Tag Archives: Tengku Kudin

tin_mine_federated_Malay_states_(1902)-800px
Sejarah

Persetujuan Melombong Bijih Timah Di Selangor

08 Mac 1873 – Dalam tahun 1873, satu persetujuan melombong bijih timah di Selangor dan tanah jajahannya telah ditandatangani di antara Tengku Dhiauddin (Tengku Kudin) Wizurai Selangor dan jajahan takluknya bersama Count Charles Frederick Theodore Marie Maur de Gelors dari Ngadirojo di Jawa Tengah dan James Guthrie Davidson dari Singapura. Persetujuan ini dibuat supaya Wilayah Selangor yang dikelilingi oleh lombong bijih timah dapat dikerjakan sepenuhnya. Dalam perjanjian ini sebuah kompeni akan diwujudkan dengan modal sekurang-kurangnya 10,000 sterling bagi menjalankan kerja perlombongan di keseluruhan kawasan lombong bijih timah di wilayah Selangor.

Bagi menjamin kerja-kerja mencari dan mengerjakan lombong bijih timah berserta timbunan telerang, keladak dan lanar, persetujuan ini memperuntukkan lesen khas selama 10 tahun termasuk kebenaran dan izin mendiami beberapa daerah di Selangor, Kelang dan Bernam. Kebenaran ini juga termasuk segala kegiatan perlombongan dari urusan menyediakan sistem pengangkutan, menggali lombong, memperolehi bijih timah, melongok bahan buangan, membasuh, mencuci, mengasing bijih dari pasir, quartz, lumpur dan sebagainya juga urusan menghancur dan melebur timah.

bijih timah selangor

Pihak kedua juga dibenarkan membina bangunan kedai, rumah pekerja, kilang dan menempatkan alat-alat jentera, bahan api dan apa juga yang dirasakan sesuai dan berpatutan. Walau bagaimanapun sebarang kerosakan hendaklah dibaiki dengan biayai sendiri dan sekiranya ia melibatkan tanah milik peribadi, ganti rugi yang berpatutan mestilah diberikan malah dilarang mengambil tanah peribadi tanpa kebenaran pihak pertama.

Sebagai membalas kebenaran dan pemberian hak melombong ini pihak kedua hendaklah membayar kepada Wizurai atau wakilnya atau kepada pemerintah kerajaan Selangor sejumlah 5% daripada keluaran hasil kasar setiap bulan samada dalam bentuk bijih yang dilebur atau dalam bentuk wang iaitu 3 dolar bagi sebahara timah 312 kati yang dihasilkan oleh lombong tersebut.

Dari masa ke semasa kuatkuasa persetujuan ini pihak pertama mestilah sentiasa dimaklumkan mengenai jumlah penghasilan lombong berserta pelan kedudukan bahan bijih yang masih belum digali. Pihak pertama juga dibenarkan merekod segala maklumat yang dikehendaki berkaitan dengan perlombongan bijih timah di samping memeriksa dan mengarahkan suasana kerja yang adil dan tersusun malah pihak pertama adalah bebas untuk menggunakan peralatan dan kelengkapan perlombongan juga kemudahan sistem perhubungannya.

lombong bijih

Seandainya kerja perlombongan diabaikan pihak pertama bebas memasuki dan mengambil hasil lombong malah selepas notis 6 bulan kawasan itu boleh ditukar milik tanpa sebarang tindakan undang-undang.

Kuatkuasa perjanjian 10 tahun ini boleh dipanjangkan 99 tahun selepas tarikh luput yang pertama dengan kadar sewa yang serupa kecuali diadakan satu persetujuan baru dalam tempoh tambahan ini. Kuatkuasa persetujuan ini samada 10 tahun pertama atau dalam tempoh tambahan 99 tahun, tertakluk di bawah kuasa merujuk kepada wakil yang dilantik oleh Gabenor Negeri-negeri Selat atau Setiausaha Tanah Jajahan.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
tengku_kudin-800px
Sejarah

Raja Ismail Menyerang Raja Mahadi Di Kelang

17 Disember 1869 – Pada tahun 1869, Raja Ismail telah menyerang Raja Mahadi di Kelang. Raja Ismail menyerang Raja Mahadi kerana membalas serangan Raja Mahadi yang telah mengakibatkan ayahandanya Raja Abdullah terpaksa mengundur diri dari Kelang ke Melaka.

Raja Ismail juga bercita-cita untuk merampas semula daerah Kelang yang dimiliki oleh bapanya yang dikurniakan oleh Sultan Abdul Samad. Sebelum ini Daerah Kelang dikuasai oleh Raja Sulaiman, bapa Raja Mahadi tetapi setelah beliau meninggal dunia, Kelang diserahkan kepada Raja Abdullah.

Ketika Raja Abdullah memerintah, Kelang bertambah maju. Raja Abdullah telah membuka banyak perusahaan melombong bijih dan membawa masuk ramai pelombong Cina ke Kelang untuk membuka lombong bijih di kawasan-kawasan pendalaman. Raja Abdullah bertambah kaya apabila banyak hasil kutipan cukai diterimanya setelah lombong-lombong bijih di kawasan Ulu Kelang dan Ampang mengeluarkan hasil. Kuasa dan kekayaannya telah menambahkan cemburu kepada Raja Mahadi yang tidak puas hati kerana Sultan Abdul Samad telah mengenepikan dirinya dari mewarisi Kelang.

Tengku Kudin (duduk)

Dengan bantuan orang-orang Melayu Sumatera suku Mandahiling, Rawa, Batu Bara dan pengikut-pengikutnya beliau berjaya mengusir Raja Abdullah dalam tahun 1866. Serangan Raja Mahadi telah mengakibatkan berlakunya Perang Kelang.

Pada hari ini dalam tahun 1869, Raja Ismail menyerang Raja Mahadi untuk merampas kembali Kelang dari Raja Mahadi tetapi gagal mengusir Raja Mahadi. Peperangan berterusan dan melibatkan orang-orang luar yang diminta bantuan seperti Pahang, Kedah, negeri Sembilan, Inggeris dan Riau.

Peperangan Kelang berakhir pada tahun 1871 apabila angkatan Raja Mahadi dikalahkan oleh Yamtuan Tengku Kudin, menantu Sultan Abdul Samad dengan bantuan tentera upahan Inggeris dan pengikut-pengikutnya.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
tengku_kudin-800px
Sejarah

Tengku Kudin Meninggal Dunia

25 Mei 1909 – Pada tahun 1909, Tengku Dhiauddin Ibni Almarhum Sultan Zainal Abidin Halim Shah atau lebih dikenali sebagai Tengku Kudin meninggal dunia di Tanjung Kelawai, Pulau Pinang. Tengku Kudin yang berpendidikan Inggeris ini adalah adinda kepada Sultan Ahmad Tajuddin Mukarram Shah, Sultan Negeri Kedah.

Dalam tahun 1867, Tengku Kudin telah berkahwin dengan puteri Sultan Abdul Samad dari Selangor dan telah menetap di Langat. Berikutan itu Tengku Kudin telah dilantik sebagai wakil mutlak Sultan Abdul Samad untuk memerintah dan menjalankan pentadbiran bagi pihak Sultan. Keadaan ini telah menimbulkan ketidakpuasan hati di kalangan pembesar hingga membawa kepada Perang Kelang pada 1869.

Tengku Kudin

Tengku Kudin

Ketika menghadapi peperangan ini Tengku Kudin telah meminta bantuan daripada Gabenor Negeri-negeri Selat. Pada 22 Disember 1873, Tengku Kudin telah menulis surat kepada Gabenor Negeri-negeri Selat meminta seorang Residen bagi Kelang dan Selangor. Akhirnya pada 18 Jun1874, Sir Frank Swettenham telah dilantik sebagai Penolong Residen Selangor dengan itu bermulalah campur tangan secara langsung Inggeris di Selangor.

Tengku Kudin juga adalah orang yang pertama daripada kalangan Pembesar-pembesar Melayu yang bertanggungjawab terhadap perlaksanaan pentadbiran British di negeri Selangor apabila ia telah dilantik sebagai Presiden pertama bagi Majlis Mesyuarat negeri Selangor pada 18 April 1877.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
sultan_abdul_hamid_kedah-800px
Sejarah

Sultan Abdul Hamid Halim Shah Dilantik Sebagai Pemerintah Kedah

23 Mac 1882 – Pada tahun 1882 DYMM Sultan Abdul Hamid Halim Shah Ibni Almarhum Sultan Ahmad Tajuddin Mukarram Shah telah disahkan pelantikannya sebagai pemerintah Kedah oleh Raja Siam. Pengesahan ini adalah ekoran perbalahan yang timbul mengenai pewarisan takhta Kerajaan Kedah setelah kemangkatan Almarhum Sultan Zainal Rashid Muazzam Shah Ibni Almarhum Sultan Ahmad Tajuddin Mukarram Shah.

Perbalahan bermula apabila Tunku Dhiauddin (Tengku Kudin) mengepalai perwakilan Kedah ke Bangkok untuk memujuk Raja Siam melantiknya sebagai Sultan Kedah. Perkara ini telah ditentang dengan kerasnya oleh Tunku Yaakub, Wan Muhammad Saman dan Wan Hajar di mana mereka mahukan Tunku Abdul Hamid Halim Shah dilantik sebagai pemerintah Kedah. Disebabkan oleh peranan Tengku Kudin semasa perang saudara di Selangor dan hubungan yang rapat dengan Inggeris, Raja Siam telah menolak permintaan Tengku Kudin untuk menjadi Sultan Kedah.

Sultan Abdul Hamid Halim Shah

Dengan kegagalan ini, Tengku Kudin kemudiannya telah mencadangkan pula Tengku Kassim untuk tujuan pelantikan tersebut. Setelah perbincangan berjalan selama lima bulan, Rama IV iaitu pemerintah Negeri Siam pada masa itu, telah melantik Tunku Abdul Hamid Halim Shah sebagai waris takhta Kerajaan Negeri Kedah yang sah.

Dengan pelantikan Sultan Abdul Hamid Halim Shah Ibni Almarhum Sultan Ahmad Tajuddin Mukarram Shah, pada hari ini dalam tahun 1882 bermulalah satu era baru dalam sejarah pembangunan dan kemajuan negeri Kedah di mana baginda kemudiannya dikenali sebagai Pengasas Kedah Moden.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
tengku_kudin-800px
Sejarah

Kekalahan Petaling Ditangan Tengku Kudin

18 November 1872 – Kekalahan Petaling yang merupakan salah satu kubu pertahanan Raja Mahadi telah mengakibatkannya jatuh ke tangan Tengku Kudin dan penyokong-penyokongnya. Dalam peristiwa tersebut Tok Engku Kelang dan Raja Berkat, Tengku Panglima Raja yang merupakan dua penyokong buat Raja Mahadi telah dikepung dan ditawan.

Tengku Kudin (duduk)

Tengku Kudin (duduk)

Petaling sebenarnya merupakan di antara kubu-kubu terakhir yang ditawan oleh Tengku Kudin dalam kancah Perang Klang yang bermula sejak tahun 1867 dan berakhir di pertengahan tahun 1873. Kejayaan Tengku Kudin merampas Petaling dari Raja Mahadi sebenarnya adalah kerana adanya sokongan dari orang cina di bawah pimpinan Kapitan Yap Ah Loy dan bantuan askar dari Pahang.

Kekalahan Petaling menonjolkan kelemahan Raja Mahadi dan pengikutnya yang akhirnya terpaksa lari untuk mendapatkan perlindungan di Perak dan Sungai Ujong.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
tengku_kudin_face-800px
Sejarah

Tengku Kudin Menawan Kuala Selangor

8 November 1873 – Pada tahun 1873, Tengku Dhiauddin ibni AI-Marhum Sultan Zainal Abidin Halim Shah, yang juga dikenali dengan nama Tengku Kudin menawan Kuala Selangor setelah berjaya menewaskan Raja Mahadi dan menawan Kuala Selangor, kubu pertahanan Raja Mahadi. Peristiwa ini berlaku semasa Perang Saudara di Selangor antara tahun 1867-1874. Kejayaan Tengku Kudin di Kuala Selangor ini merupakan peristiwa penting yang menjadi titik-tolak membawa kepada campur tangan Inggeris di negeri Selangor.

Perang Saudara di Selangor pada mulanya adalah berpunca dari persengketaan antara penyokong-penyokong Raja Mahadi dengan pengikut serta keluarga Raja Abdullah. Perselisihan berlaku akibat masalah kutipan cukai dan perebutan jawatan Orang Besar Kelang. Raja Mahadi telah berjaya menewaskan Raja Abdullah dalam pertentangan ini dan sekaligus menguasai daerah-daerah yang dikuasai oleh Raja Abdullah sebelumnya iaitu Kuala Lumpur, Ampang, Petaling dan Kanching. Biarpun telah berkuasa, Raja Mahadi terus mendapat tentangan dari musuh-musuhnya dan ini menjadikan keadaan buruk di Selangor terus berlanjutan.

Tengku Kudin (duduk)

Sultan Abdul Samad, yang memerintah Selangor pada masa itu tidak berdaya untuk menyelesaikan masalah itu lalu melantik menantu baginda, Tengku Kudin, untuk menyelesaikannya. Pelantikan ini telah menjadikan suasana Perang Saudara di Selangor kini bertukar dari perlawanan antara pengikut-pengikut Raja Mahadi dengan Raja Abdullah kepada pertentangan antara Raja Mahadi dengan Tengku Kudin.

Tengku Kudin, yang telah dilantik menjadi Yamtuan Selangor telah menggunakan kuasanya untuk melemahkan kedudukan Raja Mahadi di kawasan-kawasan yang dikuasainya. Dengan bantuan pengikut- pengikutnya yang dibawa dari Kedah dan hubungan baiknya dengan Inggeris, Tengku Kudin telah berjaya mengusir Raja Mahadi menyebabkan Raja Mahadi terpaksa berundur ke Kuala Selangor pada tahun 1870.

Kuala Selangor menjadi kubu pertahanan terpenting bagi Raja Mahadi. Daerah ini dijadikan sebagai ibu negeri dan dari sinilah Raja Mahadi dengan dibantu oleh Raja Hitam, Raja Ali, Syed Masahor dan Chong-Chong mengatur gerakan menguasai kawasan-kawasan pedalaman di negeri Selangor.
Tengku Kudin pula telah mengumpul pengikut-pengikutnya dari Kedah dan mendapat kerjasama dari Inggeris.

Inggeris menggunakan kesempatan dari hubungan baiknya dengan Tengku Kudin untuk mencampuri urusan di Selangor. Dalam bulan Julai 1879, kapal perang Inggeris ‘Rinaldo’ telah mendarat di Kuala Selangor dan dari kapal inilah Kuala Selangor dibedil menyebabkan Raja Mahadi dan orang-orangnya terpaksa berundur.

Bagaimanapun tidak lama kemudian Raja Mahadi dapat menawan semula Kuala Selangor. Kali ini Raja Mahadi mendapat sokongan dari anak-anak raja dan pembesar Selangor yang lain. Namun begitu kekuatan Raja Mahadi tidak mampu menentang kekuatan angkatan Tengku Kudin yang disertai juga oleh bantuan dari Pahang, Inggeris dan askar upahan.

Akhirnya pada hari ini dalam tahun 1873, Tengku Kudin berjaya menawan Kuala Selangor kembali dan bertolak dari sini, bermulalah siri campurtangan Inggeris di negeri Selangor sehinggalah wujudnya pentadbiran Inggeris di Tanah Melayu pada tahun 1874.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
empang_pecah_kuala_kubu
Sejarah

Empangan Kuala Kubu Pecah

29 Oktober 1883 – Pada tahun 1883, banjir besar telah berlaku di Sungai Selangor. Banjir ini telah menyebabkan Empangan Kuala Kubu pecah lalu menenggelamkan seluruh pekan Kuala Kubu. Peristiwa penting ini dicatatkan dalam sejarah kerana bertolak dari peristiwa inilah lahirnya pekan Kuala Kubu Bharu yang ada sekarang.

Empangan ini terletak dekat Kampung Asam Lenggong sekarang dikenali sebagai Kampung Ampang Pecah kira-kira 2.4 km dari pekan Kuala Kubu. Empangan yang roboh itu panjangnya kira-kira 1.6 kilometer dan lebarnya melebihi 91.4 meter. la dibuat dari batang-batang kayu dan ditambak dengan tanah merentangi Sungai Kubu iaitu anak Sungai Selangor. Daerah Kuala Kubu sering dilanda hujan. Ini menyebabkan kerap berlaku bah di Sungai Selangor.

kuala kubu

Sungai ini pula menjadi cetek oleh takungan tanah dan pasir yang mengalir akibat hujan dan kegiatan melombong di bahagian hulu sungai. Lama-kelamaan Sungai Selangor menjadi sebak dan apabila hujan lebat turun dan sungai ini banjir, empangannya tidak berdaya lagi membendung arus air yang deras, lalu roboh dan menenggelamkan seluruh pekan Kuala Kubu serta kawasan-kawasan sekitarnya.

Kejadian ini telah mengorbankan nyawa dan harta benda. Seramai 33 orang termasuk Cecil Ranking, Pegawai Daerah dan Majistret pertama Inggeris di daerah itu telah terkorban manakala 38 buah rumah hanyut. Satu-satunya mata pencarian penduduk kawasan itu iaitu mendulang bijih timah juga turut terjejas.

Tragedi pecahnya Empangan Kuala Kubu ini juga dikenali sebagai ‘Sejarah Kuala Kubu’. Akibat dari kejadian ini, Kuala Kubu sebagai sebuah mukim, pekan dan pusat pentadbiran jajahan Hulu Selangor tidak lagi wujud dalam sejarah. Pusat tersebut dipindahkan ke Rasa buat sementara.

Kuala Kubu dibuka pada kurun kelapan belas oleh orang-orang Melayu dan mereka merupakan perintis kepada kegiatan melombong bijih di daerah itu, sehingga dapat membina empangan besar untuk kerja-kerja mendulang bijih. Daerah ini juga pernah menjadi kubu pertahanan Raja Mahadi dan Syed Mashor menentang angkatan perang Tengku Kudin dalam Perang Saudara di Selangor pada tahun 1867-1874.

Usaha-usaha untuk membangunkan semula Kuala Kubu telah dibuat dan pada tahun 1931, lahirlah pekan Kuala Kubu Bharu yang kekal hingga ke hari ini sebagai pusat pentadbiran daerah Hulu Selangor, menggantikan Kuala Kubu Lama yang kini tinggal dalam kenangan. Kini Kuala Kubu Bharu ini terkenal dengan pusat latihan yang penting di Malaysia seperti Maktab Latihan Bomba Malaysia, Maktab Polis Diraja Malaysia dan Pusat Latihan Belia Negara.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
lambang_kedah-800px
Sejarah

Dato Dagang Seri Jana Meminta Bantuan Orang-Orang Bugis

04 Ogos 1681 – Pada tahun 1681, Dato Dagang Seri Jana telah meminta kebenaran Belanda untuk menggunakan Dinding (Pulau Pangkor) sebagai tempat berkumpul orang-orang Bugis daripada Kelang yang akan membantu beliau melawan abangnya Sultan Kedah – Sultan Dhiauddin Mukarram Shah.

Peristiwa perebutan kuasa ini merupakan peristiwa perebutan kuasa yang paling awal di kalangan kerabat Diraja Kedah.

Di dalam usaha Dato Dagang Seri Jana ini beliau mendapat bantuan daripada 150 orang Bugis daripada Selangor bagi membantu beliau melawan Sultan yang merupakan abang kepada beliau.

Namun begitu usaha yang beliau jalankan ini tidak berjaya mengalahkan Sultan Dhiauddin Mukarram Shah yang memerintah Kedah di antara tahun 1661 – 1687.

Bugis merupakan kuasa asing yang pertama terlibat di dalam perebutan takhta di negeri Kedah.

Segala percubaan untuk merampas takhta ini gagal kerana adanya sokongan yang tidak berbelah bagi daripada pembesar dan rakyat jelata kepada Sultan Dhiauddin Mukarram Shah.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
tengku_kudin-800px
Sejarah

Perlantikan Semula Tengku Kudin Sebagai Wakil Yamtuan Negeri Selangor

22 Julai 1871 – Pada tahun 1871, satu rundingan telah diadakan di antara Sultan Abdul Samad, J.W.W. Birch, Setiausaha Kerajaan Negeri-negeri Selat dan Tengku Kudin di Istana Jugra, Selangor.

Rundingan ini diadakan bagi mengesahkan semula perlantikan Tengku Kudin sebagai wakil Yamtuan bagi mentadbirkan segala hal ehwal seluruh negeri Selangor yang telah dibuat oleh Sultan Abdul Samad pada tahun 1868.

Perlantikan sebelum ini yang telah menyebabkan berlakunya peperangan di Selangor dan membawa kepada campur tangan Inggeris.

Dalam rundingan ini juga Sultan Abdul Samad telah menyerahkan surat kuasa perlantikan tersebut kepada Tengku Kudin dan disaksikan oleh J.W.W. Birch dan C.J. Irving.

Dengan perlantikan ini, J.W.W. Birch telah memberi pengakuan bahawa pihak Inggeris akan memberikan segala bantuan yang diperlukan kepada Tengku Kudin untuk mengamankan negeri Selangor.

Hasil dari rundingan dan perlantikan ini telah memberikan kuasa kepada Tengku Kudin memerintah daerah-daerah pantai Selangor iaitu dari Kuala Selangor hingga ke Jugra dan Kuala Lumpur serta sekitarnya. Pada tahun 1878 Tengku Kudin telah berhenti dari jawatan ini.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
seberang_prai-800px
Sejarah

Pemajakan Seberang Perai Oleh British

15 Julai 1800 – Pada tahun 1800, Sir George Leith Bart, Leftenan Gabenor Pulau Pinang telah memajak sebuah kawasan di daratan negeri Kedah, bertentangan dengan Pulau Pinang yang dikenali sebagai Seberang Perai daripada Sultan pemerintah negeri Kedah.

Urusan pemajakan Seberang Perai itu dibuat tanpa perbincangan yang sewajarnya dengan mana-mana pihak termasuk Sultan Dhiauddin yang menjadi Raja Kedah ketika itu.

Apa yang diketahui hanyalah pertemuan seorang wakil yang dihantar oleh Sir George Leith bernama Caunter untuk menemui Sultan Dhiauddin pada akhir Jun tahun 1800 bagi memajak kawasan tersebut. Malah tidak boleh dinafikan kemungkinan adanya pujukan dengan janji yang manis atau desakan yang memaksa Sultan menyetujui kehendak British itu.

Berikutan dari pertemuan wakil Leith dengan Sultan Dhiauddin, British telah menghantar orang-orangnya untuk membuat penempatan di Seberang Perai yang kemudiannya dinamakan Province Wellesley.

Spekulasi dari setengah pihak pula menyatakan bahawa Sultan Kedah telah menjual kawasan tersebut dengan harga 2,000 pisos. Hakikat sebenarnya kawasan ini hanyalah dipajakkan sahaja kepada British dengan bayaran saguhati sebanyak empat ribu ringgit tiap-tiap tahun kepada Sultan Kedah.

Ini bermakna Kompeni Inggeris mesti membayar 10,000 ribu ringgit kepada Sultan Kedah kerana memajak Pulau Pinang dan Seberang Perai.

Surat persetujuan pemajakan Seberang Perai itu berbunyi :

  • Fasal yang pertama: Kompeni Inggeris perlu membayar setiap tahun kepada Duli Yang Maha Mulia Raja Muda Perlis Kedah 10,000 rial semasa Inggeris menguasai dan menduduki Pulau Pinang dan negeri yang di seberang.
  • Fasal yang kedua: Duli Yang Maha Mulia janji beri kepada Kompeni Inggeris selama-lamanya jajahan dari Kuala Kerian sampai ke Kuala Muda dan ukurannya dari tepi laut ke darat enam puluh relung serta panjang dan lebar yang tersebut ini. Kemudian hendaklah diukur oleh Orang Duli Yang Maha Mulia bersama-sama dengan orang dan kompeni. Kompeni Inggeris sanggup menjaga jajahan laut ini daripada pencuri dan perompak-perompak yang menyerang dari laut dari sebelah utara atau dari sebelah selatan.
  • Fasal yang ketiga: Duli Yang Maha Mulia berjanji segala jenis makanan yang kurang di Pulau Pinang atau untuk kapal perang atau untuk kapal Kompeni boleh diberi di Perlis dan Kedah dengan memberi surat pas.
  • Fasal yang keempat: Segala budak yang lari dari Perlis dan Kedah ke Pulau Pinang atau dari Pulau Pinang dan ke Perlis dan ke Kedah tiada mahu dipulangkan kepada negeri asal mereka.
  • Fasal yang kelima: Segala orang berhutang yang lari daripada tuan hutangnya dari Perlis dan Kedah ke Pulau Pinang atau dari Pulau Pinang ke Perlis dan Kedah jikalau tiada dibayar hutangnya hendaklah dipulangkan kepada tuannya.
  • Fasal yang keenam: Duli Yang Maha Mulia tidak boleh membenarkan orang Eropah tinggal di dalam negeri yang di bawah perintah Duli Tuanku.
  • Fasal yang ketujuh: Kompeni tidak boleh menerima orang sudah nyata salah melawan Raja atau kesalahan besar yang lain.
  • Fasal yang kelapan: Orang yang bersalah membunuh orang lari dari Perlis dan Kedah ke Pulau Pinang hendaklah ditangkap dan dipulangkan ke tempatnya.
  • Fasal yang kesembilan: Orang yang mencuri cap atau menipu hendaklah dipulangkan juga.
  • Fasal yang kesepuluh: Bangsa yang menjadi musuh Kompeni Duli Yang Maha Mulia tiada boleh bantuan.
  • Fasal yang sebelas: Semua rakyat Duli Yang Maha Mulia membawa segala jenis barang-barang turun sungai tiada boleh diusik atau ditahan oleh Kompeni atau orangnya.
  • Fasal dua belas: Apa-apa jenis barang Duli Yang Maha Mulia yang kekurangan dan Kompeni mahu mencarinya, harga hendaklah ditolak dari sewa Pulau Pinang.
  • Fasal tiga belas: Apabila telah dinyatakan dan diterangkan perjanjian dan kahul ini segala sewa yang tinggal atas perjanjian yang dahulu kepada Duli Yang Maha Mulia di Perlis dan Kedah hendaklah dibayar habis.
  • Fasal empat belas: Perjanjian dan kahul yang telah dibuat oleh kedua pihak penghulu negeri batal dan tidak boleh digunakan lagi.

Pemajakan Seberang Perai ini dibuat bukanlah berdasarkan minat British untuk memajukan Seberang Perai. Demi menjaga kepentingan perdagangan Pulau Pinang kawasan di seberang itu diambil supaya dapat menyekat kemungkinan wujud sebuah pelabuhan saingan yang berdekatan.

Pada masa yang sama British mengesyaki bahawa Seberang Perai menjadi tempat persembunyian lanun-lanun yang sentiasa mengganggu keamanan Pulau Pinang. Keadaan Seberang Perai yang berhutan dan berpaya dengan penduduk yang kurang memudahkan penjenayah yang lari dari Pulau Pinang melepaskan diri dari hukuman.

Tambahan pula British ingin menjadikan Seberang Perai sebagai kawasan bercucuk tanam supaya British di Pulau Pinang tidak terlalu mengharap bekalan makanan dari negeri Kedah.

British hanya memajak Seberang Perai demi kepentingan perdagangan di Pulau Pinang. Dengan janji yang manis Pulau Pinang dan Seberang Perai dikuasai seolah-olah miliknya sendiri malah di satu masa yang lain sejarah mencatatkan keingkaran British menepati janjinya dan persetujuan yang dimeterai.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard