Tag Archives: Belanda

market_in_johore_1900-800px
Sejarah

Perjanjian Persahabatan Dan Perdagangan Johor-Belanda 1685

06 April 1685 – Pada tahun 1685, satu perjanjian persahabatan dan perdagangan Johor-Belanda telah ditandatangani. Perjanjian itu adalah hasil dari rundingan-rundingan yang diadakan di antara Paduka Raja dengan Francis van der Beke dan Lieutenant Jan Rosdom, iaitu wakil-wakil dari Gabenor Jeneral Belanda di Betawi, Camphuys yang bermula pada 27 Mac 1685, apabila wakil-wakil itu dibawa menghadap Sultan Mahmud Shah II.

Dengan umur Sultan yang begitu muda pihak Belanda di Betawi berpendapat adalah masanya bagi mereka mengenakan tekanan ke atas Johor untuk mendapatkan keistimewaan-keistimewaan perdagangan dari Kerajaan Johor.

Johannes Camphuys

Johannes Camphuys

Rundingan-rundingan selanjutnya berlangsung di rumah Paduka Raja dan disertai oleh Bendahara, Laksamana dan Temenggung. Setelah meneliti teks perjanjian itu Paduka Raja bersetuju dengan peruntukan-peruntukan dalam Perjanjian itu melainkan yang berkaitan dengan perdagangan bebas (free trade) yang dikehendaki oleh Belanda di sungai-sungai di Kelang, Sungai Ujung, Selangor dan di pantai timur Sumatera. Paduka Raja menjelaskan oleh kerana Johor tidak pernah menghalang pihak Belanda berdagang di kawasan-kawasan tersebut maka tidaklah perlu peruntukan itu disebutkan dalam perjanjian.

Perjanjian itu dibuat dalam dua versi, bahasa Melayu dan Bahasa Belanda. Bagaimanapun, kedua-dua versi itu terdapat perbezaan yang luas, baik dari segi nada mahupun peruntukan-peruntukan di dalamnya. Perbezaan itu telah menimbulkan kemarahan Paduka Raja kerana mendapati versi dalam bahasa Belanda menafikan terlalu banyak kemudahan dan keistimewaan yang sepatutnya diperolehi oleh Johor. Beliau hampir-hampir membatalkan perjanjian itu.

Apabila perutusan pihak Belanda menemui beliau untuk merundingkan serta menandatangani semula perjanjian itu berdasarkan kepada versi Bahasa Belanda beliau menolak dengan keras. Perjanjian itu bukan sahaja amat penting kepada beliau secara peribadi tetapi juga kemantapan Johor sebagai kuasa perdagangan laut dan politik di Selat Melaka dan negeri-negeri pantai timur Sumatera.

Pihak Belanda tidak dapat berbuat apa-apa melainkan menerima perjanjian versi bahasa Melayu itu yang antara lain menyatakan bahawa Syarikat Hindia Timur Belanda (VOC) dan bukan pedagang-pedagang bebas Belanda atau Kristian Hitam Melaka (Black Christian of Malacca), dibenarkan berdagang di Sungai Siak. Kapal- kapal Syarikat Hindia Timur Belanda tidak boleh pergi lebih jauh daripada Pasir Sala dan hanya boleh berdagang bijih timah dan kain seperti pedagang-pedagang asing yang lain yang diberi hak yang sama oleh Kerajaan Johor.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
malacca_dutch-800px
Sejarah

Pembaharuan Perjanjian Belanda Dengan Selangor

28 Mac 1819 – Pada tahun 1819, Gabenor Belanda di Melaka yang baru, Timmerman Thyssen telah menghantar perjanjian lama Belanda dengan Selangor yang ditandatangani pada 20 Julai 1790 kepada pihak Selangor untuk memperbaharuinya.

Ini berikutan dengan pendudukan semula Belanda ke atas Melaka setelah ianya diserahkan kepada Inggeris untuk ditadbirkan sementara waktu sehingga keadaan pergolakan Perang Napoleon di Eropah selesai. Apabila Belanda mengambil balik pentadbiran Melaka daripada Inggeris itu, pihak Belanda telah menjalankan usaha mempererat perhubungan dengan Selangor seperti sebelum ini. Ini kerana pihak Belanda menyatakan rasa puas hatinya bahawa Selangor telah menolong Perak menentang Siam.

Oleh itu pada 3 Mei 1819, Gabenor Thyssen telah menghantar Hendrick Stecker menghadap Sultan Ibrahim, Sultan Selangor dengan membawa surat Gabenor tersebut dan juga perjanjian Belanda dengan Selangor yang baru untuk ditandatangani. Walau bagaimanapun Selangor telahpun mengikat perjanjian dalam tahun 1818 dengan pihak Inggeris di mana Inggeris mendapat monopoli bijih timah dari Selangor dan Selangor pula mendapat bekalan alat-alat pertahanan seperti meriam, peluru-peluru dan sebagainya.

Beberapa syarat lain perjanjian Inggeris-Selangor ini ialah Selangor tidak boleh memberi monopoli perdagangan kepada kuasa-kuasa lain dan juga mengikat perjanjian.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Ships_Trading_in_the_East-800px
Sejarah

Perjanjian Inggeris-Belanda 1824

17 Mac 1824 – Pada tahun 1824, satu perjanjian ditandatangani di antara pihak Inggeris dengan Belanda. Perjanjian yang lebih dikenali sebagai Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 ini meliputi pembahagian tanah- tanah jajahan dan pusat-pusat perniagaan.

Mengenai tanah jajahan, pihak Belanda menyerahkan Melaka serta jajahan takluknya kepada Inggeris. la mengaku tidak akan membuka sebarang tempat di Semenanjung Tanah Melayu ataupun menandatangani sebarang perjanjian dengan mana-mana raja, pembesar ataupun sebarang negeri di Tanah Melayu dan memansuhkan segala tuntutan ke atas Semenanjung Tanah Melayu.

Pihak Belanda juga mengesahkan pendudukan Inggeris di Singapura dan menarik semula semua bantahan mengenainya. Belanda juga dikehendaki menyerahkan kilang-kilangnya di India dan menarik semula semua tuntutannya mengenai kemudahan dan pengecualian.

perjanjian_inggeris_belanda_1824

Pihak Inggeris pula berundur dari Sumatera dan menyerahkan Bangkahulu serta segala hak miliknya di Sumatera kepada Belanda sebagai pertukaran dengan Melaka, dan tidak akan membuat sebarang perjanjian dengan mana-mana pemerintah atau pembesar atau membuka penempatan di Sumatera. Pihak Inggeris juga tidak dibenarkan membuka sebarang penempatan atau membuat perjanjian dengan mana-mana pihak di Kepulauan Karimun, Semenanjung Riau-Lingga dan mana-mana pulau di Selatan Selat Singapura.

Kedua-dua kuasa mengaku tidak akan membuka sebarang tempat baharu tanpa pengetahuan pihak yang lain dan jika mana-mana pihak hendak berundur daripada salah satu kawasannya, pihak itu hendaklah memberi peluang kepada pihak yang lagi satu memilikinya.

Mengenai perniagaan pula pihak Belanda diberi hak monopoli di Kepulauan Rempah tetapi tidak sama sekali di Semenanjung Tanah Melayu; perjanjian-perjanjian monopoli tidak boleh dibuat dengan mana-mana pihak. Kedua-dua pihak bersetuju untuk memberi “layanan negara istimewa” (most favoured nation treatment) di Ceylon, India dan Semenanjung Tanah Melayu.

Pihak Belanda hendaklah menamatkan perjanjian monopoli bijih timah dengan Perak dan Selangor. Pedagang -pedagang tempatan hendaklah dibenarkan berdagang di pelabuhan -pelabuhan kedua-dua pihak dan juga pelabuhan-pelabuhan tempatan. Kedua-dua pihak juga hendaklah sama-sama membasmi kegiatan-kegiatan lanun.

Hasil daripada Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 ini seluruh kawasan Nusantara telah dikuasai sepenuhnya oleh kedua-dua kuasa itu dan dibahagikan kepada kawasan pengaruh masing-masing. Kedua-dua pihak menentukan Selat Singapura sebagai sempadan kawasan pengaruh mereka Kawasan sebelah utara Selat Singapura diletakkan di bawah pengaruh Inggeris manakala sebelah selatannya pula di bawah pengaruh Belanda.

Kawasan yang banyak terlibat ialah tanah jajahan Johor di mana ia dengan sewenang-wenangnya telah dibahagikan sama ada kepada Belanda atau Inggeris. Dalam hal ini Pemerintah Johor tidak ada suara terhadap satu-satu keputusan yang dibuat mengenai negerinya.

Akibat dari Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 ini, Inggeris telah dapat menguasai satu pusat perniagaan bebas yang makmur di tengah-tengah kawasan yang dulunya begitu lama dikuasai Belanda. Dengan menguasai Semenanjung Tanah Melayu dan Singapura itu maka jalan perniagaan Timur-Barat terbuka seluas-luasnya kepada pihak Inggeris.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
tioman_1665-800px
Sejarah

Perjanjian Pahang Dengan Belanda 1637

16 Mac 1637 – Perjanjian antara Pahang dengan Belanda mengenai kerjasama dalam bidang pertahanan telah ditandatangani pada tahun 1637. Sebelum perjanjian itu ditandatangani, hubungan Pahang dengan Belanda kurang baik dan seringkali membawa kepada meletusnya peperangan.

Permusuhan antara Pahang dengan Belanda bermula, pada 9 November 1634 iaitu apabila angkatan perang Pahang dan Johor telah berangkat ke Patani untuk membantu Patani memerangi Siam. Belanda yang menyokong Siam telah membantu Siam menyerang kemaraan Pahang. Peristiwa itu juga merupakan punca meletusnya peperangan Pahang-Aceh pada tahun 1635 iaitu berikutan timbulnya perasaan kurang senang Aceh di atas bantuan yang diberikan oleh Pahang ke atas Patani.

Setelah wujudnya permusuhan yang berpanjangan antara Pahang dengan Belanda, maka perjanjian yang ditandatangani antara kedua-dua kuasa itu amat penting dalam usaha menjaga keamanan bersama. Hasil perjanjian itu Pahang telah berjanji untuk mendirikan sebuah kubu pertahanan yang kuat di Johor bagi menentang kuasa Portugis di Melaka.

Dengan termeterainya perjanjian itu pada hari ini dalam tahun 1637, ia telah dapat mengatasi masalah hubungan politik antara Pahang dengan Belanda di samping mewujudkan hubungan persahabatan.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
james_brooke-800px
Sejarah

James Brooke Meminta Bantuan British Menentang Pemberontakan Di Sarawak

15 Mac 1860 – Pada tahun 1860, Pejabat Tanah Jajahan British di London meluluskan permohonan pemerintah negeri Sarawak Raja James Brooke meminta bantuan British untuk menentang pemberontakan di Sarawak. Antara pemberontakan besar yang berlaku adalah pemberontakan yang diketuai oleh Syarip Masahor (Syed Masahor), Rentap dan Liu Shan Bang. Pemberontakan ini menimbulkan berbagai masalah terutamanya masalah keselamatan rakyat British di Sarawak.

Sebelum Pejabat Tanah Jajahan meluluskan permohonan beliau itu James Brooke telah meminta perlindungan pihak Belanda dan Perancis terhadap pentadbiran beliau. Walau bagaimanapun beliau tidak mempercayai kuasa-kuasa tersebut kerana bimbang Sarawak akan jatuh ke tangan kuasa Barat yang lain.

James Brooke

James Brooke

Oleh itu James Brooke meminta campur tangan kerajaan British sama ada menjadikan negeri Sarawak sebagai tanah jajahan British atau mengiktiraf kedaulatan James Brooke di bawah naungan keluarga Diraja British. Ini bermakna secara tidak langsung kuasa pentadbiran negeri Sarawak adalah atas arahan keluarga Diraja British.

Bagaimanapun, jika Kerajaan British berminat menguasai negeri Sarawak sepenuhnya James Brooke mengenakan syarat agar adat-istiadat suku kaum di Sarawak dikekalkan dan penduduk tempatan hendaklah dilatih cara-cara mentadbir negeri mereka.

Kerajaan British tidak berminat untuk menjadikan Sarawak sebagai jajahan takluknya dan enggan menerima permohonan James Brooke itu. Sebaliknya kerajaan British bersetuju menghantar kapal perang bagi mengawasi kawasan pantai negeri Sarawak tetapi tidak akan campur tangan jika terjadi apa-apa peristiwa yang tidak diingini antara James Brooke dengan musuhnya. Bagaimanapun Kerajaan British di London telah bersetuju menghantar seorang Penasihat British untuk membantu James Brooke bagi mentadbir Sarawak.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
istana_iskandariah_perak-800px
Sejarah

Perjanjian Perak – Belanda

13 Mac 1753 – Satu perjanjian perdagangan telah ditandatangani di antara Sultan Sri Iskandar Zulkarnain, Sultan Perak dengan Thomas Schippers, seorang saudagar serta Pesuruhjaya bagi pihak Syarikat Hindia Timur Belanda (SHTB) pada tahun 1753.

Antara perkara-perkara yang dipersetujui ialah:

  • Sultan Perak akan menjual semua keluaran bijih timah dari Perak dan kawasan-kawasan di bawah kawalannya kepada pihak kompeni dan pihak kompeni akan membayar 26 ducatoons atau 32 ringgit Sepanyol untuk timah seberat 375 paun Belanda.
  • Para pengedar bijih timah dimestikan membawa bijih timah masing-masing ke Kota Kompeni sebagaimana yang mereka lakukan sekarang. Manakala timbangan dan sukatan mestilah mengikut apa yang digunakan oleh pihak kompeni.
  • Sultan Perak akan mengeluarkan perintah dengan serta merta kepada seluruh negeri, iaitu mana-mana kapal yang ingin keluar dari Negeri Perak mestilah terlebih dahulu singgah di Kota Kompeni untuk diperiksa.
  • Akhirnya, Sultan berjanji untuk menawarkan kerjasama yang rapat kepada Syarikat Hindia Timur Belanda dalam semua bidang khususnya dalam mempertahankan kedudukan di antara kedua-dua belah pihak terhadap sebarang ancaman musuh.

Dengan perjanjian yang ditandatangani pada hari ini dalam tahun 1753, syarikat Hindia Timur Belanda berhasrat untuk menguasai seluruh perjanjian bijih timah di Perak bagi menghadapi saingan kuasa-kuasa asing yang lain.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Coat_of_arms_of_Perak-800px
Sejarah

Utusan Perak Kepada Kompeni Belanda Di Melaka

 

16 Februari 1680 – Pada tahun 1680, Sultan Perak ketika itu Sultan Mahmud Iskandar Shah telah menghantar beberapa orang- orang besar Perak sebagai utusan baginda pergi ke Melaka untuk menyatakan persahabatan baginda dengan Kompeni Belanda. Tindakan menghantar utusan Perak kepada Kompeni Belanda ini adalah berikutan daripada perbuatan sepasukan Kompeni Belanda yang telah menguatkan kawalan mereka di pantai dan kuala sungai Perak bagi mengawal bangsa-bangsa lain daripada berdagang bijih timah di Perak.

Selepas penghantaran utusan itu pada 20 April 1690, Sultan Perak telah mengurniakan surat kuasa kepada seorang Ketua Pegawai Belanda yang tinggal di Perak bernama Adriaen Wylant. Surat kuasa tersebut telah memberikan beberapa keistimewaan kepada Pegawai Belanda berkenaan untuk menyerang, menangkap dan memenjarakan sesiapa sahaja yang keluar dari negeri Perak membawa timah tanpa membawa surat kebenaran.

Sebelum pengurniaan surat kuasa tersebut askar-askar Kompeni Belanda memang selalu mengganggu dan menghalang bangsa-bangsa lain daripada mendapatkan perniagaan bijih timah. Mereka juga telah membuat perhubungan perjanjian dengan Sultan Acheh agar memaksa Perak membenarkan hanya Acheh dan Belanda sahaja membeli bijih timah dari negeri Perak.

Kompeni Belanda juga membina loji dan gudang-gudang timah di negeri Perak untuk tujuan dagangan mereka. Walaupun begitu perdagangan timah orang-orang Belanda tetap berkurangan kerana orang-orang Perak yang tidak menyukai tindakan keras Belanda itu telah bertindak menyeludup keluar timah dan dijual kepada bangsa lain dengan harga yang lebih baik.

Sebagai tindak balas perbuatan orang- orang Perak, Belanda telah mengepong Kuala Sungai Perak dan mengawal Pantai Perak bagi menghalang penyeludupan timah, perbuatan ini menyebabkan kemerosotan perdagangan timah di Perak, lalu memaksa Sultan Mahmud Iskandar Shah menghantar utusan persahabatan ke Melaka pada hari ini dalam tahun 1680.

Sebaliknya Pegawai Belanda yang diberi kuasa itu telah menggunakan kekuasaan mereka dengan amat keras dan tiada berpatutan. Perkara ini telah menyebabkan perniagaan Kompeni Belanda di negeri Perak semakin merosot sekitar tahun 1682.

Pada tahun 1690 pula sekumpulan orang-orang Melayu yang diketuai oleh Panglima Perak bernama Panglima Kulup telah menyerang Kota Belanda yang mengawal peniaga Perak di Pulau Pangkor dan membunuh askar-askar Belanda di situ. Pihak Kompeni Belanda kemudian telah mengarahkan askar-askar mereka supaya berundur dari perairan Perak dan kota tersebut telah ditinggalkan dari pantai negeri Perak.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Map_of_the_city_of_Malakka-800px
Sejarah

Perjanjian Persahabatan Johor-Riau-Belanda

26 November 1818 – Pada tahun 1818, satu perjanjian persahabatan telah ditandatangani di antara Sultan Johor-Riau-Lingga-Pahang Sultan Abdul Rahman dan Yamtuan Muda Raja Jaafar, dengan Laksamana Wolterback bagi pihak pemerintah Belanda di Melaka.

Perjanjian Persahabatan Johor-Riau-Belanda ini adalah sebagai membaharui perhubungan persahabatan yang telah terjalin di antara kedua-dua kerajaan sebelum Melaka diserahkan kembali oleh Inggeris kepada Belanda. Dengan perjanjian ini juga kerajaan Belanda mengakui bahawa Sultan Abdul Rahman sebagai Sultan bagi kerajaan Johor-Riau-Lingga dan Pahang.

Perjanjian persahabatan ini dibuat setelah Inggeris, melalui wakilnya William Farquhar memberitahu Sultan Abdul Rahman kononnya Belanda akan datang menyerang dan mungkin akan mengambil Riau dan Lingga. Farquhar yang menemui Sultan Abdul Rahman dalam bulan Julai 1818, menyuruh Sultan bersiap sedia dan berjanji bahawa Inggeris akan membantu.

Sultan Abdul Rahman menyerahkan perkara itu kepada Yamtuan Muda Raja Jaafar. Farquhar telah memujuk Raja Jaafar supaya membuat perjanjian dengan Inggeris. Perjanjian itu telah dimeteraikan pada 19 Ogos 1818 dan antara kandungannya ialah menetapkan bahawa hanya Inggeris yang berhak menguasai hasil dagangan dalam daerah kekuasaan Sultan Johor.

Dalam bulan September 1818, Inggeris menyerahkan semula Melaka kepada Belanda. Seorang sahabat lama Yamtuan Muda Raja Jaafar, Adriaen Koek yang tinggal di Melaka mendapat tahu mengenai fitnah Inggeris ke atas Belanda itu. Beliau telah pergi menemui Raja Jaafar dan menafikan khabar angin tersebut. Pemerintah Belanda di Melaka juga telah menolak semua tuntutan Inggeris yang terkandung dalam perjanjian 19 Ogos 1818 itu.

Panglima Laut Belanda, Laksamana Wolterback diiringi oleh Adriaen Koek telah diutus ke Riau. Yamtuan Muda Raja Jaafar telah menyatakan kesalnya kerana menandatangani perjanjian dengan Inggeris itu lalu mencadangkan supaya satu perjanjian baru dibuat antara kerajaan baru dibuat antara kerajaan Riau-Lingga dengan Belanda bagi menjamin keselamatan Riau-Lingga.

Maka pada hari ini dalam tahun 1818, Perjanjian Johor-Riau dan Belanda ini telah ditandatangani sebagai menghapuskan rasa curiga di antara kedua-dua pihak akibat dari fitnah Inggeris.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
kota_belanda-800px
Sejarah

Kota Belanda Di Pulau Pangkor Dibina Semula

20 November 1745 – Pada tahun 1745, Kota Belanda di Pulau Pangkor telah di bina semula. Pada peringkat awal, pedagang Perak telah menjalankan perdagangan dengan pedagang-pedagang lain secara senyap dengan menawarkan harga yang lebih baik. Perkara ini telah menimbulkan kemarahan Syarikat Belanda.

Beberapa serangan telah dibuat oleh orang-orang Melayu terhadap kota ini atas sebab tidak puas hati dengan kekerasan orang-orang Belanda. Akhirnya, serangan oleh Panglima Kulup Ali telah memusnahkan kota tersebut. Peluang untuk bertapak semula terbuka apabila keadaan politik negeri Perak yang bergolak akibat perebutan kuasa dan kawasan bijih timah. Orang-orang Belanda berjaya mendapatkan monopoli perdagangan bijih timah tersebut.

Kota Belanda

Kota Belanda

Bagi menjaga kepentingan dan keselamatan orang Belanda dan hasil bijihnya sebuah Kota Belanda telah didirikan di Pulau Pangkor pada tahun 1670. Kota tersebut telah musnah diserang oleh sekumpulan pahlawan-pahlawan Melayu yang diketuai oleh Panglima Kulup Ali pada tahun 1690 dan askar-askar Belanda telah melarikan diri ke tempat lain. Berikutan serangan pahlawan-pahlawan Melayu, Kota Belanda berjaya dibina semula di bawah kuasa Negeri Perak.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Coat_of_arms_of_Terengganu-800px
Sejarah

Kuala Terengganu Dibedil Oleh Inggeris

11 November 1862 – Pada tahun 1862, Kuala Terengganu dibedil oleh Inggeris berikutan keengganan Sultan Terengganu menyerahkan Raja Mahmud Muzaffar. Raja Mahmud Muzaffar adalah bekas Sultan Lingga yang telah dipecat oleh Belanda. Dari segi hubungan kekeluargaan, baginda adalah anak saudara kepada Sultan Terengganu.

Penglibatan Raja Mahmud Muzaffar dengan pihak Inggeris bermula apabila baginda campur tangan dalam hal-ehwal negeri Pahang. Tindakan ini menyebabkan Inggeris memberi kata dua kepada baginda. Sultan Terengganu yang pada mulanya memberi sokongan kepada baginda, akhirnya mengambil sikap berkecuali.

Menyedari akan keadaan ini, Raja Mahmud Muzaffar beralih pula ke Siam. Baginda mendapat sokongan kuat dari Siam yang sememangnya tidak begitu senang dengan Sultan Terengganu. Bagi pihak Inggeris pula, tindakan Raja Mahmud Muzaffar ini mengancam kepentingan mereka di Pahang. Oleh itu, Gabenor Cavenagh mengambil keputusan, bekas Sultan Lingga itu perlu diserahkan kepada mereka.

Keputusan ini diberitahu kepada Sultan Terengganu yang kemudiannya memberitahu hal ini kepada Raja Mahmud Muzaffar sendiri. Inggeris memberi tempoh 24 jam kepada Sultan Terengganu untuk menyerahkan Raja Mahmud Muzaffar. Setelah tempoh tersebut tamat dan bekas Sultan Lingga itu tidak juga diserahkan, Inggeris pun membedil bandar Kuala Terengganu pada hari ini dalam tahun 1862.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard