Tag Archives: inggeris

japanese_troop-800px
Sejarah

Jepun Menyerahkan Negeri-Negeri Utara Tanah Melayu Kepada Thailand

20 Ogos 1943 – Pada tahun 1943, satu perjanjian telah ditandatangani di Bangkok, Thailand di antara Duta Jepun ke Thailand, Teiji Tsubukami dan Perdana Menteri Thailand, Field Marshal Plaek Phibunsongkhram.

Dalam perjanjian tersebut Jepun menyerahkan Negeri-negeri Utara Tanah Melayu kepada Thailand. Negeri-negeri yang terlibat adalah Kelantan, Terengganu, Kedah dan Perlis serta dua Wilayah Shan.

Penyerahan enam buah wilayah tersebut telah dilakukan kerana Jepun merasa terhutang budi kepada Thailand di atas bantuan sokongan dan kerjasama yang telah diberikan oleh Thailand dalam usahanya untuk menakluki Tanah Melayu.

Jepun juga pernah berjanji untuk menyerah kembali negeri-negeri Melayu dan dua wilayah Shan itu yang dahulunya kepunyaan Thailand kepada Kerajaan Thailand sekiranya Jepun diberi bantuan dan kerjasama dalam usaha-usaha penaklukan Tanah Melayu.

Perbincangan mengenai kedudukan wilayah-wilayah tersebut pertama kalinya telah diadakan pada 4 Julai 1943 di dalam satu pertemuan di antara Perdana Menteri Jepun, Jeneral Hideki Tojo dan Perdana Menteri Thailand, Field Marshal Plaek Phibunsongkhram semasa Perdana Menteri Jepun itu melawat Thailand.

Berikutan dengan peristiwa itu pada hari ini dalam tahun 1943 satu perjanjian telah ditandatangani untuk menyerahkan enam buah wilayah (empat buah di utara Tanah Melayu iaitu Kelantan, Terengganu, Kedah dan Perlis; dan dua buah wilayah Shan, Selatan Thailand); kepada Pentadbiran Tentera Thailand.

Mengikut perjanjian tersebut terdapat enam fasal yang telah dipersetujui :

FASAL 1: Jepun mengakui wilayah-wilayah Thailand seperti Kelantan, Terengganu, Kedah dan Perlis termasuk pulau-pulaunya dipunyai oleh negeri tersebut.

FASAL 2: Jepun juga mengakui wilayah-wilayah Shan iaitu Kentung dan Mongpan kepunyaan Thailand.

FASAL 3: Jepun akan menyerahkan pentadbiran di dalam wilayah-wilayah tersebut dalam masa 60 hari tarikh perjanjian itu dibuat.

FASAL 4: Sempadan wilayah-wilayah di dalam Fasal 1 dan 2 adalah mengikut sempadan negeri-negeri itu sebagaimana pada tarikh perjanjian itu ditandatangani.

FASAL 5: Perkara-perkara detail untuk pelaksanaan Perjanjian itu akan ditentukan melalui tolak-ansur atau nasihat-nasihat di antara kedua-dua negeri itu.

FASAL 6: Perjanjian itu akan diikuti oleh satu rombongan yang akan menandatangani tarikh penyerahan wilayah-wilayah tersebut.

Selepas 60 hari dari tarikh perjanjian itu dibuat iaitu mulai daripada 18 Oktober 1943 secara rasminya negeri Kelantan, Kedah, Terengganu dan Perlis telah diletakkan di bawah kawalan Pentadbiran Tentera Thailand yang berpusat di Alor Setar, Kedah.

Walau bagaimanapun, pihak Jepun masih lagi mempunyai kuasa di bidang ketenteraan, serta berhak untuk mengambil pemuda-pemuda Melayu untuk berkhidmat di dalam pasukan Tentera Jepun.

Negeri-Negeri Utara Tanah Melayu telah dikuasai oleh pentadbiran Tentera Thailand selama dua tahun.

Dengan kekalahan Jepun di tangan pihak Berikat dan penyerahan kuasa tentera Jepun kepada Tentera British di Tanah Melayu pada akhir tahun 1945 maka berakhirnya pendudukan Jepun di Tanah Melayu.

Dengan tidak secara langsung Negeri-negeri Utara Tanah Melayu kembali semula jatuh ke tangan penjajahan Inggeris.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
pilihanraya_1955-800px
Sejarah

Pilihanraya Umum Parlimen Yang Pertama Selepas Merdeka

19 Ogos 1959 – Pilihanraya Umum Parlimen yang pertama bagi Persekutuan Tanah Melayu telah diadakan pada tahun 1959.

Melalui pilihanraya ini, buat pertama kalinya penduduk Tanah Melayu berpeluang menentukan sendiri peruntukan kerusi dan perjalanan pilihan raya.

Pilihanraya kali ini telah menyaksikan kenaikan peratus pengundi bagi tiap kaum iaitu 57% bagi pengundi-pengundi Melayu, 30% Cina dan 7% India.

Jumlah kerusi yang dipertandingkan juga bertambah dari 52 pada tahun 1955 menjadi 104 pada tahun 1959.

tunku 1959

Antara parti-parti yang bertanding dalam pilihan raya ini ialah Parti Perikatan yang dianggotai oleh UMNO, MCA dan MIC, Parti Negara, Parti Malaya (Malayan Party), Parti Islam Se Tanah Melayu dan beberapa orang calon bebas.

Parti Perikatan telah memenangi 74 daripada 104 kerusi yang dipertandingkan.

Berikutan kemenangan besar Parti Perikatan, Tunku Abdul Rahman selaku Ketua Parti Perikatan dan Perdana Menteri telah membentuk kabinet pertama selepas merdeka yang bebas daripada campur tangan penjajah Inggeris.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
durbar_pertama-800px
Sejarah

Persidangan Raja-Raja Melayu (DURBAR) Di Seri Menanti, Negeri Sembilan

18 Ogos 1931 – Pada tahun 1931, Persidangan Raja-raja atau Durbar telah berlangsung di Istana Sri Menanti, Negeri Sembilan. Persidangan kali ini telah dihadiri oleh keempat-empat Raja Melayu dan empat orang Residen British serta Ketua Setiausaha.

Persidangan Raja-Raja Melayu (DURBAR) Di Seri Menanti ini telah dirasmikan oleh Pesuruhjaya Tinggi British bagi Negeri-negeri Melayu Bersekutu, Sir Cecil Clementi Smith.

Beliau dalam ucapannya telah mengemukakan cadangan konsep Desentralisasi supaya negeri-negeri Melayu Bersekutu dibubarkan dan dibentuk kesatuan semua negeri-negeri Melayu.

Bagi beliau, pembentukan persekutuan pada tahun 1896 telah membawa kepada pemusatan kuasa yang berlebihan kepada Residen Jeneral di Kuala Lumpur.

Secara tidak langsung kuasa Sultan-sultan telah hilang kecuali dalam hal-hal agama dan adat resam sahaja. Begitu juga dengan kuasa Majlis Mesyuarat Negeri.

Keadaan ini telah menimbulkan bangkangan dan kegelisahan di kalangan Sultan-sultan dan Pembesar-pembesar Melayu, seperti yang telah dikemukakan oleh Sultan Perak di Persidangan Raja-raja pada tahun 1903.

Percubaan ke arah merombak sistem pemusatan kuasa yang ada di Negeri-negeri Melayu mula dilakukan pada tahun 1904 oleh Sir John Anderson. Kemudian diikuti oleh Sir Lawrence Guillemard pada tahun 1927.

Kedua-dua usaha ini terpaksa dibatalkan sehingga ia dicadangkan semula oleh Sir Cecil Clementi.

Selain cadangan Desentralisasi, Sir Cecil Clementi juga telah mengemukakan beberapa perubahan lain seperti memberi kuasa kepada tiap-tiap negeri mentadbir sendiri semua jabatan kecuali Jabatan Kereta Api, Pos dan Kastam.

Satu lembaga adalah dicadangkan bagi setiap jabatan tersebut. Beliau juga mencadangkan supaya jawatan Ketua Setiausaha dimansuhkan.

Cadangan ini telah mendapat tentangan dari pihak Negeri Selat dan Negeri-negeri Melayu tidak Bersekutu. Tentangan dan bantahan terhadap cadangan Sir Cecil Clementi itu telah menimbulkan satu masalah.

Oleh itu kerajaan Inggeris telah melantik Brigedier Jeneral Sir Samuel Wilson, Setiausaha Tetap di Pejabat Tanah Jajahan supaya mengkaji keadaan di Tanah Melayu dan membuat perbincangan dengan Sir Cecil Clementi.

Hasilnya satu persetujuan mengenai cadangan Sir Cecil Clementi telah dicapai dan dalam tahun 1933, kerajaan Inggeris telah menerima laporan Wilson itu.

Berdasarkan laporan ini beberapa perubahan ke arah perkembangan Persekutuan telah dibuat dalam tahun 1939 dan kekal sehingga tahun 1941.

Mana-mana kuasa yang pernah dipegang oleh kerajaan pusat telah diserahkan kembali kepada pentadbiran kerajaan negeri.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
merdeka-800px
Sejarah

Perjanjian Malaysia Disahkan

14 Ogos 1963 – Pada tahun 1963, Dewan Rakyat telah mengesahkan Perjanjian Malaysia. Usul mengenai perkara itu telah dibawa oleh Perdana Menteri, Tunku Abdul Rahman Putra.

Usul tersebut telah dibahaskan selama tiga hari di Dewan sehingga disahkan dengan 67 undi menyokong dan 18 menentang.

Usul Perjanjian Malaysia yang disahkan itu berbunyi :- “Bahawa Dewan ini dengan menyedari keinginan rakyat Sabah, Sarawak dan Singapura, untuk bergabung dalam Malaysia bersama negeri-negeri yang ada sekarang dalam Persekutuan, sesuai dengan perjanjian yang ditandatangani di London pada 9 Julai 1963, dengan ini mengesahkan perjanjian itu”.

Perjanjian di London itu merupakan persetujuan antara wakil-wakil Inggeris, Sabah, Sarawak, Singapura dan kerajaan Persekutuan Tanah Melayu mengenai pentingnya penubuhan Malaysia khususnya kepada 10 juta penduduk, negara-negara yang bakal menganggotainya.

Dalam ucapannya sebelum usul Perjanjian Malaysia disahkan, Tunku menegaskan bahawa Malaysia ditubuhkan berdasarkan hasrat untuk memelihara keamanan rantau ini.

Malaysia menggabungkan negeri-negeri kecil yang mempunyai kepentingan, cita-cita dan harapan yang sama menuju ke arah kebajikan serantau. Tunku juga menyuarakan harapan agar kelahiran Malaysia secara rasmi dapat dibuat pada 31 Ogos 1963.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Burhanudin_al-Helmi-800px
Sejarah

Pengisytiharan Perjanjian Taiping

12 Ogos 1945 – Pengisytiharan Perjanjian Taiping merupakan satu perjanjian yang telah diisytiharkan di Taiping, Perak.

Perjanjian itu adalah di antara Dr. Burhanuddin Al Helmy dan Ibrahim Yaakub sebagai pemimpin-pemimpin KRIS, (kesatuan Rakyat Indonesia Semenanjung) dengan pemimpin-pemimpin Kebangsaan Indonesia, (Sukarno dan Mohd Hatta).

Dr. Burhanuddin bersama-sama dengan pemimpin-pemimpin politik Melayu dalam KMM telah memperjuangkan cita-cita kemerdekaan Tanah Melayu dan berusaha untuk mencapai kemerdekaan dalam lingkungan Melayu Raya yang meliputi Indonesia dan Tanah Melayu.

Oleh itu apabila pendudukan Jepun bermula, maka Jepun telah menyatukan pentadbiran Tanah Melayu dan Indonesia bagi memenuhi cita-cita mereka.

Burhanuddin Al Helmy

Burhanuddin Al Helmy

Pada hari ini pemimpin-pemimpin KRIS telah bertemu dengan Sukarno dan Mohd Hatta di Lapangan Terbang Taiping, Perak, iaitu dalam perjalanan pulang dari Markas Tentera Jepun Asia Tenggara di Saigon.

Sehubungan itu satu persetujuan telah dicapai bahawa Tanah Melayu akan bersama-sama dengan Indonesia mengisytiharkan kemerdekaan pada 17 Ogos 1945.

Bagaimanapun cita-cita ini gagal apabila pemerintah tentera Jepun di Tokyo mengisytiharkan bahawa mereka menyerah kalah pada 17 Ogos 1945.

Perjanjian Taiping pada hari ini dalam tahun 1945, gagal mencapai impiannya untuk membentuk ‘Melayu Raya’, kerana kekalahan tentera Jepun kepada pihak Inggeris.

Walau bagaimanapun Indonesia tetap mengisytiharkan kemerdekaannya pada 17 Ogos 1945 manakala Tanah Melayu pula mengisytiharkan kemerdekaannya dalam pada 31 Ogos 1957.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
francis_light-800px
Sejarah

Inggeris Mengambil Pulau Pinang

11 Ogos 1786 – Pada tahun 1786, Francis Light, seorang pegawai Inggeris mengambil Pulau Pinang daripada Sultan Kedah iaitu Sultan Abdullah. Francis Light merupakan bekas pengawal tentera laut Inggeris yang kemudiannya bertugas dengan Syarikat Hindia Timur.

Pemilikan Pulau Pinang kepada Inggeris merupakan satu kelegaan kepada mereka. Lantaran memerlukan sebuah penempatan, pelabuhan perdagangan dan pangkalan perang yang sesuai di rantau ini dalam matlamatnya untuk mengawal jalan laut di Asia Tenggara.

Sultan Abdullah memberi keizinan kepada Francis Light dengan syarat tentera-tentera Syarikat Hindia Timur akan memberi bantuan senjata dan menentang kuasa lain yang hendak menyerang Kedah.

Tanpa mendapat persetujuan dari Ibu Pejabat Syarikat Hindia Timur di India, beliau telah berjanji akan memenuhi syarat tersebut. Namun Francis Light telah memungkiri janjinya apabila Kedah diserang.

Oleh itu pada 1791, tentera-tentera Sultan Kedah telah cuba menyerang tentera Syarikat Hindia Timur di Pulau Pinang untuk menghalau mereka keluar dari pulau itu. Malangnya, usaha itu telah gagal.

Dengan itu bermulalah pendudukan Inggeris dan pengesahan hakmilik Pulau Pinang menggunakan tipu helah Francis Light kepada pihak Inggeris melalui satu perjanjian tanpa kerelaan Sultan Abdullah.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Sejarah

Kota A Famosa Mula Dihancurkan Atas Arahan Inggeris

10 Ogos 1807 – Pada tahun 1807, Kota A Famosa yang terletak di Bandar Hilir, Melaka telah mula dihancurkan atas arahan Kerajaan Inggeris. Kota ini yang dibina oleh Portugis selepas tahun 1511, merupakan kubu pertahanan yang terkuat ketika itu.

Pemusnahan Kota A Famosa ini dilakukan sebagai langkah pertama Inggeris melemahkan Melaka, setelah menguasai Melaka dari Kerajaan Belanda pada 1795.

Sehingga 31 Disember 1807, kesemua kubu, tembok-tembok, Hospital Besar, 2 tempat menyimpan beras, tempat kediaman dan enam bilik simpanan telah di letup dan diratakan.

Cadangan pemusnahan kota ini telah dibuat oleh Robert Farquhar, Leftenan Gabenor Pulau Pinang kepada Kerajaan Inggeris di India. Beliau telah menyatakan bahawa penyelenggaraan dan pertahanan kubu tersebut hendaklah dikecilkan.

A_Famosa_Fortress

Beliau telah memberikan dua sebab utama, iaitu hasil yang diperolehi oleh Melaka tidak mampu membantu tentera ‘sepoy’ dan pengecilan ini akan membantu memajukan Pulau Pinang. Malah keadaan ini tidak akan menggalakkan kedatangan semula Belanda ke Melaka apabila tiba keamanan di Eropah.

Jadi pada awal 1804, beliau dengan tegas mencadangkan agar Kota A Famosa ini dimusnahkan dan semua penduduk Melaka dipindahkan ke Pulau Pinang. Semasa kerja-kerja pemusnahan sedang dilakukan, Sir Stamford Raffles telah datang ke Melaka atas jemputan William Farquhar.

A Famosa

Di sini, beliau telah menulis surat kepada Kerajaan Inggeris di Pulau Pinang dan India dengan menyatakan bahawa pemusnahan Kota Famosa tidak patut dilakukan.

Beliau telah memberi sebab-sebab tertentu, pertamanya jika Inggeris membiarkan Melaka, pihak lain akan mendudukinya dan ia akan merugikan Pulau Pinang.

Sebab yang kedua adalah kerana Melaka itu sendiri mempunyai nilai sejarah dan untuk mentadbirkannya tidak memerlukan perbelanjaan yang banyak.

Manakala sebab ketiga pula penduduk-penduduk Melaka tidak perlu dipindahkan kerana sebelum Belanda meninggalkan Melaka, Inggeris telah pun memerintahkan penduduk Melaka supaya terus tinggal di sini.

Cadangan Raffles itu telah diterima dengan baik oleh Kerajaan Inggeris tetapi ia sudah terlambat kerana hampir seluruh kota tersebut telah musnah.

Pemusnahan Kota A Famosa pada hari ini dalam tahun 1807, hanya meninggalkan satu pintu kotanya yang dapat dilihat hingga hari ini.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
singapore_withdraw-800px
Sejarah

Pemisahan Singapura Dari Malaysia

09 Ogos 1965 – Pemisahan Singapura dari Malaysia terjadi pada tahun 1965. Pengisytiharan mengenai pemisahan ini telah dibuat oleh YTM Tunku Abdul Rahman Putra, Perdana Menteri Malaysia pertama di Dewan Rakyat.

Kemasukan Singapura ke dalam Persekutuan Malaysia pada 16 September 1963 telah membebaskannya dari belenggu penjajahan Inggeris dan menjadikannnya sebuah negeri yang berdaulat dalam Persekutuan Malaysia.

Singapore withdraws

Tindakan pemisahan tersebut merupakan jalan terbaik demi perpaduan kaum, kestabilan ekonomi dan menghindarkan konflik politik di antara Kerajaan Malaysia yang dikuasai Parti Perikatan dan Parti Tindakan Rakyat yang berkuasa di Singapura.

Tunku Abdul Rahman menyatakan antara sebab lain perpisahan ini ialah kerana sikap setengah pemimpin-pemimpin politik Singapura yang memperjuangkan konsep ‘Malaysia Malaysia’ yang menafikan institusi kesultanan Melayu serta hak-hak istimewa orang Melayu dan Bumiputera.

Walau bagaimanapun, pemisahan Singapura dari Malaysia dibuat dengan persefahaman bahawa Malaysia dan Singapura akan terus bekerjasama dalam bidang-bidang pertahanan, perniagaan dan perdagangan.

Untuk itu satu persetujuan telah pun dibuat dan ditandatangani oleh kedua-dua pihak.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
sultan_ahmad_and_frederic_duberly_1902-800px
Sejarah

Bendahara Wan Ahmad Memakai Gelaran Sultan (Pahang)

06 Ogos 1882 – Bendahara Negeri Pahang, Bendahara Wan Ahmad memakai gelaran Sultan pada tahun 1882. Istiadat pemakaian gelaran Diraja ini telah diadakan secara rasmi pada 12 Disember 1884 di Pekan, Pahang.

Baginda kemudian bergelar Sultan Ahmad AI-Muadzam Shah. Dalam istiadat tersebut juga, isteri baginda, Tuan Besar Wan Fatimah yang bergelar Cik Puan Bongsu diberi gelaran DYMM Tengku Ampuan Pahang. Manakala putera-puteri baginda yang bergelar Wan dan Tun diganti dengan panggilan Tengku.

Sultan Ahmad Al-Muadzam Shah

Sultan Ahmad Al-Muadzam Shah

Dengan penabalan gelaran Sultan, Bendahara Wan Ahmad merupakan keturunan Bendahara yang mula-mula sekali memakai gelaran DYMM Sultan Pahang.

Pihak Inggeris hanya mengiktiraf pemakaian gelaran ini oleh Bendahara Wan Ahmad pada tahun 1887. Sultan Ahmad memerintah Pahang dari tahun 1863.

Sebelum dari ini telah berlaku satu perang saudara di antara baginda dan kekandanya Wan Mutahir akibat perebutan kuasa. Peperangan ini telah berlarutan sehingga 6 tahun, di mana Wan Mutahir tewas dan melarikan diri ke Tanjung Teja bersama anaknya Wan Koris.

Dalam pelarian tersebut, Wan Koris telah mangkat di Kuala Pahang dan Wan Mutahir mangkat di Kuala Sedeli.

Baginda telah memerintah negeri Pahang selama 51 tahun iaitu dari tahun 1863 hingga 1882 sebagai Bendahara dan dari tahun 1882 hingga 1914 sebagai Sultan Pahang.

Baginda mangkat pada 9 Mei 1914 dan digantikan oleh Puteranya Tengku Mahmud sebagai Sultan Pahang Kedua.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
kemerdekaan_malaysia
Sejarah

Perjanjian Kemerdekaan Persekutuan Tanah Melayu Ditandatangani

05 Ogos 1957 – Pada hari ini dalam tahun 1957, Perjanjian Kemerdekaan Persekutuan Tanah Melayu telah ditandatangani di antara Raja-raja dengan wakil Baginda Queen, Pesuruhjaya Tinggi, Sir Donald MacGillivray di King’s House, Kuala Lumpur dalam satu upacara gemilang yang berlangsung selama dua jam.

Pada kira-kira jam 9.30 pagi, seramai 15 orang penandatangan utama, iaitu Pesuruhjaya Tinggi British ke Tanah Melayu, delapan orang Raja-raja Melayu, Tengku Mahkota Johor dan lima orang Pembesar yang berkuasa dari Negeri Sembilan (iaitu selain daripada Yang di-Pertuan Besar) serta saksi-saksi kepada penandatangan-penandatangan telah menandatangani perjanjian itu dengan menggunakan pena yang khas bertulis Federation of Malaya Agreement 1957.

Perjanjian ini telah ditandatangani dalam 40 salinan, 20 dalam Bahasa Melayu dan 20 lagi dalam Bahasa Inggeris. Dua salinan daripada perjanjian itu dihantar kepada kerajaan British, sementara dua lagi disimpan oleh Kerajaan Persekutuan Tanah Melayu.

Satu salinan tiap-tiap satu dihantar kepada tiap-tiap negeri termasuk Melaka dan Pulau Pinang, sementara untuk Negeri Sembilan diserahkan enam salinan memandangkan kepada perkembangannya yang sebegitu rupa.

Artikel 3, Perjanjian ini menyatakan bahawa mulai daripada 31 Ogos 1957, Negeri-negeri Melayu dan Selat akan tertubuh menjadi satu Persekutuan yang baru Melayu yang dinamakan Persekutuan Tanah Melayu, atau dalam bahasa Inggerisnya, The Federation of Malaya.

Oleh itu dengan sendirinya Perjanjian ini telah memansuhkan Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1948, dan dengan itu berakhirlah kuasa dan kedaulatan Baginda Queen ke atas Melaka dan Pulau Pinang. Dan dengan itu juga segala kuasa dan jurisdiksi baginda ke atas Persekutuan Tanah Melayu berakhir.

perjanjian kemerdekaan

Dalam ucapannya, sebelum upacara menandatangani perjanjian itu, wakil Baginda Queen, Sir Donald MacGillivray menyatakan bahawa beliau yakin perjanjian ini akan dapat menyediakan segala keperluan sebuah kerajaan yang sesuai kepada negara yang berbilang bangsa, dan negara baru ini akan menghadapi masa depan yang agung dan gemilang.

DYMM Sultan Kedah, selaku wakil Raja-Raja Melayu bertitah dan berharap kepada Tuhan Yang Maha Berkuasa bahawa apa yang dilakukan pada hari itu akan membawa kebahagian yang berkekalan kepada negara ini.

Dua puluh enam hari kemudiannya, pada 31 Ogos 1957, berkuatkuasalah Perjanjian ini ke atas seluruh umat di Persekutuan Tanah Melayu dalam menentukan proses sejarah selanjutnya apabila Duke of Gloucester dengan rasminya menggugurkan kuasa dan wibawa penjajah British.

Ia telah disambut dengan lantang dan megah oleh laungan Merdeka oleh Perdana Menteri Persekutuan Tanah Melayu, Tunku Abdul Rahman, dalam upacara Pengisytiharan Kemerdekaan yang bergemuruh dan bersemangat, di Stadium Merdeka, Kuala Lumpur.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard