuk benteng kukuh menghadapi ancaman tersebut, satu rancangan atau gagasan yang boleh mengikat kerjasama politik dan ekonomi antara Persekutuan Tanah Melayu dengan Singapura, Brunei, Borneo Utara dan Sarawak hendaklah dibentuk.

Tujuan penubuhan Malaysia dijelaskan lagi oleh Tunku Abdul Rahman dalam ucapannya di Perhimpunan Agung Khas UMNO pada 4 November 1961 :

“kita mempunyai niat dan tujuan yang bersih terhadap negeri-negeri ini untuk melepaskan mereka daripada takluk penjajah. Dengan percantuman itu kelak, mereka dengan sendirinya akan menjadi negeri-negeri yang merdeka bersama-sama dengan kita dalam sebuah kerajaan yang bersatu”.

Reaksi Dan Tentangan

Berbagai reaksi telah diterima mengenai Gagasan Malaysia daripada pemimpin dan rakyat di Borneo Utara, Sarawak, Brunei dan juga di Semenanjung sendiri. Sebahagian menyokong manakala sebahagian menentang.

Tentangan hebat dihadapi terutama daripada pemimpin UNKO dan Pasok Momogun kerana kebimbangan dan ketidakfahaman mereka mengenai konsep Malaysia. Pada Julai 1961 UNKO, SUPP dan Parti Rakyat Brunei bergabung membentuk United Front untuk menentang gagasan Malaysia.

Mereka bimbang Persekutuan Tanah Melayu akan menjadi koloni penjajah yang baru dan jawatan-jawatan yang bakal dikosongkan oleh pegawai-pegawai British akan diisi oleh hanya pegawai-pegawai dari Persekutuan dan Singapura. Mereka juga bimbang terhadap dominasi politik orang Melayu dan persaingan daripada orang-orang Cina dari Persekutuan Tanah Melayu dan Singapura.

Tentangan juga dihadapi daripada gabenor-gabenor British di Borneo Utara dan Sarawak kerana merasakan Borneo Utara dan Sarawak masih belum bersedia dari segi politik. Manakala di Singapura pula, walaupun cadangan Malaysia disokong kuat namun terdapat juga tentangan terutama dari golongan anti-PAP.

Kerajaan British yang menyokong gagasan Malaysia telah menghantar beberapa perwakilan untuk mengadakan perbincangan secara berasingan dengan Tunku Abdul Rahman, Gabenor Sarawak, Gabenor Borneo Utara dan Pesuruhjaya Tinggi Brunei. Pertemuan juga diadakan di antara Tunku Abdul Rahman dengan Lee Kuan Yew dan dengan Perdana Menteri Britain, Sir Harold MacMillan.

tunku_ASA

Tunku ketika mengutarakan gagasan Malaysia.| Foto : Arkib Negara

Pembentukan Jawatankuasa Perundingan Perpaduan Malaysia

Satu mesyuarat Persatuan Parlimen Komanwel (PKK) cawangan Tanah Melayu dan Sabah anjuran kerajaan British telah diadakan di Singapura pada 23 Julai 1961. Para perwakilannya terdiri daripada Persekutuan Tanah Melayu, Singapura, Borneo Utara, Sarawak dan Brunei. Hasil daripada mesyuarat tersebut satu jawatankuasa telah membawa kepada pembentukan Jawatankuasa Perundingan Perpaduan Malaysia atau Malaysian Solidarity Consultative Committee (MSCC) yang juga dikenali sebagai Jawatankuasa Setiakawan Malaysia.

Semasa mesyuarat ini berlangsung, pemimpin-pemimpin Persekutuan Tanah Melayu dan Singapura telah menjelaskan konsep Malaysia kepada perwakilan Sabah, Sarawak dan Brunei dan tujuan utama penerangan ini dijalankan adalah untuk mengurangkan dan mengelakkan salah faham tentang penubuhan Malaysia.

Ia telah menyebabkan persefahaman yang kukuh dan satu persetujuan dicapai untuk menubuhkan Jawatankuasa Perundingan Perpaduan Malaysia. Mereka juga bersetuju bahawa Jawatankuasa ini akan dianggotai oleh wakil dari wilayah-wilayah yang terlibat dalam pembentukan Malaysia. Donald Stephens telah dilantik sebagai Pengerusi Jawatankuasa.

Jawatankuasa ini ditubuhkan untuk menerangkan dengan lebih teliti dan jelas akan konsep negara Malaysia kepada rakyat dengan lebih kerap, khususnya rakyat Sabah, Sarawak dan Brunei. Jawatankuasa tersebut mengambil langkah mengumpul dan membandingkan idea-idea berkaitan dengan struktur pembentukan Malaysia supaya rancangan untuk merealisasikan penubuhan Malaysia dapat dicepatkan.

Ahli Jawatankuasa tersebut turut mencari jalan untuk mendapat persetujuan daripada semua pemimpin-pemimpik politik di semua daerah yang terbabit. Jawatankuasa ini telah mengadakan pertemuan sebanyak empat kali, iaitu pertamanya di Jesselton (Kota Kinabalu sekarang) pada 24 Ogos 1961, kedua di Kuching pada 18 Disember 1961, ketiga di Kuala Lumpur pada 6 Januari 1962 dan keempat di Singapura pada 1 Februari 1962.

Tun_Fuad_Stephens

Tun Fuad Stephen (Donald Stephens)

Persidangan Terakhir

Persidangan keempat dan yang terakhir berlangsung di Dewan Victoria, Singapura. Yang Dipertuan Negara Singapura, Encik Yusof bin Ishak telah merasmikan persidangan ini. Ahli jawatankuasa serta wakil-wakil dari lima buah negeri yang dirancangkan untuk memasuki Persekutuan Malaysia yang turut hadir adalah :

  • Encik Donald Stephen sebagai Pengerusi,
  • Datu Mustapha bin Datu Harun wakil Sabah,
  • Encik Lee Kuan Yew wakil Singapura,
  • Encik Yeo Cheng Hoe wakil Sarawak,
  • Datuk Setia Pengiran Ali bin Pengiran Haji Mohd. Daud wakil Brunei
  • Encik Mohd. Khir Johari wakil Persekutuan Tanah Melayu.

Di akhir persidangan, Jawatankuasa Perundingan Perpaduan Malaysia telah sepakat dan mempersetujui bahawa Parti-Parti Politik yang tumpuan taat setianya ditujukan kepada kuasa-kuasa di luar Persekutuan Malaysia kelak, tidak harus mendapat tempat dalam gabungan negeri-negeri Malaysia.

Persetujuan lain yang telah dicapai ialah:

  • Kerajaan Pusat yang bertanggungjawab untuk keselamatan di dalam negeri termasuk keselamatan umum di seluruh Persekutuan Malaysia, haruslah mempunyai kedua-dua kuasa perundangan dan eksekutif.
  • Wilayah-wilayah Borneo harus mempunyai kuasa untuk mengawal gerakan rakyat daripada Bahagian-bahagian lain Persekutuan Malaysia yang masuk kedalam daerah-daerah berkenaan.
  • Kuasa mengawal kemasukan rakyat Persekutuan ke Wilayah Borneo bagi membendung kemasukan anasir-anasir komunis.
  • Peruntukan biasiswa yang sama rata untuk mengurangkan jurang taraf pelajaran di antara negeri.
  • Melatih anak-anak negeri Borneo untuk mengambil alih pentadbiran dan mengisi jawatan perkhidmatan awam.

Memorandum Penubuhan Malaysia yang mengandungi 44 perkara berkenaan dengan perlembagaan dan pentadbiran Persekutuan Malaysia yang dirancangkan itu telah disediakan dan ditandatangani pada 3 Februari 1962 untuk diserahkan kepada Suruhanjaya Cobbold sebagai asas perundingan Suruhanjaya itu kelak.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
petagas_memorial-800px
Sejarah

Pembunuhan Beramai-Ramai Oleh Tentera Jepun Di Petagas

21 Januari 1944 – Lebih kurang seribu orang telah menjadi mangsa dalam peristiwa pembunuhan beramai-ramai di Petagas, Sabah oleh Tentera Jepun pada tahun 1944. Pentadbiran tentera Jepun di Sabah khususnya di Kawasan Pantai Barat bermula pada 9 Januari 1942 apabila Jesselton, ibu negeri Sabah pada masa itu jatuh ke tangan Jepun. Bermula dari tarikh tersebut Jepun mula menguasai kawasan-kawasan lain di Sabah.

Kekejaman pentadbiran tentera Jepun telah menimbulkan kemarahan rakyat dan pergerakan-pergerakan menentang Jepun mula muncul. Pada bulan September 1943 Albert Kwok telah mengetuai pemberontakan secara gerila terhadap pendudukan tentera Jepun. Mereka telah menyerang kedudukan-kedudukan tentera Jepun di Tuaran, Menggatal, Jesselton dan Kota Belud di Pantai Barat Sabah.

Albert Kwok

Albert Kwok

Latar Belakang Dan Peristiwa Yang Membawa Kepada Penubuhan Gerakan Penentang

Dengan peraturan keras yang berterusan semasa pendudukan utara Borneo oleh Imperial Jepun Army (IJA), seorang doktor Cina kelahiran Kuching bernama Albert Kwok telah menubuhkan Gerakan Penentang yang dianggotai oleh lebih daripada 300 ahli selepas beliau berpindah ke Jesselton pada 15 Mei 1941.

Dengan bekalan senjata yang terhad, Gerakan Penentang terpaksa melancarkan pemberontakan lebih awal daripada jadual kerana pada 9 Oktober 1943 tentera Jepun telah mengeluarkan perintah untuk menangkap sesiapa sahaja yang menentang pentadbiran Jepun.

Pada malam sebelum Hari Kebangsaan Republik China iaitu pada 10 Oktober, serangan dilancarkan ke Jesselton dan menyebabkan lebih daripada 50 orang tentera Jepun terkorban, dengan majoritinya meninggal dunia melalui serangan parang, tombak dan keris.

Berang dengan pemberontakan yang ditunjukkan oleh masyarakat tempatan, tentera bantuan Jepun dihantar ke Borneo Utara dari Kuching dan mula melancarkan tindakan balas yang sistematik ke atas penduduk awam.

Selepas diugut dengan pembunuhan lebih ramai orang awam jika pemimpin pemberontakan itu tidak menyerah diri, Kwok dengan beberapa pemimpin pergerakan menyerah diri pada 19 Disember 1944.

Pada mulanya mereka dipenjarakan di Penjara Tiga Batu sebelum dihukum bunuh di Taman Peringatan Perang Petagas pada 21 Januari 1944 bersama-sama dengan 175 orang lain. Sebahagian besar daripada mereka yang turut dihukum tidak mempunyai apa-apa kaitan pun dengan pemberontakan tersebut.

Petagas_War_Memorial_tomb1

Pembunuhan Orang Awam Dan Ahli-ahli Gerakan Pemberontak Di Petagas

Pada awal pagi 21 Januari 1944, Kwok dan 175 lelaki dari Penjara Batu Tiga telah dihantar menggunakan kereta api North Borneo Railway. Kereta api tersebut tiba di Jesselton dan berhenti pada pukul 5.30 pagi berhampiran Petagas. Dua lubang besar yang digali sehari sebelumnya telah pun dipenuhi oleh air hujan.

Para pemimpin pergerakan termasuk Kwok, Charles Peter, Tsen Tsau Kong, Kong Tze Phui dan Li Tet Phui dipaksa berbaris sambil membongkok ke hadapan. Empat pegawai Jepun dan anak seorang ahli perniagaan Jepun yang dibunuh semasa pemberontakan diarahkan untuk memancung kepala lima banduan tersebut dengan katana.

Baki 170 banduan dipaksa berlutut di hadapan lubang dan telah dibunuh sama ada dengan menggunakan tembakan dari dua pucuk mesingan, sepuluh pucuk senjata api kecil atau dengan bayonet.

Saksi yang berada berhampiran tapak hukuman di Petagas melaporkan bahawa jeritan mereka yang dihukum kedengaran sepanjang hari dan malam.

Sebelum pembunuhan beramai-ramai di Petagas dilaksanakan, 96 orang yang terdiri daripada anggota gerila dan mereka yang disyaki menyokong gerila telah diseksa dan dibunuh di Penjara Batu Tiga. 131 orang lagi telah dipindahkan ke Penjara Tentera Labuan selepas pembunuhan beramai-ramai tersebut. Hanya tujuh daripada mereka terselamat, yang lainnya mati sama ada disebabkan oleh kekurangan zat makanan, penyeksaan ataupun telah dihukum bunuh.

Pembunuhan beramai-ramai di Petagas pada hari ini dalam tahun 1944 pihak Jepun di Sabah telah dapat menghapuskan penentang pendudukannya di Sabah buat sementara waktu sehinggalah kehadiran Tentera Bersekutu dalam tahun 1945 yang telah berjaya membebaskan Sabah dari Pendudukan Jepun.

petagas war memorial

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
cobbolt_commision_fi
Sejarah

Pelantikan Ahli-Ahli Suruhanjaya Cobbold

17 Januari 1962 – Kementerian Luar Negeri mengumumkan dengan rasminya pelantikan ahli-ahli Suruhanjaya Cobbold  pada 1962. Ia merupakan lanjutan daripada perbincangan yang diadakan di London pada 20-22 November 1961, dimana satu keputusan telah dicapai untuk menubuhkan sebuah suruhanjaya bagi menyiasat pendapat dan pandangan rakyat di Borneo Utara dan Sarawak berhubung gagasan Malaysia.

Suruhanjaya bebas yang dianggotai oleh lima orang ini dipengerusikan oleh Lord Cobbold. Dua orang wakil dari kerajaan British iaitu Sir Anthony Abell dan Sir David Wetherston. Dua orang anggota lagi adalah wakil dari kerajaan Persekutuan Tanah Melayu iaitu Encik Ghazali Shafie dan Dato Wong Pow Nee. Setiausahanya pula ialah J. H. Harris daripada Pejabat Tanah Jajahan.

Lord Cobbold

Lord Cobbold

Tugas Dan Peranan Ahli-Ahli Suruhanjaya Cobbold

Peranan yang dimainkan oleh ahli-ahli Suruhanjaya Cobbold ini sangat penting dalam sejarah penubuhan Malaysia. Suruhanjaya ini telah menghasilkan satu laporan yang dikenali sebagai Penyata Suruhanjaya Penyiasat Borneo Utara dan Sarawak. Ianya menjadi asas rujukan dan bukti persetujuan oleh majoriti rakyat Borneo Utara dan Sarawak untuk bersama-sama Persekutuan Tanah Melayu dan Singapura membentuk persekutuan baru Malaysia.

Sebelum memulakan penyiasatan, suruhanjaya terlebih dahulu meneliti syor-syor dalam Memorandum On Malaysia yang dikemukakan oleh MSCC pada 3 Februari 1962. Syor-syor yang terkandung dalam memorandum khas ini lebih menyentuh syarat-syarat dan hak-hak perlindungan berperlembagaan yang khusus untuk rakyat di Borneo.

Kertas-kertas putih disebarkan kepada rakyat di kedua-dua negeri untuk memberikan pemahaman yang lebih jelas mengenai Malaysia serta tujuan kehadiran anggota suruhanjaya menjalankan tinjauan berkenaan.

Siasatan Oleh Ahli-Ahli Suruhanjaya Cobbold

Dari 19 Februari sehingga 18 April 1962, ahli-ahli Suruhanjaya Cobbold telah melakukan lawatan ke 35 buah tempat di sekitar Borneo Utara dan Sarawak termasuk kawasan-kawasan pedalaman yang melibatkan 50 perjumpaan dengan sejumlah 4000 orang.

Ahli-ahli Suruhanjaya Cobbold ini juga melaporkan telah menerima sejumlah 2,200 keping surat dan memorandum daripada pelbagai persatuan, parti politik, pertubuhan keagamaan, kemasyarakatan dan kesatuan sekerja, dewan-dewan perdagangan, ketua-ketua kaum, orang-orang kenamaan serta individu di kedua-dua negeri tersebut.

cobbolt_commision_jesselton

Ahli-Ahli Suruhanjaya Cobbold

Hasil Penyiasatan Ahli-Ahli Suruhanjaya Cobbold

Laporan-laporan penyiasatan suruhanjaya di Sarawak dan di Borneo Utara ini dimuatkan secara berasingan dan disusuli dengan syor-syor suruhanjaya. Syor-syor oleh suruhanjaya pula dibahagi kepada :

  • Syor-syor berkaitan perkara am
  • Syor-syor daripada ahli-ahli yang mewakili kerajaan British
  • Syor-syor daripada ahli-ahli yang mewakili Persekutuan Tanah Melayu.

Enam lampiran turut dikepilkan dalam Penyata Cobbold untuk rujukan seperti :

  • Jadual lawatan suruhanjaya
  • Cabutan banci
  • Dasar-dasar utama British
  • Istilah dan maksud ‘bumiputera’ dalam perundangan
  • Kertas-kertas kerajaan Borneo Utara dan Sarawak mengenai Malaysia
  • Memorandum mengenai Malaysia yang dikemukakan oleh MSCC.

Turut dikepilkan ialah peta negeri-negeri Borneo 1953 (Pindaan 1962). Laporan Suruhanjaya Cobbold ini telah dikemukakan kepada kerajaan Persekutuan Tanah Melayu dan British pada bulan Jun 1962.

Penubuhan Suruhanjaya Cobbold telah membantu Kerajaan British dan Kerajaan Persekutuan Tanah Melayu mendapatkan gambaran yang lebih jelas mengenai kehendak penduduk di negeri Sabah dan Sarawak. Akhirnya pembentukan Malaysia telah berlangsung pada 16 September 1963.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
kelab_sultan_sulaiman-800px
Sejarah

Rapat Umum Pertama Penubuhan Malaysia Di Kuala Lumpur

06 Januari 1962 – Satu rapat umum yang pertama mengenai penubuhan Malaysia telah diadakan di Kuala Lumpur pada tahun 1962. Dalam rapat umum ini dianggarkan lebih daripada 5,000 orang telah membanjiri Padang Kelab Sultan Sulaiman untuk mendengar ucapan tokoh-tokoh daripada Persekutuan Tanah Melayu, Singapura, Borneo Utara dan Sarawak.

Diantara perwakilan yang menghadiri rapat umum itu ialah Tun Abdul Razak bin Hussein, Timbalan Perdana Menteri Persekutuan Tanah Melayu; Encik Lee Kuan Yew, Perdana Menteri Singapura; Encik Donald Stephens, Ketua Perwakilan Borneo Utara; Temenggung Jugah dan Reminguis Duuin, anggota perwakilan Sarawak dan Datuk Setia Pengiran Hj. Yusof bin Haji Abdul Rahim perwakilan dari Brunei.

Tun_Razak_color

Ucapan Tun Abdul Razak Mengenai Penubuhan Malaysia

Semasa berucap di rapat umum itu, Timbalan Perdana Menteri, Tun Abdul Razak telah mengecam parti-parti politik yang menentang pembentukan Malaysia sambil menyifatkan parti-parti politik itu menghalang usaha-usaha baik yang dilakukan oleh kerajaan untuk faedah orang ramai. Menurut beliau lagi, dengan tertubuhnya Malaysia, akan mempercepatkan negara Singapura, Sarawak, Borneo Utara (sekarang Sabah) dan Brunei mencapai kemerdekaan.

Beliau juga telah menafikan dengan tegas dan keras anggapan bahawa rancangan Malaysia itu untuk menjajah negeri-negeri tersebut. Tambahan pula kerajaan Inggeris telah memberikan persetujuan supaya negeri-negeri di Borneo disatukan dengan Persekutuan Tanah Melayu.

Datuk Ong Yoke Lin pula iaitu Ketua Perwakilan Persekutuan Tanah Melayu ke sidang Jawatankuasa Perundingan itu yang juga Menteri Kesihatan dan Kebajikan Masyarakat Persekutuan telah memberitahu rapat umum itu, bahawa adanya anasir-anasir komunis dan subversif di negeri-negeri yang masih terjajah. Malah anasir-anasir itu kini sedang giat menghalang perlaksanaan rancangan membentuk Malaysia itu.

Sesungguhnya rapat umum yang diadakan pada hari ini dalam tahun 1962 di Kuala Lumpur telah membuktikan perpaduan dan sokongan orang ramai terhadap rancangan penubuhan Malaysia yang dikemukan oleh Yang Teramat Mulia Tengku Abdul Rahman.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
clock-800px
Sejarah

Perubahan Waktu Persekutuan Tanah Melayu

31 Disember 1932 – Perubahan waktu Persekutuan Tanah Melayu telah beberapa kali diubah untuk menyesuaikan kepada keadaan dalam negeri maupun kepentingan di peringkat antarabangsa.

Pada hari ini dalam tahun 1932, waktu Persekutuan Tanah Melayu diubah dari jam 11.40 malam kepada jam 12.00 malam. Perubahan waktu ini menjadikan waktu Persekutuan Tanah Melayu 7 jam 20 minit lebih awal dari Waktu Greenwich.

Pada 1 September 1941, sekali lagi waktu Persekutuan Tanah Melayu telah diubah untuk kali kedua dengan dipercepatkan 10 minit bagi menyelaraskan waktu tempatan dengan waktu antarabangsa.

Apabila Jepun memerintah negara ini pada tahun 1942, waktu Tanah Melayu ditukar mengikut waktu Tokyo iaitu 2 jam lebih awal hinggalah pada tahun 1945.

Apabila Jepun kalah 1945, waktu Persekutuan Tanah Melayu digunakan semula sehinggalah pada 31 Disember 1981.

Pada 1 Januari 1982 Malaysia mempercepatkan waktu sebanyak 30 minit untuk menyeragam waktu dengan Sabah dan Sarawak.

clock

Garis Masa Perubahan Waktu Malaysia

Di Semenanjung Malaysia

  • Sebelum 1880, masa semenanjung Malaysia ditetapkan mengikut waktu min (mean time) tempatan di Kuala Lumpur, 6 jam 46 minit 48 saat lebih cepat daripada GMT. Selepas itu, waktu di semenanjung Malaysia ditetapkan kepada 6 jam 55 minit 24 saat (mengikut waktu Singapura).
  • Selepas 31 Mei 1905, waktu dipiawaikan oleh British ke +7:00 GMT (Waktu Malaya).
  • Selepas 31 Disember 1932, waktu dipercepatkan 20 minit untuk memanjangkan waktu siang, menjadi +7:20 GMT.
  • Bermula 1 September 1941, waktu dipercepatkan lagi 10 minit menjadi +7:30 GMT.
  • Bermula 16 Februari 1942, waktu dipercepatkan dua jam mengikut waktu Tokyo, disebabkan pendudukan Jepun di Tanah Melayu, menjadi +9:30 GMT.
  • Bermula 13 September 1945, waktu diselaraskan semula sama seperti 1941, menjadi +7:30 GMT.
  • Bermula 1 Januari 1982, waktu dipercepatkan 30 minit untuk diseragamkan dengan waktu Sabah dan Sarawak, menjadi +8:00 GMT, dan kemudian dipanggil ‘Waktu Piawai Malaysia’.

Di Malaysia Timur

  • Sehingga Mac 1926, Sarawak mengikut waktu min tempatan di Kuching, 7 jam 21 minit 20 saat lebih cepat daripada GMT. Borneo Utara pula mengikut waktu min (mean time) tempatan Jesselton. Selepas itu diselaraskan menjadi +7:30 GMT (Waktu Borneo).
  • Pada awal 1933, waktu dipercepat 30 minit menjadi +8:00 GMT.
  • Waktu musim panas diperkenalkan antara 14 September dan 14 Disember, masa waktu ketika ini dipercepat 20 minit menjadi +8:20 GMT.
  • Bermula 1942, masa disuaikan mengikut waktu piawai Tokyo +9:00 GMT akibat pendudukan Jepun.
  • Bermula September 1945, waktu diselaraskan semula sama seperti 1933, tetapi tanpa waktu musim panas, menjadi +8:00 GMT.
  • Pada 1 Mei 1982, waktu +8:00 GMT ini dipanggil ‘Waktu Piawai Malaysia’.
mean_time_dewan_bahasa

Makna mean time – Dewan Bahasa Dan Pustaka

 

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Kimanis_Sabah_Colony-Ellena-800px
Sejarah

Baron Von Overbeck Dilantik Menjadi Maharaja Sabah dan Raja Gaya dan Sandakan

29 Disember 1877 – Baron von Overbeck dilantik menjadi Maharaja Sabah dan Raja Gaya dan Sandakan dalam perjanjian yang ditandatangani oleh Sultan Abdul Momin dari Brunei. Baron von Overbeck juga seorang Konsul bagi Austria-Hungary di Hong Kong.

Pada Januari 1876, beliau membeli hak pajakan tanah dari pemilik Syarikat Perdagangan Amerika Borneo, Joseph William Torrey dengan harga $15,000. Pada tahun 1877, Baron von Overbeck telah ke Brunei untuk membuat perjanjian pajakan baru dengan Sultan Brunei, Sultan Abdul Momin.

Perjanjian daripada Sultan Brunei (kiri), Sulu (kanan)

Perjanjian daripada Sultan Brunei (kiri), Sulu (kanan)

Pelantikan

Sultan Abdul Momin kemudiannya telah melantik beliau menjadi Maharaja Sabah dan Raja Gaya dan Sandakan pada 29 Disember 1877. Baron von Overbeck bersama Alfred Dent kemudiannya menubuhkan the Dent & Co. (juga dikenali sebagai Dent & Overbeck Company / Overbeck & Co.).

Dent_&_Co's

Dent & Co. British Hong Kong, 1858.

Ketika Baron melakukan explorasi pengambilalihan hak wilayah dan sumber-sumber mineral di wilayah tersebut, beliau telah bertemu dengan Sultan Sulu, Sultan Jamalulazamdan. Satu lagi perjanjian ditandatangani dan beliau dilantik oleh pihak Sulu sebagai Raja Sandakan dan Dato Bendahara pada 22 Januari 1878.

Bayaran Pajakan

Duit pajakan wilayah Sabah yang dibayar oleh Baron von Overbeck kepada Sultan Brunei ialah $12,000 setahun dan $3,000 kepada Temenggong Brunei. Bayaran kepada Sultan Sulu pula ialah $5,000 setahun mengikut perjanjian Baron dengan Sultan Sulu pada 1878. Kawasan di bawah pentadbiran Overbeck meliputi keseluruhan Borneo Utara iaitu dari Teluk Kimanis di sebelah barat sehingga Sungai Seboekoe di sebelah timur.

Baron von Overbeck kemudian menjual kesemua haknya kepada Alfred Dent, pengasas Syarikat Borneo Utara British yang mentadbir Sabah (North Borneo) dari tahun 1882-1946. Selepas itu Syarikat Borneo Utara British menyerahkannya kepada Kerajaan British.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard