Tag Archives: Perak

logo_upsi-800px
Sejarah

Maktab Perguruan Sultan Idris (MPSI) Dinaikkan Taraf Kepada Institut Pendidikan Sultan Idris (IPSI)

21 Februari 1987 – Pada tahun 1987, Kementerian Pelajaran mengisytiharkan Maktab Perguruan Sultan Idris (MPSI) dinaikkan taraf daripada sebuah maktab kepada institut dan bergelar Institut Pendidikan Sultan Idris (IPSI). Usaha menaikkan taraf ini adalah hasil kerjasama pihak Kementerian Pelajaran dan Persatuan Suluh Budiman iaitu Persatuan Profesional Para Lepasan MPSI.

MPSI telah ditubuhkan pada 29 November 1922, ketika penubuhannya maktab ini dikenali sebagai Sultan Idris Training College For Malay Teachers atau ringkasnya SITC, sebagai menghormati Almarhum Sultan Idris ibni Almarhum Raja Iskandar, Sultan Perak.

Berikutan daripada kenaikan tarafnya, IPSI telah diberikan kuasa untuk mengendalikan Kursus Sijil Lanjutan Perguruan dan Diploma Lepasan Ijazah. Bersesuaian dengan peranan dan kepentingannya, mendorong kerajaan untuk menaikkan taraf institut pendidikan ini ke peringkat yang lebih tinggi sebagai Universiti Perguruan Sultan Idris atau UPSI pada 1 Mei 1997.

Kenaikan taraf ini memberikan impak yang penting dalam mengembangkan institusi akademik dari segi bahasa, sejarah dan budaya, yang bertujuan untuk mengimbangi perkembangan sains, teknologi dan industri.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Coat_of_arms_of_Perak-800px
Sejarah

Utusan Perak Kepada Kompeni Belanda Di Melaka

 

16 Februari 1680 – Pada tahun 1680, Sultan Perak ketika itu Sultan Mahmud Iskandar Shah telah menghantar beberapa orang- orang besar Perak sebagai utusan baginda pergi ke Melaka untuk menyatakan persahabatan baginda dengan Kompeni Belanda. Tindakan menghantar utusan Perak kepada Kompeni Belanda ini adalah berikutan daripada perbuatan sepasukan Kompeni Belanda yang telah menguatkan kawalan mereka di pantai dan kuala sungai Perak bagi mengawal bangsa-bangsa lain daripada berdagang bijih timah di Perak.

Selepas penghantaran utusan itu pada 20 April 1690, Sultan Perak telah mengurniakan surat kuasa kepada seorang Ketua Pegawai Belanda yang tinggal di Perak bernama Adriaen Wylant. Surat kuasa tersebut telah memberikan beberapa keistimewaan kepada Pegawai Belanda berkenaan untuk menyerang, menangkap dan memenjarakan sesiapa sahaja yang keluar dari negeri Perak membawa timah tanpa membawa surat kebenaran.

Sebelum pengurniaan surat kuasa tersebut askar-askar Kompeni Belanda memang selalu mengganggu dan menghalang bangsa-bangsa lain daripada mendapatkan perniagaan bijih timah. Mereka juga telah membuat perhubungan perjanjian dengan Sultan Acheh agar memaksa Perak membenarkan hanya Acheh dan Belanda sahaja membeli bijih timah dari negeri Perak.

Kompeni Belanda juga membina loji dan gudang-gudang timah di negeri Perak untuk tujuan dagangan mereka. Walaupun begitu perdagangan timah orang-orang Belanda tetap berkurangan kerana orang-orang Perak yang tidak menyukai tindakan keras Belanda itu telah bertindak menyeludup keluar timah dan dijual kepada bangsa lain dengan harga yang lebih baik.

Sebagai tindak balas perbuatan orang- orang Perak, Belanda telah mengepong Kuala Sungai Perak dan mengawal Pantai Perak bagi menghalang penyeludupan timah, perbuatan ini menyebabkan kemerosotan perdagangan timah di Perak, lalu memaksa Sultan Mahmud Iskandar Shah menghantar utusan persahabatan ke Melaka pada hari ini dalam tahun 1680.

Sebaliknya Pegawai Belanda yang diberi kuasa itu telah menggunakan kekuasaan mereka dengan amat keras dan tiada berpatutan. Perkara ini telah menyebabkan perniagaan Kompeni Belanda di negeri Perak semakin merosot sekitar tahun 1682.

Pada tahun 1690 pula sekumpulan orang-orang Melayu yang diketuai oleh Panglima Perak bernama Panglima Kulup telah menyerang Kota Belanda yang mengawal peniaga Perak di Pulau Pangkor dan membunuh askar-askar Belanda di situ. Pihak Kompeni Belanda kemudian telah mengarahkan askar-askar mereka supaya berundur dari perairan Perak dan kota tersebut telah ditinggalkan dari pantai negeri Perak.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
ngah_ibrahim-800px
Sejarah

Ngah Ibrahim Diberi Kuasa Ke Atas Larut

30 November 1857 – Ngah Ibrahim diberi kuasa ke atas Larut pada tahun 1857. Pengiktirafan dan penyerahan kuasa ke atas seluruh daerah Larut ini dibuat berikutan kematian bapanya Long Ja’afar.

Long Ja’afar merupakan orang pertama yang meramalkan kepentingan Larut akan menjadi terkenal kerana sumber bijih timahnya. Menyedari akan kepentingan Larut, beliau telah membeli satu persatu kawasan bijih di Daerah Larut.

Berikutan daripada itu pada tahun 1850, Ngah Ali telah memberikan hak milik daerah tersebut kepada Long Ja’afar. Pada 23 Oktober 1863, Ngah Ibrahim telah dianugerahkan oleh DYMM Paduka Seri Sultan Perak, Sultan Jaafar Muazzam Shah dengan gelaran Orang Kaya Menteri Larut.

Penganugerahan gelaran tersebut adalah sebagai mengenang jasa dan perkhidmatan cemerlang beliau kepada baginda sultan terhadap perkembangan serta kemajuan perusahaan melombong bijih timah di daerah Larut. Penganugerahan ini juga telah meletakkan Ngah Ibrahim sebagai orang yang berkuasa penuh di Larut. Ngah Ibrahim bebas untuk membuat perhubungan dengan mana-mana kuasa luar tanpa persetujuan dan kebenaran Sultan Perak.

Bagaimanapun setelah termeterainya Perjanjian Pangkor pada 20 Januari 1874, kuasa mutlak Ngah Ibrahim terhadap daerah Larut telah dilucutkan oleh pentadbiran Inggeris.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
upsi-800px
Sejarah

Pembukaan Maktab Perguruan Sultan Idris

29 November 1922 – Maktab Perguruan Sultan Idris (MPSI), Tanjung Malim telah dirasmikan pembukaannya oleh Ketua Setiausaha bagi Negeri-negeri Selat dan Negeri-negeri Melayu Bersekutu, W.G. Maxwell pada tahun 1922. Pembukaan Maktab Perguruan Sultan Idris merupakan puncak pelajaran anak-anak Melayu ketika itu, terutama bagi pelajar-pelajar lepasan sekolah-sekolah Melayu yang tidak berpeluang untuk melanjutkan pelajaran yang lebih tinggi dari setakat darjah enam. Keputusan untuk menubuhkan Maktab ini dibuat dalam Mesyuarat Residen-residen British pada 10 Mei 1917.

Keputusan tersebut diambil berdasarkan laporan mengenai perkara itu yang dicadangkan oleh Penolong Pengarah Pelajaran Negeri-negeri Selat dan Negeri-negcri Melayu Bersekutu, R.O. Winstedt. Beliau juga mencadangkan maktab ini diberi nama Maktab Perguruan Sultan Idris, sebagai satu penghormatan kepada DYMM Sultan Idris, iaitu Sultan Perak kerana minat yang ditunjukkan oleh Baginda dalam perkembangan pelajaran di negeri itu khususnya bagi pelajaran anak-anak Melayu.

Kerja-kerja membina maktab ini bermula dalam tahun 1919 dan siap pada tahun 1922. Sekumpulan 120 orang telah menjadi pelajar perintis maktab ini. Pengetuanya yang pertama ialah O.T. Dussek dan tenaga pengajar lain terdiri daripada tujuh orang guru Melayu, tiga orang Eropah dan seorang guru anyaman berbangsa Filipina. Tujuan utama penubuhan maktab ini ialah untuk menyediakan guru-guru yang dapat memajukan bidang pertanian, pertukangan dan anyaman apabila mereka pulang ke kampung. Pelajaran pertanian asas merupakan matapelajaran utama.

Walau bagaimanapun, pelatih-pelatih lepasan MPSI telah mencapai kejayaan lebih jauh dari matlamat penubuhannya. Pengaruh buku-buku Indonesia dan Sejarah Alam Melayu yang terdapat di maktab itu telah menanam bibit-bibit kesedaran kebangsaan di kalangan beberapa orang pelajar hingga melahirkan tokoh-tokoh politik yang terkemuka seperti Ibrahim Yaakub, Senu Abdul Rahman, Abdul Ghaffar Baba, Abdul Rahman Talib dan lain-lain lagi.

Di samping tokoh-tokoh politik, MPSI juga telah melahirkan sasterawan terkenal tanahair dan juga tokoh-tokoh dalam bidang pendidikan seperti Harun Aminurrashid, Abdullah Sidik, Masuri, S.N. Kemala, A. Wahab Ali, Awang Had Salleh dan Atan Long.

Jabatan Karang-Mengarang yang ditubuhkan di maktab tersebut dalam tahun 1925, membantu melahirkan tokoh-tokoh berkenaan khususnya di bidang kesusasteraan. Jabatan ini bergiat cergas menerbitkan berbagai- bagai jenis buku pelajaran, buku-buku terjemahan dan karya asli pelajar-pelajar sendiri.

MPSI terus berkembang dari semasa ke semasa mengikut peredaran zaman. la kini membuka pintunya kepada pelajar-pelajar perempuan, memecahkan tradisi lama maktab yang hanya mengambil pelajar lelaki.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
kampung_melayu-800px
Sejarah

Enakmen Tanah Simpanan Melayu Diluluskan

25 November 1913 – Pada tahun 1913, Majlis Persekutuan telah meluluskan Enakmen Tanah Simpanan Melayu. Enakmen ini telah diwartakan pada 1 Januari 1914, dan berkuatkuasa di tiap-tiap Negeri Melayu Bersekutu.

Enakmen Tanah Simpanan Melayu ini mengandungi 16 fasal. Antara lain ia menegaskan bahawa semua tanah yang diisytiharkan sebagai Tanah Simpanan Melayu sama sekali tidak boleh dijual, disewa atau diserahkan kepada sesiapa juga yang bukan berbangsa Melayu.

Perlaksanaan Enakmen Tanah Simpanan Melayu diserahkan kepada tiap-tiap kerajaan Negeri. Oleh itu, tiap-tiap kerajaan negeri mempunyai kuasa untuk mengisytiharkan kawasan-kawasan tertentu menjadi kawasan simpanan Melayu.

Perak merupakan negeri yang terawal sekali melaksanakan Enakmen Tanah Simpanan Melayu. Perisytiharan tersebut dibuat ke atas 13 kawasan di daerah Larut pada 5 Jun 1914. Ini diikuti dengan Negeri Sembilan, Selangor dan Pahang.

Sehingga tahun 1923, terdapat seluas kira-kira 1,126,700 hektar atau 15.58 peratus dari keluasan Negeri-negeri Melayu Bersekutu telah dijadikan Tanah Simpanan Melayu.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
kota_belanda-800px
Sejarah

Kota Belanda Di Pulau Pangkor Dibina Semula

20 November 1745 – Pada tahun 1745, Kota Belanda di Pulau Pangkor telah di bina semula. Pada peringkat awal, pedagang Perak telah menjalankan perdagangan dengan pedagang-pedagang lain secara senyap dengan menawarkan harga yang lebih baik. Perkara ini telah menimbulkan kemarahan Syarikat Belanda.

Beberapa serangan telah dibuat oleh orang-orang Melayu terhadap kota ini atas sebab tidak puas hati dengan kekerasan orang-orang Belanda. Akhirnya, serangan oleh Panglima Kulup Ali telah memusnahkan kota tersebut. Peluang untuk bertapak semula terbuka apabila keadaan politik negeri Perak yang bergolak akibat perebutan kuasa dan kawasan bijih timah. Orang-orang Belanda berjaya mendapatkan monopoli perdagangan bijih timah tersebut.

Kota Belanda

Kota Belanda

Bagi menjaga kepentingan dan keselamatan orang Belanda dan hasil bijihnya sebuah Kota Belanda telah didirikan di Pulau Pangkor pada tahun 1670. Kota tersebut telah musnah diserang oleh sekumpulan pahlawan-pahlawan Melayu yang diketuai oleh Panglima Kulup Ali pada tahun 1690 dan askar-askar Belanda telah melarikan diri ke tempat lain. Berikutan serangan pahlawan-pahlawan Melayu, Kota Belanda berjaya dibina semula di bawah kuasa Negeri Perak.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
tengku_kudin-800px
Sejarah

Kekalahan Petaling Ditangan Tengku Kudin

18 November 1872 – Kekalahan Petaling yang merupakan salah satu kubu pertahanan Raja Mahadi telah mengakibatkannya jatuh ke tangan Tengku Kudin dan penyokong-penyokongnya. Dalam peristiwa tersebut Tok Engku Kelang dan Raja Berkat, Tengku Panglima Raja yang merupakan dua penyokong buat Raja Mahadi telah dikepung dan ditawan.

Tengku Kudin (duduk)

Tengku Kudin (duduk)

Petaling sebenarnya merupakan di antara kubu-kubu terakhir yang ditawan oleh Tengku Kudin dalam kancah Perang Klang yang bermula sejak tahun 1867 dan berakhir di pertengahan tahun 1873. Kejayaan Tengku Kudin merampas Petaling dari Raja Mahadi sebenarnya adalah kerana adanya sokongan dari orang cina di bawah pimpinan Kapitan Yap Ah Loy dan bantuan askar dari Pahang.

Kekalahan Petaling menonjolkan kelemahan Raja Mahadi dan pengikutnya yang akhirnya terpaksa lari untuk mendapatkan perlindungan di Perak dan Sungai Ujong.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
maharaja_lela-800px
Sejarah

Pasir Salak Dikuasai Oleh Inggeris

15 November 1875 – Pada tahun 1875, Pasir Salak telah diserang dan dikuasai oleh angkatan tentera Inggeris. Serangan yang menyebabkan Pasir Salak dikuasai oleh Inggeris ini dilakukan sebagai tindakbalas Inggeris terhadap Sultan dan Pembesar-pembesar Melayu Perak bersabit dengan pembunuhan Residen Pertama Inggeris di Perak, J.W.W. Birch.

Melalui Perjanjian Pangkor yang telah ditandatangani oleh Sultan Abdullah dengan Gabenor Negeri-negeri Selat Sir Andrew Clarke, pada 20 Januari 1874 Negeri Perak terpaksa menerima seorang Residen Inggeris. Fungsi Residen Inggeris adalah sebagai penasihat kepada semua perkara pentadbiran negeri itu kecuali hal-hal berkaitan dengan hal-ehwal agama Islam dan adat istiadat Melayu Perak.

Setiausaha Tanah Jajahan Inggeris di Singapura J. W. W. Birch telah dilantik menjadi Residen Inggeris yang pertama bagi negeri Perak. Perlantikan Birch sebenarnya tidak diperkenankan oleh Sultan Abdullah memandangkan Birch tidak boleh bertutur bahasa Melayu, jahil mengenai adat istiadat Melayu dan sikapnya memandang rendah akan kebolehan sultan dan pembesar-pembesar tempatan mentadbirkan negeri. Sikap Birch itu menyinggung perasaan sultan dan para pembesar negeri.

Tindakan pertama Birch ialah mengubahsuaikan adat istiadat Melayu dan menjadikan negeri Perak seperti tanah-tanah jajahan Inggeris di Negeri-negeri Selat yang mendatangkan banyak hasil kewangan bagi penjajah Inggeris. Dalam usaha melaksanakan sistem pungutan dan kawalan cukai, Birch bersama rombongan mudik ke hilir Sungai Perak untuk mengisytiharkan bahawa pungutan cukai hanya boleh dijalankan oleh pemungut-pemungut yang dilantik oleh Residen Inggeris.

Tindakan sedemikian telah ditentang oleh Datuk Maharaja Lela di Pasir Salak juga oleh sultan sendiri. Akibatnya pada waktu subuh 2 November 1875, Birch diserang dan dibunuh. Pembunuhan Birch telah menggemparkan pegawai-pegawai Inggeris di Perak dan di Negeri-negeri Selat. Mereka menganggap peristiwa itu sebagai kebangkitan rakyat Melayu menentang penjajahan Inggeris.

Pada 7 November 1875, Inggeris telah menghimpunkan satu angkatan tentera yang besar lalu menyerang Pasir Salak. Serangan Inggeris itu dapat dipatahkan oleh perwira-perwira Melayu yang dipimpin oleh Datuk Maharaja Lela. Dalam pertempuran itu Kapten Innes pemerintah pasukan Inggeris dan dua orang askarnya telah terkorban.

Menyedari akan tentangan orang-orang Melayu begitu hebat, pihak berkuasa Inggeris di Negeri-negeri Selat meminta bantuan tentera dari India dan Hong Kong untuk melancarkan serangan kedua dengan menggunakan kapal perang dan askar-askar yang lengkap dengan senjata. Oleh kerana Inggeris mempunyai angkatan perang yang besar dan alat senjata moden berbanding dengan senjata keris, lembing dan pedang orang-orang Melayu, maka tidak hairanlah pada hari ini dalam tahun 1875, Pasir Salak telah dikuasai oleh Inggeris.

Pembunuhan Birch ini telah memberi peluang keemasan penjajahan Inggeris menjadikan alasan utamanya mencerobohi dan menakluki negeri Perak serta menggunakan kekerasan tentera.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
sultan_ahmad_tajuddin-800px
Sejarah

Siam Menyerang Negeri Kedah

12 November 1821 – Pada tahun 1821, negeri Siam menyerang negeri Kedah dan mula mentadbir Kedah secara langsung selama 21 tahun. Kedudukan Kedah yang berhampiran dengan Segenting Kra yang begitu strategik telah menarik perhatian kuasa-kuasa asing. Segenting Kra ketika itu merupakan kawasan yang boleh menghubungkan Teluk Benggala dengan Teluk Siam.

Selain daripada itu negeri Kedah adalah sebuah kawasan pertanian dan perhutanan yang baik, dengan kesuburan sawah padi dan lada hitamnya. Kedah juga merupakan pusat pembinaan kapal-kapal perang dari kayu terpilih. Oleh itu tidak hairanlah pada abad ke 17 hinggalah ke abad ke 19 kerajaan Acheh, Burma dan Siam tertarik untuk menakluki Kedah.

Sultan Ahmad Tajuddin

Sultan Ahmad Tajuddin

Untuk mengekalkan kedaulatannya, Kedah terpaksa mengamalkan dasar luar negeri suaifaedah. Dengan dasar ini Kedah hanya akan menerima kewibawaan kuasa asing dengan menghantar bunga emas dan perak setiap tahun. Cara ini juga dapat menyelamat Kedah daripada diserang dan dijajah oleh kuasa-kuasa asing.

Peperangan selalu terjadi di antara dua musuh ketat iaitu Burma dengan Siam dan peperangan ini turut mengancam Kedah. Pada tahun 1818 satu lagi peperangan meletus di antara Burma dengan Siam. Angkatan tentera negeri Burma di bawah Alongpaya mula bergerak ke selatan menuju Kedah dan kawasan di Segenting Kra.

Untuk menghadapi peperangan ini Siam mendesak Kedah supaya menghantar 300 koyan dan 100 buah perahu yang lengkap. Permintaan ini ditolak oleh Sultan Ahmad Tajuddin. Oleh itu, pada bulan Februari 1821, negeri Siam telah mengerahkan 6,000 orang askar dan kapal perang melanggar Kedah.

Pada hari ini dalam tahun 1821, Kuala Kedah telah digempur oleh kapal perang dan seluruh negeri Kedah pula diserbu oleh askar-askar negeri Siam. lari menyelamatkan diri ke Pulau Pinang. Maka bermulalah pentadbiran Siam di Kedah untuk tempoh selama 21 tahun yang berakhir pada tahun 1842.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
sir_andrew_clarke-800px
Sejarah

Perlantikan Sir Andrew Clarke Sebagai Gabenor Negeri-Negeri Selat

4 November 1873 – Pada tahun 1873, kerajaan Inggeris telah melantik Sir Andrew Clarke sebagai Gabenor Negeri-negeri Selat bagi menggantikan Sir Harry Ord. Perlantikan Sir Andrew Clarke dicatatkan sebagai sejarah penting dalam siri penjajahan Inggeris di Tanah Melayu.
Ini kerana melalui tindakan dan dasar-dasar beliau, sebahagian dari cita-cita penjajahan Inggeris di Tanah Melayu. Ini kerana melalui tindakan dan dasar-dasar beliau, sebahagian dari cita-cita penjajahan Inggeris di negeri ini telah dapat disempurnakan.

Dilahirkan dalam tahun 1924, Andrew Clarke telah ditauliahkan sebagai seorang pegawai dalam Pasukan Kejuruteraan Diraja England dan pernah berkhidmat di Australia dan New Zealand. Beliau juga pernah menjadi Menteri Kabinet dalam Parlimen Inggeris dan ini menjadikan beliau mahir dengan percaturan politik dan dasar penjajahan Inggeris. Perlantikan beliau sebagai Gabenor Negeri-Negeri Selat pada hari ini dalam tahun 1973, memberi peluang kepadanya untuk mempraktikkan segala pengalaman dan kemahiran tersebut. Beliau mendapat kepercayaan sepenuhnya dari kerajaan Inggeris malah beliau dikenali sebagai ’Imperialis Unggul’.

Sir_Andrew_Clarke

Sir Andrew Clarke

Ketokohan sebagai ’Imperialis’ di Tanah Melayu bermula dengan penglibatan dalam Perang Larut dan dalam perebutan takhta kerajaan Perak. Hasilnya dalam masa dua bulan, Clarke berjaya memujuk Raja Abdullah dan penyokong-penyokongnya untuk menandatangani Perjanjian Pangkor, yang memberikan Inggeris kuasa mentadbir negeri itu melalui perlantikan Residen.

Di Selangor, Clarke telah mengambil kesempatan untuk campur tangan dalam Perang Saudara antara anak-anak Raja dan pembesar-pembesar Selangor. Beliau akhirnya berjaya memujuk Sultan Abdul Samad untuk menyerahkan Selangor kepada pentadbiran Inggeris dan menempatkan seorang Residen.

Clarke juga bertanggungjawab membawa Negeri Sembilan di bawah pengaruh Inggeris. Penglibatannya dalam persengketaan merebut kuasa di Sungai Ujung dan Rembau telah memberi peluang kepada Inggeris untuk berkuasa di negeri itu.

Kebanyakkan tindakan yang dilakukan oleh Andrew Clarke, adalah merupakan keputusan peribadi beliau. Sebagai contoh, Clarke hanya memberitahu Pejabat Tanah Jajahan di London mengenai campur tangannya di Perak selepas seminggu beliau bertindak. Meskipun begitu tindakan Clarke itu mendapat restu sepenuhnya dari Inggeris dan adalah keputusan yang bijak bagi Inggeris melantik Sir Andres Clarke sebagai Gabenor Negeri-negeri Selat, pada hari dalam tahun 1873.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard