Tag Archives: Sarawak

cobbolt_commision_fi
Sejarah

Pelantikan Ahli-Ahli Suruhanjaya Cobbold

17 Januari 1962 – Kementerian Luar Negeri mengumumkan dengan rasminya pelantikan ahli-ahli Suruhanjaya Cobbold  pada 1962. Ia merupakan lanjutan daripada perbincangan yang diadakan di London pada 20-22 November 1961, dimana satu keputusan telah dicapai untuk menubuhkan sebuah suruhanjaya bagi menyiasat pendapat dan pandangan rakyat di Borneo Utara dan Sarawak berhubung gagasan Malaysia.

Suruhanjaya bebas yang dianggotai oleh lima orang ini dipengerusikan oleh Lord Cobbold. Dua orang wakil dari kerajaan British iaitu Sir Anthony Abell dan Sir David Wetherston. Dua orang anggota lagi adalah wakil dari kerajaan Persekutuan Tanah Melayu iaitu Encik Ghazali Shafie dan Dato Wong Pow Nee. Setiausahanya pula ialah J. H. Harris daripada Pejabat Tanah Jajahan.

Lord Cobbold

Lord Cobbold

Tugas Dan Peranan Ahli-Ahli Suruhanjaya Cobbold

Peranan yang dimainkan oleh ahli-ahli Suruhanjaya Cobbold ini sangat penting dalam sejarah penubuhan Malaysia. Suruhanjaya ini telah menghasilkan satu laporan yang dikenali sebagai Penyata Suruhanjaya Penyiasat Borneo Utara dan Sarawak. Ianya menjadi asas rujukan dan bukti persetujuan oleh majoriti rakyat Borneo Utara dan Sarawak untuk bersama-sama Persekutuan Tanah Melayu dan Singapura membentuk persekutuan baru Malaysia.

Sebelum memulakan penyiasatan, suruhanjaya terlebih dahulu meneliti syor-syor dalam Memorandum On Malaysia yang dikemukakan oleh MSCC pada 3 Februari 1962. Syor-syor yang terkandung dalam memorandum khas ini lebih menyentuh syarat-syarat dan hak-hak perlindungan berperlembagaan yang khusus untuk rakyat di Borneo.

Kertas-kertas putih disebarkan kepada rakyat di kedua-dua negeri untuk memberikan pemahaman yang lebih jelas mengenai Malaysia serta tujuan kehadiran anggota suruhanjaya menjalankan tinjauan berkenaan.

Siasatan Oleh Ahli-Ahli Suruhanjaya Cobbold

Dari 19 Februari sehingga 18 April 1962, ahli-ahli Suruhanjaya Cobbold telah melakukan lawatan ke 35 buah tempat di sekitar Borneo Utara dan Sarawak termasuk kawasan-kawasan pedalaman yang melibatkan 50 perjumpaan dengan sejumlah 4000 orang.

Ahli-ahli Suruhanjaya Cobbold ini juga melaporkan telah menerima sejumlah 2,200 keping surat dan memorandum daripada pelbagai persatuan, parti politik, pertubuhan keagamaan, kemasyarakatan dan kesatuan sekerja, dewan-dewan perdagangan, ketua-ketua kaum, orang-orang kenamaan serta individu di kedua-dua negeri tersebut.

cobbolt_commision_jesselton

Ahli-Ahli Suruhanjaya Cobbold

Hasil Penyiasatan Ahli-Ahli Suruhanjaya Cobbold

Laporan-laporan penyiasatan suruhanjaya di Sarawak dan di Borneo Utara ini dimuatkan secara berasingan dan disusuli dengan syor-syor suruhanjaya. Syor-syor oleh suruhanjaya pula dibahagi kepada :

  • Syor-syor berkaitan perkara am
  • Syor-syor daripada ahli-ahli yang mewakili kerajaan British
  • Syor-syor daripada ahli-ahli yang mewakili Persekutuan Tanah Melayu.

Enam lampiran turut dikepilkan dalam Penyata Cobbold untuk rujukan seperti :

  • Jadual lawatan suruhanjaya
  • Cabutan banci
  • Dasar-dasar utama British
  • Istilah dan maksud ‘bumiputera’ dalam perundangan
  • Kertas-kertas kerajaan Borneo Utara dan Sarawak mengenai Malaysia
  • Memorandum mengenai Malaysia yang dikemukakan oleh MSCC.

Turut dikepilkan ialah peta negeri-negeri Borneo 1953 (Pindaan 1962). Laporan Suruhanjaya Cobbold ini telah dikemukakan kepada kerajaan Persekutuan Tanah Melayu dan British pada bulan Jun 1962.

Penubuhan Suruhanjaya Cobbold telah membantu Kerajaan British dan Kerajaan Persekutuan Tanah Melayu mendapatkan gambaran yang lebih jelas mengenai kehendak penduduk di negeri Sabah dan Sarawak. Akhirnya pembentukan Malaysia telah berlangsung pada 16 September 1963.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
kelab_sultan_sulaiman-800px
Sejarah

Rapat Umum Pertama Penubuhan Malaysia Di Kuala Lumpur

06 Januari 1962 – Satu rapat umum yang pertama mengenai penubuhan Malaysia telah diadakan di Kuala Lumpur pada tahun 1962. Dalam rapat umum ini dianggarkan lebih daripada 5,000 orang telah membanjiri Padang Kelab Sultan Sulaiman untuk mendengar ucapan tokoh-tokoh daripada Persekutuan Tanah Melayu, Singapura, Borneo Utara dan Sarawak.

Diantara perwakilan yang menghadiri rapat umum itu ialah Tun Abdul Razak bin Hussein, Timbalan Perdana Menteri Persekutuan Tanah Melayu; Encik Lee Kuan Yew, Perdana Menteri Singapura; Encik Donald Stephens, Ketua Perwakilan Borneo Utara; Temenggung Jugah dan Reminguis Duuin, anggota perwakilan Sarawak dan Datuk Setia Pengiran Hj. Yusof bin Haji Abdul Rahim perwakilan dari Brunei.

Tun_Razak_color

Ucapan Tun Abdul Razak Mengenai Penubuhan Malaysia

Semasa berucap di rapat umum itu, Timbalan Perdana Menteri, Tun Abdul Razak telah mengecam parti-parti politik yang menentang pembentukan Malaysia sambil menyifatkan parti-parti politik itu menghalang usaha-usaha baik yang dilakukan oleh kerajaan untuk faedah orang ramai. Menurut beliau lagi, dengan tertubuhnya Malaysia, akan mempercepatkan negara Singapura, Sarawak, Borneo Utara (sekarang Sabah) dan Brunei mencapai kemerdekaan.

Beliau juga telah menafikan dengan tegas dan keras anggapan bahawa rancangan Malaysia itu untuk menjajah negeri-negeri tersebut. Tambahan pula kerajaan Inggeris telah memberikan persetujuan supaya negeri-negeri di Borneo disatukan dengan Persekutuan Tanah Melayu.

Datuk Ong Yoke Lin pula iaitu Ketua Perwakilan Persekutuan Tanah Melayu ke sidang Jawatankuasa Perundingan itu yang juga Menteri Kesihatan dan Kebajikan Masyarakat Persekutuan telah memberitahu rapat umum itu, bahawa adanya anasir-anasir komunis dan subversif di negeri-negeri yang masih terjajah. Malah anasir-anasir itu kini sedang giat menghalang perlaksanaan rancangan membentuk Malaysia itu.

Sesungguhnya rapat umum yang diadakan pada hari ini dalam tahun 1962 di Kuala Lumpur telah membuktikan perpaduan dan sokongan orang ramai terhadap rancangan penubuhan Malaysia yang dikemukan oleh Yang Teramat Mulia Tengku Abdul Rahman.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
clock-800px
Sejarah

Perubahan Waktu Persekutuan Tanah Melayu

31 Disember 1932 – Perubahan waktu Persekutuan Tanah Melayu telah beberapa kali diubah untuk menyesuaikan kepada keadaan dalam negeri maupun kepentingan di peringkat antarabangsa.

Pada hari ini dalam tahun 1932, waktu Persekutuan Tanah Melayu diubah dari jam 11.40 malam kepada jam 12.00 malam. Perubahan waktu ini menjadikan waktu Persekutuan Tanah Melayu 7 jam 20 minit lebih awal dari Waktu Greenwich.

Pada 1 September 1941, sekali lagi waktu Persekutuan Tanah Melayu telah diubah untuk kali kedua dengan dipercepatkan 10 minit bagi menyelaraskan waktu tempatan dengan waktu antarabangsa.

Apabila Jepun memerintah negara ini pada tahun 1942, waktu Tanah Melayu ditukar mengikut waktu Tokyo iaitu 2 jam lebih awal hinggalah pada tahun 1945.

Apabila Jepun kalah 1945, waktu Persekutuan Tanah Melayu digunakan semula sehinggalah pada 31 Disember 1981.

Pada 1 Januari 1982 Malaysia mempercepatkan waktu sebanyak 30 minit untuk menyeragam waktu dengan Sabah dan Sarawak.

clock

Garis Masa Perubahan Waktu Malaysia

Di Semenanjung Malaysia

  • Sebelum 1880, masa semenanjung Malaysia ditetapkan mengikut waktu min (mean time) tempatan di Kuala Lumpur, 6 jam 46 minit 48 saat lebih cepat daripada GMT. Selepas itu, waktu di semenanjung Malaysia ditetapkan kepada 6 jam 55 minit 24 saat (mengikut waktu Singapura).
  • Selepas 31 Mei 1905, waktu dipiawaikan oleh British ke +7:00 GMT (Waktu Malaya).
  • Selepas 31 Disember 1932, waktu dipercepatkan 20 minit untuk memanjangkan waktu siang, menjadi +7:20 GMT.
  • Bermula 1 September 1941, waktu dipercepatkan lagi 10 minit menjadi +7:30 GMT.
  • Bermula 16 Februari 1942, waktu dipercepatkan dua jam mengikut waktu Tokyo, disebabkan pendudukan Jepun di Tanah Melayu, menjadi +9:30 GMT.
  • Bermula 13 September 1945, waktu diselaraskan semula sama seperti 1941, menjadi +7:30 GMT.
  • Bermula 1 Januari 1982, waktu dipercepatkan 30 minit untuk diseragamkan dengan waktu Sabah dan Sarawak, menjadi +8:00 GMT, dan kemudian dipanggil ‘Waktu Piawai Malaysia’.

Di Malaysia Timur

  • Sehingga Mac 1926, Sarawak mengikut waktu min tempatan di Kuching, 7 jam 21 minit 20 saat lebih cepat daripada GMT. Borneo Utara pula mengikut waktu min (mean time) tempatan Jesselton. Selepas itu diselaraskan menjadi +7:30 GMT (Waktu Borneo).
  • Pada awal 1933, waktu dipercepat 30 minit menjadi +8:00 GMT.
  • Waktu musim panas diperkenalkan antara 14 September dan 14 Disember, masa waktu ketika ini dipercepat 20 minit menjadi +8:20 GMT.
  • Bermula 1942, masa disuaikan mengikut waktu piawai Tokyo +9:00 GMT akibat pendudukan Jepun.
  • Bermula September 1945, waktu diselaraskan semula sama seperti 1933, tetapi tanpa waktu musim panas, menjadi +8:00 GMT.
  • Pada 1 Mei 1982, waktu +8:00 GMT ini dipanggil ‘Waktu Piawai Malaysia’.
mean_time_dewan_bahasa

Makna mean time – Dewan Bahasa Dan Pustaka

 

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
malaysian_soldier-800px
Sejarah

Peristiwa Malam Natal

25 Disember 1972 – Pada tahun 1972, telah berlaku satu pertempuran hebat di antara Platun Harimau Batalion ke 9 Rejimen Askar Melayu Diraja dengan segerombolan pengganas komunis di Jambusan, Bahagian Pertama, Sarawak. Dalam gerakan tersebut, sebanyak 4 orang anggota komunis telah mati dan beberapa orang lagi mendapat kecederaan.

Kejadian ini berlaku sebagai tindak balas kepada serang hendap yang dibuat oleh segerombolan pengganas komunis ke atas anggota pasukan keselamatan pada 20 Disember. Berikutan dengan peristiwa tersebut, anggota Platun Harimau telah ditugaskan bagi mengesan kumpulan pengganas itu yang dipercayai menuju ke kawasan tertentu di bahagian pertama.

pingat panglima gagah berani

Kejayaan gerakan ini sebenarnya bergantung kepada keberanian dan kebijaksanaan Sarjan Jantan b. Nyamat salah seorang anggota Platun Harimau yang banyak pengalaman di hutan. Sehubungan itu berlakulah tembak menembak yang menyebabkan 4 orang anggota komunis dan beberapa orang lagi cedera.

Peristiwa Malam Natal itu sesungguhnya memaparkan keberanian Sarjan Jantan yang membawa kepada penganugerahan Pingat Pahlawan Gagah Berani sebagai menghargai jasa yang dilakukannya.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
pocket-watch-800px
Sejarah

Rang Undang-Undang Waktu Standard Malaysia Diluluskan

18 Disember 1981 – Pada tahun 1981, Dewan Negara telah meluluskan Rang Undang-Undang Waktu Standard Malaysia. Rang Undang-undang ini adalah bertujuan untuk menyelaraskan zon waktu antara Semenanjung Malaysia dengan Sabah dan Sarawak yang akan berkuatkuasa mulai 1 Januari 1982. Rang Undang-undang Waktu Standard Malaysia ini dikemukakan untuk bacaan kali kedua oleh Menteri Tak Berportfolio di Jabatan Perdana Menteri, Datuk Haji Mohamed Nasir.

Dewan_Rakyat_Malaysia

Seramai sepuluh orang senator termasuk dari Sabah dan Sarawak telah mengambil bahagian dalam perbahasan rang undang-undang ini. Datuk Mohamed ketika mengemukakan rang undang-undang tersebut menyatakan bahawa waktu Sabah dan Sarawak dipilih sebagai waktu Standard Malaysia kerana ia didapati paling sesuai dari segi penjimatan ke atas waktu siang. Waktu ini akan hanya mendatangkan gangguan yang minima ke atas keselesaan dan kebiasaan hidup rakyat pada keseluruhannya.

Rang Undang-undang Waktu Standard Malaysia yang diluluskan oleh Dewan Rakyat pada hari ini dalam tahun 1981 sesungguhnya dapat mempercepatkan usaha kerajaan melaksanakan program intergrasi nasional antara penduduk-penduduk di Semenanjung Malaysia dengan Sabah dan Sarawak.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Persekutuan_Pengakap_Malaysia-800px
Sejarah

Jambori Pertama Pengakap Malaysia

05 Disember 1966 – Jambori Pertama Pengakap Malaysia telah diadakan di Teluk Bahang, Pulau Pinang. Jambori ini telah dibuka dengan rasminya oleh DYMM Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong pada tahun 1966.

Lebih dua ribu pengakap dari sebelas buah negara menyertai Jambori ini. Mereka ialah dari Malaysia, Republik Rakyat China, India, Korea Selatan, Nepal, Singapura, Filipina, Thailand, Laos, New Zealand, Australia, Ireland dan United Kingdom.

 

pengakap_logo

Menteri Pengangkutan, Tan Sri Sardon bin Haji Jubir yang juga Pengakap Agung Kebangsaan, dalam ucapan alu-aluannya di hari pembukaan berkata tujuan utama Jambori ini ialah untuk membolehkan anggota-anggota pengakap dari berbilang bangsa, agama, adat resam dan kebudayaan menyesuaikan diri dalam sebuah keluarga yang besar.

Jambori yang berlangsung selama enam hari ini memberi kesempatan kepada mereka mengamalkan undang-undang pengakap yang keempat iaitu menggalakkan pengakap berbaik-baik di antara satu sama lain tanpa mengira warna kulit, agama dan kebudayaan.

Sejarah Ringkas Pengakap Malaysia

Perkembangan Pergerakan Pengakap di Tanah Melayu bermula sejak tahun 1910 apabila ia ditubuhkan di Singapura dan di Pekan, Pahang. Semenjak itu pergerakan ini telah berkembang ke negeri-negeri lain di Tanah Melayu. Jambori pengakap pernah diadakan di Pulau Pinang dalam tahun 1927, iaitu semasa pemerintahan Inggeris di negara ini.

Setelah aktiviti kepengakapan tersebar luas, keperluan untuk mewujudkan badan penyelaras disedari. Sejurus selepas Perang Dunia Kedua, pergerakan pengakap di Tanah Melayu disusun semula menjadi Persekutuan Budak Pengakap Tanah Melayu. Apabila Persekutuan Tanah Melayu mencapai kemerdekaan pada 31 Ogos 1957, persekutuan ini diterima sebagai ahli Pesekutuan Pengakap Sedunia pada 1 September 1957. Seterusnya, apabila Sabah, Sarawak dan Singapura bergabung bersama Tanah Melayu membentuk Malaysia, pergerakan pengakap negeri-negeri tersebut juga turut bergabung. Hasilnya pada November 1964 Persekutuan Pengakap Malaysia ditubuhkan.

Persekutuan Pengakap Malaysia diperbadankan melalui Akta Persekutuan Pengakap Malaysia (Pemerbadan) 1968, dan (Semakan) 1989. Dengan keistimewaan ini Duli-duli Yang Maha Mulia Yang di-Pertuan Agong dan Raja-raja Melayu serta Tuan-tuan Yang Terutama merupakan penaung pergerakan pengakap di peringkat negeri dan nasional.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Caught_of_Rosli_Dhobi-800px
Sejarah

Serangan Ke Atas Gabenor Sarawak

03 Disember 1949 – Pada tahun 1949, tiga orang nasionalis Sarawak telah membuat percubaan membunuh Gabenor Inggeris, Sir Duncan Stewart. Percubaan dan serangan ke atas Gabenor Sarawak ini dilakukan oleh Rosli Dhoby, Morshidi Sidek dan Bujang Suntong yang menganggotai sebuah barisan yang dikenali sebagai Rukun Tigabelas. Serangan yang menyebabkan kematian Sir Duncan Stewart merupakan kemuncak perjuangan nasionalisme bumiputera Sarawak menentang penjajah Inggeris.

Jika di Semenanjung Tanah Melayu, orang-orang Melayu telah menentang gagasan Malayan Union, rakyat bumiputera Sarawak pula telah berjuang menentang pembentukan Sarawak sebagai ‘Crown Colony’ pada 8 Februari, 1945.

Sir Duncan Stewart

Sir Duncan Stewart

Seperti orang-orang Melayu di Semenanjung, rakyat bumiputera Sarawak juga mengambil tindakan segera dengan menubuhkan berbagai pertubuhan seperti Barisan Pemuda Sarawak, Pertubuhan Sarawak, United Sarawak Association (di Singapura), Pergerakan Pemuda Melayu, Sibu, dan beberapa pertubuhan lain, untuk menentang ‘Crown Colony’. Perjuangan rakyat bumiputera ini dikenali sebagai Gerakan Anti-Penyerahan ataupun ‘Anti Cession Movement’ iaitu perjuangan membantah keputusan Raja Charles Vyner Brooke menyerahkan Sarawak kepada kerajaan Inggeris untuk dijadikan ‘Crown Colony’.

Sejak tahun 1946 hinggalah ke tahun 1949, rakyat bumiputera menentang penjajahan Inggeris secara aman dan mengikut perlembagaan seperti mengadakan demonstrasi dan menghantar kawat kepada raja dan pemimpin-pemimpin Inggeris. Dalam bulan Disember 1946, seramai 400 orang kakitangan kerajaan terdiri dari orang-orang Melayu dan Dayak telah meletakkan jawatan beramai-ramai bila kerajaan mengeluarkan Pekeliling No. 9 yang mengharamkan Kegiatan Anti-Penyerahan. Akibatnya semua sekolah-sekolah Melayu dan Maktab Perguruan Melayu Sarawak terpaksa ditutup kerana ketiadaan guru.

Rosli Dhoby

Rosli Dhoby

Memandangkan bahawa perjuangan Anti-Penyerahan mula merosot dan kerajaan mula mengambil tindakan keras, maka Pergerakan Pemuda Melayu di Sibu telah menubuhkan sebuah kumpulan sulit yang dinamakan Rukun Tigabelas. Kumpulan sulit ini mempunyai 13 orang ahli yang diketuai oleh Awang Rambli. Mereka bersumpah untuk menghapuskan semua pegawai Inggeris dan Dato-dato Melayu yang menyokong penyerahan Sarawak kepada kerajaan British.

Di atas sumpahan ini maka pada hari ini dalam tahun 1949, Rosli Dhoby yang menyamar sebagai seorang murid sekolah, telah menikam Gabenor dengan sebilah pisau. Tikaman tersebut menyebabkan Gabenor Sir Duncan Stewart cedera parah dan terpaksa diterbangkan ke Singapura untuk rawatan segera. Malangnya beliau telah meninggal dunia pada 10 Disember.

Berikutan itu Rosli Dhoby, Morshidi Sidek dan Bujang Suntong telah ditangkap dan dalam bulan Mac 1950 ketiga-tiga mereka telah dihukum gantung sampai mati. Anggota Rukun Tigabelas yang lain telah dijatuhkan hukuman penjara.

Walaupun perjuangan kemerdekaan di Sarawak gagal, namun serangan ke atas Gabenor Sarawak yang menyebabkan kematian Gabenor Sir Duncan Stewart telah menggemparkan Empayar Inggeris dan seluruh dunia di samping menyemarakkan lagi semangat nasionalisme di Sarawak.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
jesselton_1911-800px
Sejarah

Penukaran Nama Jesselton Kepada Kota Kinabalu

30 September 1968 – Penukaran nama Jesselton kepada Kota Kinabalu telah dilakukan pada tahun 1968. Ia merupakan kesinambungan daripada cadangan Tun Mustapha bin Datu Harun pada tahun 1966 dalam satu Perhimpunan rakyat di Tambunan, Sabah.

Kota Kinabalu dinamakan sempena Gunung Kinabalu, yang terletak kira-kira 50 kilometer ke arah timur laut bandar yang menjadi mercu tanda negeri Sabah. Kinabalu berasal daripada nama Aki Nabalu. Aki pula bermaksud “datuk” dan Nabalu ialah nama untuk gunung dalam bahasa Dusun. Terdapat juga sumber yang mengatakan bahawa istilah ini berasal daripada Ki Nabalu iaitu Ki bermaksud “ada” atau “wujud”, dan Nabalu bermaksud “semangat orang mati”.

Kota ialah perkataan Melayu untuk “kubu”, “pekan”, atau “bandar”. Perkataan Kota juga digunakan secara tidak rasmi untuk merujuk kepada mana-mana pekan atau bandar. Nama Kota Kinabalu disyorkan supaya ia tidak tersilap dengan Gunung Kinabalu, iaitu gunung yang tertinggi di Asia Tenggara.

Kina Balu from Pinokok Valley 1862

Kina Balu from Pinokok Valley – 1862

Nama Asal Jesselton

Selain Jesselton, ada beberapa teori lain tentang nama asal Kota Kinabalu. Yang paling terkenal, seperti yang dinyatakan di atas, ialah Api-Api, atau hanya Api. Ia dinamakan seperti itu oleh penduduk tempatan, terutamanya kaum Bajau, sempena memperingati pembakaran pejabat pentadbiran British di Pulau Gaya oleh Mat Salleh, serta kejadian pembakaran lain yang biasanya dilakukan oleh lanun.

Terdapat dakwaan bahawa kawasan Kota Kinabalu sekarang sebenarnya dinamakan sempena sungai berdekatan yang dipanggil Sungai Api-Api. Selain Api-Api, satu lagi nama yang dikatakan ialah Deasoka, yang bermaksud “di bawah pokok kelapa”. Penduduk tempatan Bajau menggunakan nama ini bagi merujuk pada sebuah kampung di bahagian selatan bandar yang dipenuhi pokok kelapa.

Nama lain ialah Singgah Mata yang bermaksud “mata transit”, tetapi boleh juga diterjemahkan sebagai “menyenangkan mata”. Ia ialah nama yang diberikan oleh nelayan dari Pulau Gaya yang merujuk kepada kawasan yang hari ini merupakan pusat bandar Kota Kinabalu. Hari ini, semua nama ini digunakan sebagai nama jalan atau bangunan di sekitar bandar. Beberapa contohnya ialah Lintasan Deasoka, Api-Api Centre dan Jalan Singgah Mata.

Memorial Clock Tower Jesselton

Sejarah Awal Jesselton

Syarikat Borneo Utara British (SBUB) telah mengasaskan sebuah penempatan kecil di kawasan yang dikenali sebagai Teluk Gaya yang didiami oleh suku kaum Bajau. Petempatan pertama telah dibakar dan dimusnahkan oleh pejuang kebebasan Bajau, iaitu Mat Salleh pada tahun 1897.

Selepas kemusnahan Pulau Gaya, SBUB pada asalnya memutuskan untuk berpindah ke Teluk Gentisan pada tahun 1898. Apabila ia didapati tidak sesuai, Pesuruhjaya Tanah, Encik Henry Walker telah menggantikannya dengan sebuah tapak seluas 30 ekar dan SBUB telah berpindah ke sebuah perkampungan nelayan yang dinamakan Api-Api pada tahun 1899. Ia dipilih kerana terletak berhampiran dengan Perkhidmatan Kereta Api Borneo Utara dan merupakan pelabuhan semula jadi yang dilindungi daripada angin. Pusat pentadbiran yang baru ini dinamakan Jesselton selaras dengan nama Tuan Charles Jessel, yang merupakan Naib Pengerusi SBUB pada ketika itu.

Jesselton telah menjadi sebuah pos perdagangan utama Borneo Utara pada ketika itu dengan perdagangan getah, rotan, madu, dan lilin giat dijalankan. Keretapi baharu telah digunakan bagi mengangkut barang-barang ke pelabuhan Jesselton. Kebangkitan orang Melayu dan Bajau pada masa itu tidak begitu ketara dan SBUB juga bekerja keras untuk membanteras ancaman lanun yang telah lama berlaku di rantau ini.

Jesselton 1914

Jesselton 1914

Perang Dunia Kedua

Ketika Perang Dunia Kedua, British telah membakar bandar Jesselton untuk mengelakkannya jatuh ke tangan Jepun. Ketika pendudukan Tentera Jepun nama Jesselton telah ditukar kepada Api. Beberapa pemberontakan terhadap pentadbiran tentera Jepun berlaku ketika itu terutamanya pada 10 Oktober 1943 yang dilakukan oleh Gerila Kinabalu yang terdiri daripada penduduk tempatan. Ia dipatahkan oleh Tentera Jepun selepas pemimpinnya, Albert Kwok, ditangkap dan dihukum bunuh pada tahun 1944.

Bandar ini dimusnahkan sekali lagi oleh Tentera Bersekutu dibom siang dan malam selama lebih enam bulan sebagai sebahagian daripada Kempen Borneo pada tahun 1945. Kemusnahan teruk bandar Jesselton menyaksikan hanya tinggal tiga bangunan yang kekal berdiri pada masa tersebut. Perang di Borneo Utara berakhir dengan penyerahan diri Tentera Darat Jepun yang ke-37 oleh Leftenan Jeneral Baba Masao di Labuan pada 10 September 1945.

Jesselton Bomb Damage

Tamat Perang Dunia Kedua

Selepas perang tamat, SBUB kembali untuk mentadbir Jesselton tetapi tidak mampu untuk membiayai kos pembinaan semula yang sangat besar. Kawalan Borneo Utara diserahkan kepada Mahkota British (British Crown Colony) pada 15 Julai 1946. Kerajaan kolonial baharu telah dipilih bagi membina semula Jesselton sebagai pusat pemerintahan baharu selain daripada Sandakan yang juga telah dimusnahkan sewaktu perang.

Pada tempoh 1948-1955, sebuah Pelan Pembangunan Semula dan Pembangunan untuk Borneo Utara telah ditubuhkan oleh kerajaan British. Kerajaan British telah meluluskan dana sebanyak £ 6,051.939 – £ 2,232.882 bagi membina semula dan £ 3,819.057 bagi pembangunan baharu. Jalan raya telah dibina, pelabuhan dibersihkan dan lapangan terbang dibaiki. Pembangunan semula pekan dan sektor pertanian juga diberi tumpuan. Roy Edgardo Parry, Pengarah Pendidikan pertama, telah dilantik untuk menyediakan pelan lima tahun bagi pembangunan pendidikan.

KotaKinabalu_CityHall-800px

Apabila Borneo Utara bersatu dengan Sarawak, Singapura dan Persekutuan Tanah Melayu bagi membentuk Persekutuan Malaysia pada tahun 1963, negeri ini bertukar nama dan dikenali sebagai Sabah, dengan Jesselton kekal sebagai pusat pemerintahan utama. Penukaran nama Jesselton  kepada Kota Kinabalu telah dilakukan pada 30 September 1968 dan menerima status bandar raya daripada kerajaan Malaysia pada 2 Februari 2000.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
james_brooke_portrait-800px
Sejarah

James Brooke Meninggal Dunia

11 Jun 1868 – James Brooke meninggal dunia di England akibat penyakit jantung pada tahun 1868. Mayatnya telah dikebumikan di perkarangan gereja Sheepstor di Devonshire, England dalam tahun 1863. Anak saudaranya Charles Brooke, telah dilantik untuk menggantikannya sebagai Raja Sarawak bergelar Tuan Muda James Brooke meninggal ketika berusia 65 tahun.

James Brooke mula datang ke Sarawak pada 27 Julai 1839, dengan kapal Royalist dari Singapura. Sejak kedatangannya beliau telah bersahabat baik dengan Pengiran Muda Hashim, pemerintah Sarawak ketika itu. Pada waktu itu Sarawak berada dalam keadaan kucar-kacir.

Pengiran Hashim telah meminta James Brooke untuk menolongnya menghapuskan keadaan kacau-bilau tersebut. Sebagai membalas jasanya, Pengiran Muda Hashim telah memberikan Seniawan dan Sarawak yang pada masa itu hanyalah bandar Kuching sahaja kepada James Brooke.

Sir_James_Brooke_1847_by_Francis_Grant

Sejak itu James Brooke telah dilantik menjadi pemerintah Sarawak bergelar Raja Sarawak. Semasa hayatnya sebagai pemerintah Sarawak beliau terkenal sebagai seorang pemerintah yang bijak. Dalam usahanya untuk berbaik-baik dengan orang Melayu beliau telah melantik pemimpin-pemimpin Sarawak dari kalangan orang-orang Melayu. Beliau telah melantik Datu Patinggi, Datu Bandar dan Datu Temenggung bagi memimpin masyarakat Melayu di Kuching.

Beliau juga telah mengadakan bendera Sarawak yang pertama. Bendera itu berwarna merah ungu dan bersilang. Tapi warna ungu itu kemudiannya ditukarkan ke warna hitam untuk memudahkan percetakan. Bendera ini berlatarkan warna kuning iaitu warna rasmi kerajaan Borneo.

brookes_graves_in_sheepstor

Kubur James Brooke di Sheepstor

Di samping itu beliau telah berusaha mententeramkan negeri Sarawak dari ancaman-ancaman lanun. Misalnya peperangan di Batang Maru untuk menghapuskan lanun-lanun Kanowit. Beliau juga telah berjaya menamatkan pemberontakan orang-orang Cina dalam tahun 50-an di Kuching dan Bau. Semasa hayatnya James Brooke telah banyak merintis jalan bagi memudahkan pemerintahan anak saudaranya Charles Brooke

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Sejarah

Perjanjian Sultan Brunei-Charles Brooke Mengenai Penyerahan Daerah Baram

31 Mei 1885– Pada tahun 1885, satu perjanjian mengenai penyerahan daerah Baram telah ditandatangani di antara Sultan Brunei, Sultan Hashim Jalilul Alam Aqamaddin ibni Sultan Omar Ali Saifuddien dengan Sir Charles Brooke, Rajah Sarawak.

Sultan Hashim Jalilul Alam Aqamaddin ibni Sultan Omar Ali Saifuddien

Sultan Hashim Jalilul Alam Aqamaddin ibni Sultan Omar Ali Saifuddien

Perjanjian ini mengandungi lima perkara:

PERTAMA- Sultan Brunei bersama-sama wazir-wazir dan menteri-menterinya mengakui menyerahkan hak daerah-daerah pantai dari Tanjong Kedorong ke bahagian Timur Kuala Baram hingga ke Teluk Plai, termasuk semua sungai yang mengalir antara Tanjong Kedorong dan Teluk Plai, serta segala daerah dalam lingkungannya, kepada Raja Sarawak, Sir Charles Brooke;

KEDUA- Sir Charles Brooke serta waris-warisnya bersetuju membayar sebanyak $3,000 setiap tahun kepada Sultan Brunei serta waris-waris dan pengganti-penggantinya sebagai ganti rugi bagi cukai-cukai di daerah-daerah pantai serta kawasan dalam lingkungannya yang tersebut;

KETIGA- Berkenaan dengan daerah-daerah yang telah disebutkan itu, Kerajaan Sultan Brunei, atau kerajaan waris-warisnya, atau kerajaan pengganti-penggantinya hendaklah tidak lagi campur tangan dalam daerah-daerah tersebut, dan dengan sebenar-benarnya melepaskan daerah-daerah itu kepada Charles Brooke, Raja Sarawak, supaya pada masa hadapan hanya beliau dan waris-waris beliau sahaja yang berhak ke atas daerah-daerah pantai itu;

KEEMPAT- Berkenaan kuasa ke atas daerah-daerah pantai ini yang telah diserahkan kepada Baginda Queen oleh Sultan Brunei melalui perjanjian 1847, adalah dipersetujui bahawa Sir Charles Brooke tidak akan memindahkan atau menjual daerah-daerah pantai tersebut kepada kerajaan yang lain ataupun syarikat atau kepada sesiapa jua kecuali dengan kebenaran Kerajaan Inggeris, dan sebarang klausa yang berkaitan dengan perdagangan dan tarif yang dimeteraikan dalam perjanjian 1847 itu mestilah dipatuhi, sehinggalah ke suatu masa apabila perjanjian itu ditukar atau dipinda oleh kerajaan Sarawak dengan kebenaran Baginda Queen;

KELIMA- Pembayaran bagi daerah-daerah antara Tanjung Kedorong dan Teluk Plai di bahagikan seperti berikut:

  • (a) bagi Baram, Likau dan Semalajau, sebahagian dari Bakong dan sebahagian dari Miri dibayar sebanyak $3,000;
  • (b) dan selanjutnya bagi Suai, Sebuti dan Niah, sebahagian dari Bakong dan sebahagian dari Miri dibayar sebanyak $2,000 setahun;
  • (c) dan berkenaan dengan perkara pembayaran $2,000 setahun itu adalah juga menjadi isi kandungan dalam dokumen yang dipegang oleh Pengiran Temenggong Brunei.

Akibat dari perjanjian ini, Raja Sarawak, Sir Charles Brooke berjaya meresapkan lebih banyak lagi daerah-daerah Brunei menjadi daerah kekuasaan beliau. Daerah-daerah Baram, Likau, Semalajau, sebahagian dari Miri, Suai, Sebuti dan Niah telah menjadi hakmilik negeri Sarawak.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard