Tag Archives: Sabah

800px_sutera_harbour_sunset_kk
Sejarah

Pengisytiharan Kota Kinabalu Sebagai Bandaraya

seal_kota_kinabalu

02 Februari 2000 – Kota Kinabalu diisytihar sebagai bandar raya pada tahun 2000. Watikah pengisytiharan Kota Kinabalu sebagai bandaraya diserahkan oleh Menteri Perumahan dan Kerajaan Tempatan, Datuk Ong Ka Ting kepada Tuan Yang Terutama Yang Dipertua Negeri Sabah, Tun Datuk Seri Panglima Haji Sakaran bin Dandai di Istana Negeri. Watikah pengisytiharan ini kemudiannya diserahkan oleh Yang Dipertua Negeri kepada Ketua Menteri Sabah, Datuk Osu Sukam.

Lanjutan daripada pengisytiharan ini juga Datuk Abdul Ghani bin Abdul Rashid dilantik sebagai Datuk Bandar Kota Kinabalu yang pertama. Upacara perlantikan telah diadakan pada 2 Februari 2000 di Dewan Undangan Negeri Sabah, di Likas.

800px_Jesselton_circa_1911

Jasselton 1911

Sejarah Ringkas Kota Kinabalu

Mengimbas kembali sejarah silam, Kota Kinabalu berasal dari sebuah perkampungan kecil kaum nelayan dengan nama Api-Api sempena sejenis hutan bakau yang menggambarkan kekayaan tumbuhan. Ia juga dikenali sebagai “Singgah Mata” mencerminkan kecantikan asli persekitaran berkenaan manakala “Dia Soka” yang dalam bahasa suku Bajau bererti “tempat berehat” menunjukkan tempat yang selesa, damai dan memberi ketenangan kepada penghuninya.

Setelah tahun 1899, kampung ini diambil-alih oleh pentadbiran koloni Inggeris dan dinamakan Jesselton. Pada tahun 1968 nama ibu kota ini bertukar kepada Kota Kinabalu setelah Sabah mencapai kemerdekaan melalui Malaysia pada tahun 1963. Di sepanjang tempoh satu abad yang berlalu, Kota Kinabalu telah tumbuh dan berkembang pesat berlipat kali ganda, wajahnya kini berubah kepada yang kita kenali pada hari ini.

1Borneo_kota_Kinabalu

1Borneo

Usaha menaikkan taraf Kota Kinabalu kepada sebuah bandaraya dalam tahun 1994. Pada mulanya, sasaran yang ditetapkan ialah pada tahun 1997. Namun demikian pada masa itu, Kerajaan Persekutuan berpendapat masih banyak lagi kerja yang perlu dilakukan sebelum bandar Kota Kinabalu dapat melayakkan diri sebagai bandaraya.

Pada pertengahan tahun 1999, sekali lagi Kerajaan Negeri mengutarakan cadangan awal tersebut. Setelah menilai dan mendapati Kota Kinabalu memenuhi semua syarat bertaraf bandaraya, Kerajaan Persekutuan secara rasmi bersetuju dan menyampaikan kelulusan pada bulan Oktober 1999. Hasil kerja keras dan persediaan yang dilakukan oleh Kerajaan Negeri tarikh Pengisytiharan Kota Kinabalu Sebagai Bandaraya ditetapkan pada tahun 2000.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
petagas_memorial-800px
Sejarah

Pembunuhan Beramai-Ramai Oleh Tentera Jepun Di Petagas

21 Januari 1944 – Lebih kurang seribu orang telah menjadi mangsa dalam peristiwa pembunuhan beramai-ramai di Petagas, Sabah oleh Tentera Jepun pada tahun 1944. Pentadbiran tentera Jepun di Sabah khususnya di Kawasan Pantai Barat bermula pada 9 Januari 1942 apabila Jesselton, ibu negeri Sabah pada masa itu jatuh ke tangan Jepun. Bermula dari tarikh tersebut Jepun mula menguasai kawasan-kawasan lain di Sabah.

Kekejaman pentadbiran tentera Jepun telah menimbulkan kemarahan rakyat dan pergerakan-pergerakan menentang Jepun mula muncul. Pada bulan September 1943 Albert Kwok telah mengetuai pemberontakan secara gerila terhadap pendudukan tentera Jepun. Mereka telah menyerang kedudukan-kedudukan tentera Jepun di Tuaran, Menggatal, Jesselton dan Kota Belud di Pantai Barat Sabah.

Albert Kwok

Albert Kwok

Latar Belakang Dan Peristiwa Yang Membawa Kepada Penubuhan Gerakan Penentang

Dengan peraturan keras yang berterusan semasa pendudukan utara Borneo oleh Imperial Jepun Army (IJA), seorang doktor Cina kelahiran Kuching bernama Albert Kwok telah menubuhkan Gerakan Penentang yang dianggotai oleh lebih daripada 300 ahli selepas beliau berpindah ke Jesselton pada 15 Mei 1941.

Dengan bekalan senjata yang terhad, Gerakan Penentang terpaksa melancarkan pemberontakan lebih awal daripada jadual kerana pada 9 Oktober 1943 tentera Jepun telah mengeluarkan perintah untuk menangkap sesiapa sahaja yang menentang pentadbiran Jepun.

Pada malam sebelum Hari Kebangsaan Republik China iaitu pada 10 Oktober, serangan dilancarkan ke Jesselton dan menyebabkan lebih daripada 50 orang tentera Jepun terkorban, dengan majoritinya meninggal dunia melalui serangan parang, tombak dan keris.

Berang dengan pemberontakan yang ditunjukkan oleh masyarakat tempatan, tentera bantuan Jepun dihantar ke Borneo Utara dari Kuching dan mula melancarkan tindakan balas yang sistematik ke atas penduduk awam.

Selepas diugut dengan pembunuhan lebih ramai orang awam jika pemimpin pemberontakan itu tidak menyerah diri, Kwok dengan beberapa pemimpin pergerakan menyerah diri pada 19 Disember 1944.

Pada mulanya mereka dipenjarakan di Penjara Tiga Batu sebelum dihukum bunuh di Taman Peringatan Perang Petagas pada 21 Januari 1944 bersama-sama dengan 175 orang lain. Sebahagian besar daripada mereka yang turut dihukum tidak mempunyai apa-apa kaitan pun dengan pemberontakan tersebut.

Petagas_War_Memorial_tomb1

Pembunuhan Orang Awam Dan Ahli-ahli Gerakan Pemberontak Di Petagas

Pada awal pagi 21 Januari 1944, Kwok dan 175 lelaki dari Penjara Batu Tiga telah dihantar menggunakan kereta api North Borneo Railway. Kereta api tersebut tiba di Jesselton dan berhenti pada pukul 5.30 pagi berhampiran Petagas. Dua lubang besar yang digali sehari sebelumnya telah pun dipenuhi oleh air hujan.

Para pemimpin pergerakan termasuk Kwok, Charles Peter, Tsen Tsau Kong, Kong Tze Phui dan Li Tet Phui dipaksa berbaris sambil membongkok ke hadapan. Empat pegawai Jepun dan anak seorang ahli perniagaan Jepun yang dibunuh semasa pemberontakan diarahkan untuk memancung kepala lima banduan tersebut dengan katana.

Baki 170 banduan dipaksa berlutut di hadapan lubang dan telah dibunuh sama ada dengan menggunakan tembakan dari dua pucuk mesingan, sepuluh pucuk senjata api kecil atau dengan bayonet.

Saksi yang berada berhampiran tapak hukuman di Petagas melaporkan bahawa jeritan mereka yang dihukum kedengaran sepanjang hari dan malam.

Sebelum pembunuhan beramai-ramai di Petagas dilaksanakan, 96 orang yang terdiri daripada anggota gerila dan mereka yang disyaki menyokong gerila telah diseksa dan dibunuh di Penjara Batu Tiga. 131 orang lagi telah dipindahkan ke Penjara Tentera Labuan selepas pembunuhan beramai-ramai tersebut. Hanya tujuh daripada mereka terselamat, yang lainnya mati sama ada disebabkan oleh kekurangan zat makanan, penyeksaan ataupun telah dihukum bunuh.

Pembunuhan beramai-ramai di Petagas pada hari ini dalam tahun 1944 pihak Jepun di Sabah telah dapat menghapuskan penentang pendudukannya di Sabah buat sementara waktu sehinggalah kehadiran Tentera Bersekutu dalam tahun 1945 yang telah berjaya membebaskan Sabah dari Pendudukan Jepun.

petagas war memorial

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
cobbolt_commision_fi
Sejarah

Pelantikan Ahli-Ahli Suruhanjaya Cobbold

17 Januari 1962 – Kementerian Luar Negeri mengumumkan dengan rasminya pelantikan ahli-ahli Suruhanjaya Cobbold  pada 1962. Ia merupakan lanjutan daripada perbincangan yang diadakan di London pada 20-22 November 1961, dimana satu keputusan telah dicapai untuk menubuhkan sebuah suruhanjaya bagi menyiasat pendapat dan pandangan rakyat di Borneo Utara dan Sarawak berhubung gagasan Malaysia.

Suruhanjaya bebas yang dianggotai oleh lima orang ini dipengerusikan oleh Lord Cobbold. Dua orang wakil dari kerajaan British iaitu Sir Anthony Abell dan Sir David Wetherston. Dua orang anggota lagi adalah wakil dari kerajaan Persekutuan Tanah Melayu iaitu Encik Ghazali Shafie dan Dato Wong Pow Nee. Setiausahanya pula ialah J. H. Harris daripada Pejabat Tanah Jajahan.

Lord Cobbold

Lord Cobbold

Tugas Dan Peranan Ahli-Ahli Suruhanjaya Cobbold

Peranan yang dimainkan oleh ahli-ahli Suruhanjaya Cobbold ini sangat penting dalam sejarah penubuhan Malaysia. Suruhanjaya ini telah menghasilkan satu laporan yang dikenali sebagai Penyata Suruhanjaya Penyiasat Borneo Utara dan Sarawak. Ianya menjadi asas rujukan dan bukti persetujuan oleh majoriti rakyat Borneo Utara dan Sarawak untuk bersama-sama Persekutuan Tanah Melayu dan Singapura membentuk persekutuan baru Malaysia.

Sebelum memulakan penyiasatan, suruhanjaya terlebih dahulu meneliti syor-syor dalam Memorandum On Malaysia yang dikemukakan oleh MSCC pada 3 Februari 1962. Syor-syor yang terkandung dalam memorandum khas ini lebih menyentuh syarat-syarat dan hak-hak perlindungan berperlembagaan yang khusus untuk rakyat di Borneo.

Kertas-kertas putih disebarkan kepada rakyat di kedua-dua negeri untuk memberikan pemahaman yang lebih jelas mengenai Malaysia serta tujuan kehadiran anggota suruhanjaya menjalankan tinjauan berkenaan.

Siasatan Oleh Ahli-Ahli Suruhanjaya Cobbold

Dari 19 Februari sehingga 18 April 1962, ahli-ahli Suruhanjaya Cobbold telah melakukan lawatan ke 35 buah tempat di sekitar Borneo Utara dan Sarawak termasuk kawasan-kawasan pedalaman yang melibatkan 50 perjumpaan dengan sejumlah 4000 orang.

Ahli-ahli Suruhanjaya Cobbold ini juga melaporkan telah menerima sejumlah 2,200 keping surat dan memorandum daripada pelbagai persatuan, parti politik, pertubuhan keagamaan, kemasyarakatan dan kesatuan sekerja, dewan-dewan perdagangan, ketua-ketua kaum, orang-orang kenamaan serta individu di kedua-dua negeri tersebut.

cobbolt_commision_jesselton

Ahli-Ahli Suruhanjaya Cobbold

Hasil Penyiasatan Ahli-Ahli Suruhanjaya Cobbold

Laporan-laporan penyiasatan suruhanjaya di Sarawak dan di Borneo Utara ini dimuatkan secara berasingan dan disusuli dengan syor-syor suruhanjaya. Syor-syor oleh suruhanjaya pula dibahagi kepada :

  • Syor-syor berkaitan perkara am
  • Syor-syor daripada ahli-ahli yang mewakili kerajaan British
  • Syor-syor daripada ahli-ahli yang mewakili Persekutuan Tanah Melayu.

Enam lampiran turut dikepilkan dalam Penyata Cobbold untuk rujukan seperti :

  • Jadual lawatan suruhanjaya
  • Cabutan banci
  • Dasar-dasar utama British
  • Istilah dan maksud ‘bumiputera’ dalam perundangan
  • Kertas-kertas kerajaan Borneo Utara dan Sarawak mengenai Malaysia
  • Memorandum mengenai Malaysia yang dikemukakan oleh MSCC.

Turut dikepilkan ialah peta negeri-negeri Borneo 1953 (Pindaan 1962). Laporan Suruhanjaya Cobbold ini telah dikemukakan kepada kerajaan Persekutuan Tanah Melayu dan British pada bulan Jun 1962.

Penubuhan Suruhanjaya Cobbold telah membantu Kerajaan British dan Kerajaan Persekutuan Tanah Melayu mendapatkan gambaran yang lebih jelas mengenai kehendak penduduk di negeri Sabah dan Sarawak. Akhirnya pembentukan Malaysia telah berlangsung pada 16 September 1963.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
kelab_sultan_sulaiman-800px
Sejarah

Rapat Umum Pertama Penubuhan Malaysia Di Kuala Lumpur

06 Januari 1962 – Satu rapat umum yang pertama mengenai penubuhan Malaysia telah diadakan di Kuala Lumpur pada tahun 1962. Dalam rapat umum ini dianggarkan lebih daripada 5,000 orang telah membanjiri Padang Kelab Sultan Sulaiman untuk mendengar ucapan tokoh-tokoh daripada Persekutuan Tanah Melayu, Singapura, Borneo Utara dan Sarawak.

Diantara perwakilan yang menghadiri rapat umum itu ialah Tun Abdul Razak bin Hussein, Timbalan Perdana Menteri Persekutuan Tanah Melayu; Encik Lee Kuan Yew, Perdana Menteri Singapura; Encik Donald Stephens, Ketua Perwakilan Borneo Utara; Temenggung Jugah dan Reminguis Duuin, anggota perwakilan Sarawak dan Datuk Setia Pengiran Hj. Yusof bin Haji Abdul Rahim perwakilan dari Brunei.

Tun_Razak_color

Ucapan Tun Abdul Razak Mengenai Penubuhan Malaysia

Semasa berucap di rapat umum itu, Timbalan Perdana Menteri, Tun Abdul Razak telah mengecam parti-parti politik yang menentang pembentukan Malaysia sambil menyifatkan parti-parti politik itu menghalang usaha-usaha baik yang dilakukan oleh kerajaan untuk faedah orang ramai. Menurut beliau lagi, dengan tertubuhnya Malaysia, akan mempercepatkan negara Singapura, Sarawak, Borneo Utara (sekarang Sabah) dan Brunei mencapai kemerdekaan.

Beliau juga telah menafikan dengan tegas dan keras anggapan bahawa rancangan Malaysia itu untuk menjajah negeri-negeri tersebut. Tambahan pula kerajaan Inggeris telah memberikan persetujuan supaya negeri-negeri di Borneo disatukan dengan Persekutuan Tanah Melayu.

Datuk Ong Yoke Lin pula iaitu Ketua Perwakilan Persekutuan Tanah Melayu ke sidang Jawatankuasa Perundingan itu yang juga Menteri Kesihatan dan Kebajikan Masyarakat Persekutuan telah memberitahu rapat umum itu, bahawa adanya anasir-anasir komunis dan subversif di negeri-negeri yang masih terjajah. Malah anasir-anasir itu kini sedang giat menghalang perlaksanaan rancangan membentuk Malaysia itu.

Sesungguhnya rapat umum yang diadakan pada hari ini dalam tahun 1962 di Kuala Lumpur telah membuktikan perpaduan dan sokongan orang ramai terhadap rancangan penubuhan Malaysia yang dikemukan oleh Yang Teramat Mulia Tengku Abdul Rahman.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
clock-800px
Sejarah

Perubahan Waktu Persekutuan Tanah Melayu

31 Disember 1932 – Perubahan waktu Persekutuan Tanah Melayu telah beberapa kali diubah untuk menyesuaikan kepada keadaan dalam negeri maupun kepentingan di peringkat antarabangsa.

Pada hari ini dalam tahun 1932, waktu Persekutuan Tanah Melayu diubah dari jam 11.40 malam kepada jam 12.00 malam. Perubahan waktu ini menjadikan waktu Persekutuan Tanah Melayu 7 jam 20 minit lebih awal dari Waktu Greenwich.

Pada 1 September 1941, sekali lagi waktu Persekutuan Tanah Melayu telah diubah untuk kali kedua dengan dipercepatkan 10 minit bagi menyelaraskan waktu tempatan dengan waktu antarabangsa.

Apabila Jepun memerintah negara ini pada tahun 1942, waktu Tanah Melayu ditukar mengikut waktu Tokyo iaitu 2 jam lebih awal hinggalah pada tahun 1945.

Apabila Jepun kalah 1945, waktu Persekutuan Tanah Melayu digunakan semula sehinggalah pada 31 Disember 1981.

Pada 1 Januari 1982 Malaysia mempercepatkan waktu sebanyak 30 minit untuk menyeragam waktu dengan Sabah dan Sarawak.

clock

Garis Masa Perubahan Waktu Malaysia

Di Semenanjung Malaysia

  • Sebelum 1880, masa semenanjung Malaysia ditetapkan mengikut waktu min (mean time) tempatan di Kuala Lumpur, 6 jam 46 minit 48 saat lebih cepat daripada GMT. Selepas itu, waktu di semenanjung Malaysia ditetapkan kepada 6 jam 55 minit 24 saat (mengikut waktu Singapura).
  • Selepas 31 Mei 1905, waktu dipiawaikan oleh British ke +7:00 GMT (Waktu Malaya).
  • Selepas 31 Disember 1932, waktu dipercepatkan 20 minit untuk memanjangkan waktu siang, menjadi +7:20 GMT.
  • Bermula 1 September 1941, waktu dipercepatkan lagi 10 minit menjadi +7:30 GMT.
  • Bermula 16 Februari 1942, waktu dipercepatkan dua jam mengikut waktu Tokyo, disebabkan pendudukan Jepun di Tanah Melayu, menjadi +9:30 GMT.
  • Bermula 13 September 1945, waktu diselaraskan semula sama seperti 1941, menjadi +7:30 GMT.
  • Bermula 1 Januari 1982, waktu dipercepatkan 30 minit untuk diseragamkan dengan waktu Sabah dan Sarawak, menjadi +8:00 GMT, dan kemudian dipanggil ‘Waktu Piawai Malaysia’.

Di Malaysia Timur

  • Sehingga Mac 1926, Sarawak mengikut waktu min tempatan di Kuching, 7 jam 21 minit 20 saat lebih cepat daripada GMT. Borneo Utara pula mengikut waktu min (mean time) tempatan Jesselton. Selepas itu diselaraskan menjadi +7:30 GMT (Waktu Borneo).
  • Pada awal 1933, waktu dipercepat 30 minit menjadi +8:00 GMT.
  • Waktu musim panas diperkenalkan antara 14 September dan 14 Disember, masa waktu ketika ini dipercepat 20 minit menjadi +8:20 GMT.
  • Bermula 1942, masa disuaikan mengikut waktu piawai Tokyo +9:00 GMT akibat pendudukan Jepun.
  • Bermula September 1945, waktu diselaraskan semula sama seperti 1933, tetapi tanpa waktu musim panas, menjadi +8:00 GMT.
  • Pada 1 Mei 1982, waktu +8:00 GMT ini dipanggil ‘Waktu Piawai Malaysia’.
mean_time_dewan_bahasa

Makna mean time – Dewan Bahasa Dan Pustaka

 

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Kimanis_Sabah_Colony-Ellena-800px
Sejarah

Baron Von Overbeck Dilantik Menjadi Maharaja Sabah dan Raja Gaya dan Sandakan

29 Disember 1877 – Baron von Overbeck dilantik menjadi Maharaja Sabah dan Raja Gaya dan Sandakan dalam perjanjian yang ditandatangani oleh Sultan Abdul Momin dari Brunei. Baron von Overbeck juga seorang Konsul bagi Austria-Hungary di Hong Kong.

Pada Januari 1876, beliau membeli hak pajakan tanah dari pemilik Syarikat Perdagangan Amerika Borneo, Joseph William Torrey dengan harga $15,000. Pada tahun 1877, Baron von Overbeck telah ke Brunei untuk membuat perjanjian pajakan baru dengan Sultan Brunei, Sultan Abdul Momin.

Perjanjian daripada Sultan Brunei (kiri), Sulu (kanan)

Perjanjian daripada Sultan Brunei (kiri), Sulu (kanan)

Pelantikan

Sultan Abdul Momin kemudiannya telah melantik beliau menjadi Maharaja Sabah dan Raja Gaya dan Sandakan pada 29 Disember 1877. Baron von Overbeck bersama Alfred Dent kemudiannya menubuhkan the Dent & Co. (juga dikenali sebagai Dent & Overbeck Company / Overbeck & Co.).

Dent_&_Co's

Dent & Co. British Hong Kong, 1858.

Ketika Baron melakukan explorasi pengambilalihan hak wilayah dan sumber-sumber mineral di wilayah tersebut, beliau telah bertemu dengan Sultan Sulu, Sultan Jamalulazamdan. Satu lagi perjanjian ditandatangani dan beliau dilantik oleh pihak Sulu sebagai Raja Sandakan dan Dato Bendahara pada 22 Januari 1878.

Bayaran Pajakan

Duit pajakan wilayah Sabah yang dibayar oleh Baron von Overbeck kepada Sultan Brunei ialah $12,000 setahun dan $3,000 kepada Temenggong Brunei. Bayaran kepada Sultan Sulu pula ialah $5,000 setahun mengikut perjanjian Baron dengan Sultan Sulu pada 1878. Kawasan di bawah pentadbiran Overbeck meliputi keseluruhan Borneo Utara iaitu dari Teluk Kimanis di sebelah barat sehingga Sungai Seboekoe di sebelah timur.

Baron von Overbeck kemudian menjual kesemua haknya kepada Alfred Dent, pengasas Syarikat Borneo Utara British yang mentadbir Sabah (North Borneo) dari tahun 1882-1946. Selepas itu Syarikat Borneo Utara British menyerahkannya kepada Kerajaan British.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
pocket-watch-800px
Sejarah

Rang Undang-Undang Waktu Standard Malaysia Diluluskan

18 Disember 1981 – Pada tahun 1981, Dewan Negara telah meluluskan Rang Undang-Undang Waktu Standard Malaysia. Rang Undang-undang ini adalah bertujuan untuk menyelaraskan zon waktu antara Semenanjung Malaysia dengan Sabah dan Sarawak yang akan berkuatkuasa mulai 1 Januari 1982. Rang Undang-undang Waktu Standard Malaysia ini dikemukakan untuk bacaan kali kedua oleh Menteri Tak Berportfolio di Jabatan Perdana Menteri, Datuk Haji Mohamed Nasir.

Dewan_Rakyat_Malaysia

Seramai sepuluh orang senator termasuk dari Sabah dan Sarawak telah mengambil bahagian dalam perbahasan rang undang-undang ini. Datuk Mohamed ketika mengemukakan rang undang-undang tersebut menyatakan bahawa waktu Sabah dan Sarawak dipilih sebagai waktu Standard Malaysia kerana ia didapati paling sesuai dari segi penjimatan ke atas waktu siang. Waktu ini akan hanya mendatangkan gangguan yang minima ke atas keselesaan dan kebiasaan hidup rakyat pada keseluruhannya.

Rang Undang-undang Waktu Standard Malaysia yang diluluskan oleh Dewan Rakyat pada hari ini dalam tahun 1981 sesungguhnya dapat mempercepatkan usaha kerajaan melaksanakan program intergrasi nasional antara penduduk-penduduk di Semenanjung Malaysia dengan Sabah dan Sarawak.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Tambunan_Sabah_Welcome-800px
Sejarah

Serangan Ke Atas Kubu Mat Salleh Di Ranau

13 Disember 1897 – Pada tahun 1897, Syarikat Inggeris Borneo Utara telah menghantar satu pasukan polis untuk menyerang Kubu Mat Salleh di Ranau bagi menghapuskan penentangan yang dilakukan oleh Mat Salleh. Serangan ini dilakukan setelah Mat Salleh melancarkan serangan ke atas pusat pentadbiran Syarikat Inggeris Borneo Utara di Pulau Gaya pada 9 Julai 1897. Selain itu Mat Salleh juga telah menyerang dan membakar kawasan penempatan Syarikat Inggeris Borneo Utara di Ambong pada November 1897.

Setelah serangan-serangan yang dilakukan oleh Mat Salleh dan pengikut-pengikutnya, mereka berpindah dan membina kubu di Ranau. Pada 13 Disember 1897, Syarikat Inggeris Borneo Utara telah menghantar satu pasukan polis untuk menyerang kubu tersebut. Seramai 250 Iban dan Kadazandusun mengelilingi kubu tersebut manakala 30 orang Sikh dan Pathan menanti untuk melancarkan serangan. Kubu tersebut ditembak bertubi-tubi pada sebelah pagi.

Menjelang tengah hari arahan dikeluarkan untuk menyerbu kubu tersebut. Namun mereka tidak dapat menembusi pertahanan kubu tersebut. 4 orang Sikh dan Pegawai polis Jones yang mengetuai serangan tersebut telah terbunuh dalam percubaan tersebut. Serangan tersebut terpaksa dibatalkan dan mereka kembali ke Sandakan.

Pada 9 Januari 1898, pasukan yang lebih besar telah dihantar dari Sandakan. Percubaan kali kedua ini berjaya menawan kubu tersebut. Bagaimanapun, Mat Salleh serta pengikut-pengikutnya telah pun meninggalkan kubu tersebut dan melepaskan diri. Mat Salleh kemudiannya telah membina tempat kediaman baru di Tambunan.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Persekutuan_Pengakap_Malaysia-800px
Sejarah

Jambori Pertama Pengakap Malaysia

05 Disember 1966 – Jambori Pertama Pengakap Malaysia telah diadakan di Teluk Bahang, Pulau Pinang. Jambori ini telah dibuka dengan rasminya oleh DYMM Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong pada tahun 1966.

Lebih dua ribu pengakap dari sebelas buah negara menyertai Jambori ini. Mereka ialah dari Malaysia, Republik Rakyat China, India, Korea Selatan, Nepal, Singapura, Filipina, Thailand, Laos, New Zealand, Australia, Ireland dan United Kingdom.

 

pengakap_logo

Menteri Pengangkutan, Tan Sri Sardon bin Haji Jubir yang juga Pengakap Agung Kebangsaan, dalam ucapan alu-aluannya di hari pembukaan berkata tujuan utama Jambori ini ialah untuk membolehkan anggota-anggota pengakap dari berbilang bangsa, agama, adat resam dan kebudayaan menyesuaikan diri dalam sebuah keluarga yang besar.

Jambori yang berlangsung selama enam hari ini memberi kesempatan kepada mereka mengamalkan undang-undang pengakap yang keempat iaitu menggalakkan pengakap berbaik-baik di antara satu sama lain tanpa mengira warna kulit, agama dan kebudayaan.

Sejarah Ringkas Pengakap Malaysia

Perkembangan Pergerakan Pengakap di Tanah Melayu bermula sejak tahun 1910 apabila ia ditubuhkan di Singapura dan di Pekan, Pahang. Semenjak itu pergerakan ini telah berkembang ke negeri-negeri lain di Tanah Melayu. Jambori pengakap pernah diadakan di Pulau Pinang dalam tahun 1927, iaitu semasa pemerintahan Inggeris di negara ini.

Setelah aktiviti kepengakapan tersebar luas, keperluan untuk mewujudkan badan penyelaras disedari. Sejurus selepas Perang Dunia Kedua, pergerakan pengakap di Tanah Melayu disusun semula menjadi Persekutuan Budak Pengakap Tanah Melayu. Apabila Persekutuan Tanah Melayu mencapai kemerdekaan pada 31 Ogos 1957, persekutuan ini diterima sebagai ahli Pesekutuan Pengakap Sedunia pada 1 September 1957. Seterusnya, apabila Sabah, Sarawak dan Singapura bergabung bersama Tanah Melayu membentuk Malaysia, pergerakan pengakap negeri-negeri tersebut juga turut bergabung. Hasilnya pada November 1964 Persekutuan Pengakap Malaysia ditubuhkan.

Persekutuan Pengakap Malaysia diperbadankan melalui Akta Persekutuan Pengakap Malaysia (Pemerbadan) 1968, dan (Semakan) 1989. Dengan keistimewaan ini Duli-duli Yang Maha Mulia Yang di-Pertuan Agong dan Raja-raja Melayu serta Tuan-tuan Yang Terutama merupakan penaung pergerakan pengakap di peringkat negeri dan nasional.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
jesselton_1911-800px
Sejarah

Penukaran Nama Jesselton Kepada Kota Kinabalu

30 September 1968 – Penukaran nama Jesselton kepada Kota Kinabalu telah dilakukan pada tahun 1968. Ia merupakan kesinambungan daripada cadangan Tun Mustapha bin Datu Harun pada tahun 1966 dalam satu Perhimpunan rakyat di Tambunan, Sabah.

Kota Kinabalu dinamakan sempena Gunung Kinabalu, yang terletak kira-kira 50 kilometer ke arah timur laut bandar yang menjadi mercu tanda negeri Sabah. Kinabalu berasal daripada nama Aki Nabalu. Aki pula bermaksud “datuk” dan Nabalu ialah nama untuk gunung dalam bahasa Dusun. Terdapat juga sumber yang mengatakan bahawa istilah ini berasal daripada Ki Nabalu iaitu Ki bermaksud “ada” atau “wujud”, dan Nabalu bermaksud “semangat orang mati”.

Kota ialah perkataan Melayu untuk “kubu”, “pekan”, atau “bandar”. Perkataan Kota juga digunakan secara tidak rasmi untuk merujuk kepada mana-mana pekan atau bandar. Nama Kota Kinabalu disyorkan supaya ia tidak tersilap dengan Gunung Kinabalu, iaitu gunung yang tertinggi di Asia Tenggara.

Kina Balu from Pinokok Valley 1862

Kina Balu from Pinokok Valley – 1862

Nama Asal Jesselton

Selain Jesselton, ada beberapa teori lain tentang nama asal Kota Kinabalu. Yang paling terkenal, seperti yang dinyatakan di atas, ialah Api-Api, atau hanya Api. Ia dinamakan seperti itu oleh penduduk tempatan, terutamanya kaum Bajau, sempena memperingati pembakaran pejabat pentadbiran British di Pulau Gaya oleh Mat Salleh, serta kejadian pembakaran lain yang biasanya dilakukan oleh lanun.

Terdapat dakwaan bahawa kawasan Kota Kinabalu sekarang sebenarnya dinamakan sempena sungai berdekatan yang dipanggil Sungai Api-Api. Selain Api-Api, satu lagi nama yang dikatakan ialah Deasoka, yang bermaksud “di bawah pokok kelapa”. Penduduk tempatan Bajau menggunakan nama ini bagi merujuk pada sebuah kampung di bahagian selatan bandar yang dipenuhi pokok kelapa.

Nama lain ialah Singgah Mata yang bermaksud “mata transit”, tetapi boleh juga diterjemahkan sebagai “menyenangkan mata”. Ia ialah nama yang diberikan oleh nelayan dari Pulau Gaya yang merujuk kepada kawasan yang hari ini merupakan pusat bandar Kota Kinabalu. Hari ini, semua nama ini digunakan sebagai nama jalan atau bangunan di sekitar bandar. Beberapa contohnya ialah Lintasan Deasoka, Api-Api Centre dan Jalan Singgah Mata.

Memorial Clock Tower Jesselton

Sejarah Awal Jesselton

Syarikat Borneo Utara British (SBUB) telah mengasaskan sebuah penempatan kecil di kawasan yang dikenali sebagai Teluk Gaya yang didiami oleh suku kaum Bajau. Petempatan pertama telah dibakar dan dimusnahkan oleh pejuang kebebasan Bajau, iaitu Mat Salleh pada tahun 1897.

Selepas kemusnahan Pulau Gaya, SBUB pada asalnya memutuskan untuk berpindah ke Teluk Gentisan pada tahun 1898. Apabila ia didapati tidak sesuai, Pesuruhjaya Tanah, Encik Henry Walker telah menggantikannya dengan sebuah tapak seluas 30 ekar dan SBUB telah berpindah ke sebuah perkampungan nelayan yang dinamakan Api-Api pada tahun 1899. Ia dipilih kerana terletak berhampiran dengan Perkhidmatan Kereta Api Borneo Utara dan merupakan pelabuhan semula jadi yang dilindungi daripada angin. Pusat pentadbiran yang baru ini dinamakan Jesselton selaras dengan nama Tuan Charles Jessel, yang merupakan Naib Pengerusi SBUB pada ketika itu.

Jesselton telah menjadi sebuah pos perdagangan utama Borneo Utara pada ketika itu dengan perdagangan getah, rotan, madu, dan lilin giat dijalankan. Keretapi baharu telah digunakan bagi mengangkut barang-barang ke pelabuhan Jesselton. Kebangkitan orang Melayu dan Bajau pada masa itu tidak begitu ketara dan SBUB juga bekerja keras untuk membanteras ancaman lanun yang telah lama berlaku di rantau ini.

Jesselton 1914

Jesselton 1914

Perang Dunia Kedua

Ketika Perang Dunia Kedua, British telah membakar bandar Jesselton untuk mengelakkannya jatuh ke tangan Jepun. Ketika pendudukan Tentera Jepun nama Jesselton telah ditukar kepada Api. Beberapa pemberontakan terhadap pentadbiran tentera Jepun berlaku ketika itu terutamanya pada 10 Oktober 1943 yang dilakukan oleh Gerila Kinabalu yang terdiri daripada penduduk tempatan. Ia dipatahkan oleh Tentera Jepun selepas pemimpinnya, Albert Kwok, ditangkap dan dihukum bunuh pada tahun 1944.

Bandar ini dimusnahkan sekali lagi oleh Tentera Bersekutu dibom siang dan malam selama lebih enam bulan sebagai sebahagian daripada Kempen Borneo pada tahun 1945. Kemusnahan teruk bandar Jesselton menyaksikan hanya tinggal tiga bangunan yang kekal berdiri pada masa tersebut. Perang di Borneo Utara berakhir dengan penyerahan diri Tentera Darat Jepun yang ke-37 oleh Leftenan Jeneral Baba Masao di Labuan pada 10 September 1945.

Jesselton Bomb Damage

Tamat Perang Dunia Kedua

Selepas perang tamat, SBUB kembali untuk mentadbir Jesselton tetapi tidak mampu untuk membiayai kos pembinaan semula yang sangat besar. Kawalan Borneo Utara diserahkan kepada Mahkota British (British Crown Colony) pada 15 Julai 1946. Kerajaan kolonial baharu telah dipilih bagi membina semula Jesselton sebagai pusat pemerintahan baharu selain daripada Sandakan yang juga telah dimusnahkan sewaktu perang.

Pada tempoh 1948-1955, sebuah Pelan Pembangunan Semula dan Pembangunan untuk Borneo Utara telah ditubuhkan oleh kerajaan British. Kerajaan British telah meluluskan dana sebanyak £ 6,051.939 – £ 2,232.882 bagi membina semula dan £ 3,819.057 bagi pembangunan baharu. Jalan raya telah dibina, pelabuhan dibersihkan dan lapangan terbang dibaiki. Pembangunan semula pekan dan sektor pertanian juga diberi tumpuan. Roy Edgardo Parry, Pengarah Pendidikan pertama, telah dilantik untuk menyediakan pelan lima tahun bagi pembangunan pendidikan.

KotaKinabalu_CityHall-800px

Apabila Borneo Utara bersatu dengan Sarawak, Singapura dan Persekutuan Tanah Melayu bagi membentuk Persekutuan Malaysia pada tahun 1963, negeri ini bertukar nama dan dikenali sebagai Sabah, dengan Jesselton kekal sebagai pusat pemerintahan utama. Penukaran nama Jesselton  kepada Kota Kinabalu telah dilakukan pada 30 September 1968 dan menerima status bandar raya daripada kerajaan Malaysia pada 2 Februari 2000.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard