Monthly Archives: Mei 2016

Sejarah

Perjanjian Sultan Brunei-Charles Brooke Mengenai Penyerahan Daerah Baram

31 Mei 1885– Pada tahun 1885, satu perjanjian mengenai penyerahan daerah Baram telah ditandatangani di antara Sultan Brunei, Sultan Hashim Jalilul Alam Aqamaddin ibni Sultan Omar Ali Saifuddien dengan Sir Charles Brooke, Rajah Sarawak.

Sultan Hashim Jalilul Alam Aqamaddin ibni Sultan Omar Ali Saifuddien

Sultan Hashim Jalilul Alam Aqamaddin ibni Sultan Omar Ali Saifuddien

Perjanjian ini mengandungi lima perkara:

PERTAMA- Sultan Brunei bersama-sama wazir-wazir dan menteri-menterinya mengakui menyerahkan hak daerah-daerah pantai dari Tanjong Kedorong ke bahagian Timur Kuala Baram hingga ke Teluk Plai, termasuk semua sungai yang mengalir antara Tanjong Kedorong dan Teluk Plai, serta segala daerah dalam lingkungannya, kepada Raja Sarawak, Sir Charles Brooke;

KEDUA- Sir Charles Brooke serta waris-warisnya bersetuju membayar sebanyak $3,000 setiap tahun kepada Sultan Brunei serta waris-waris dan pengganti-penggantinya sebagai ganti rugi bagi cukai-cukai di daerah-daerah pantai serta kawasan dalam lingkungannya yang tersebut;

KETIGA- Berkenaan dengan daerah-daerah yang telah disebutkan itu, Kerajaan Sultan Brunei, atau kerajaan waris-warisnya, atau kerajaan pengganti-penggantinya hendaklah tidak lagi campur tangan dalam daerah-daerah tersebut, dan dengan sebenar-benarnya melepaskan daerah-daerah itu kepada Charles Brooke, Raja Sarawak, supaya pada masa hadapan hanya beliau dan waris-waris beliau sahaja yang berhak ke atas daerah-daerah pantai itu;

KEEMPAT- Berkenaan kuasa ke atas daerah-daerah pantai ini yang telah diserahkan kepada Baginda Queen oleh Sultan Brunei melalui perjanjian 1847, adalah dipersetujui bahawa Sir Charles Brooke tidak akan memindahkan atau menjual daerah-daerah pantai tersebut kepada kerajaan yang lain ataupun syarikat atau kepada sesiapa jua kecuali dengan kebenaran Kerajaan Inggeris, dan sebarang klausa yang berkaitan dengan perdagangan dan tarif yang dimeteraikan dalam perjanjian 1847 itu mestilah dipatuhi, sehinggalah ke suatu masa apabila perjanjian itu ditukar atau dipinda oleh kerajaan Sarawak dengan kebenaran Baginda Queen;

KELIMA- Pembayaran bagi daerah-daerah antara Tanjung Kedorong dan Teluk Plai di bahagikan seperti berikut:

  • (a) bagi Baram, Likau dan Semalajau, sebahagian dari Bakong dan sebahagian dari Miri dibayar sebanyak $3,000;
  • (b) dan selanjutnya bagi Suai, Sebuti dan Niah, sebahagian dari Bakong dan sebahagian dari Miri dibayar sebanyak $2,000 setahun;
  • (c) dan berkenaan dengan perkara pembayaran $2,000 setahun itu adalah juga menjadi isi kandungan dalam dokumen yang dipegang oleh Pengiran Temenggong Brunei.

Akibat dari perjanjian ini, Raja Sarawak, Sir Charles Brooke berjaya meresapkan lebih banyak lagi daerah-daerah Brunei menjadi daerah kekuasaan beliau. Daerah-daerah Baram, Likau, Semalajau, sebahagian dari Miri, Suai, Sebuti dan Niah telah menjadi hakmilik negeri Sarawak.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
jata_persekutuan_tanah_melayu-800px
Sejarah

Lambang Persekutuan Tanah Melayu Yang Baru Diwartakan.

30 Mei 1952 – Raja-raja Negeri Melayu telah memperkenankan lambang Persekutuan Tanah Melayu yang baru diwartakan pada 1952. Hal ini telah dinyatakan oleh Pesuruhjaya Tinggi Persekutuan iaitu Jeneral Sir Gerald Templer di Kuala Lumpur.

Reka bentuk lambang baru tersebut telah diusahakan oleh Jabatan Ukur bersama dengan Raja-raja Melayu dan Sir Henry Gurney. Ia menggunakan enam warna. Dalam lambang Persekutuan itu terdapat bintang pecah sebelas, yang mewakili 11 negeri dan bulan sabit melambangkan agama Islam sebagai agama rasmi. Lima bilah keris di bawahnya menandakan Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu.

Di kirinya lambang Negeri Pulau Pinang – Prince Of Wales yang berlatarkan ombak laut. Di kanannya pula lambang Gerbang Kota Santiago yang mewakili Negeri Melaka. Kedua negeri dipisahkan oleh warna hitam, merah dan kuning yang merupakan warna-warna berasingan bagi Negeri-negeri Bersekutu.

Lambang harimau merupakan lambang yang digunakan bagi Negeri-negeri Melayu sejak sebelum perang lagi. Lambang Persekutuan yang baru ini telah menjadi lambang kemegahan dan menjadi tanda Persekutuan Tanah Melayu sehingga selepas kemerdekaan.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
pramlee-800px
Sejarah

P. Ramlee Meninggal Dunia

29 Mei 1973 – Seniman Agung P. Ramlee meninggal dunia secara mengejut ketika berusia 43 tahun. Allahyarham menghembuskan nafasnya yang terakhir di sisi isterinya, Salmah Ismail (Saloma) di Hospital Besar Kuala Lumpur kira-kira pukul 5.30 pagi 29 Mei 1973.

Nama kelahiran Allahyarham adalah Teuku Zakaria bin Teuku Nyak Puteh. Neneknya telah memanggil cucunya dengan panggilan “Ramlee” kerana kesukaran memanggil nama “Teuku Zakaria”. Allahyarham P.Ramlee yang telah menceburkan diri dalam lapangan perfileman hampir suku abad telah banyak melahirkan “bintang-bintang” filem yang terkenal.

P_ramlee

Sejarah perjuangannya adalah sejarah perkembangan perfileman Melayu sendiri. Allahyarham terkenal sebagai penyanyi, penggubah lagu, penulis skrip, pelakon dan juga pengarah filem. Semasa hayatnya Allahyarham P.Ramlee telah berlakon dalam lebih 200 filem, mengarah lebih 40 buah filem dan telah menggubah lebih 1,000 lagu yang menjadi kesukaan ramai.

Allahyarham mula menceburkan diri dalam dunia perfileman pada tahun 1948. Ketika itu Allahyarham hanya menjadi pelakon tambahan dan penyanyi suara latar filem sahaja. Hanya pada tahun 1951 Allahyarham telah dipilih menjadi pelakon utama dalam filem Takdir Ilahi. Pada tahun 1953, Allahyarham telah mengarah filem sulungnya iaitu ‘Penarik Beca’.

Sesungguhnya Allahyarham P.Ramlee telah meninggalkan jasa baktinya dalam sejarah perkembangan filem di negara ini. Pemimpin-pemimpin negara, rakan seperjuangannya serta peminatnya menganggap pemergian Allahyarham satu kehilangan tokoh kebudayaan Melayu, yang agung dan sukar dicari ganti.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
Tun_Hussein_Onn_portrait
Sejarah

Tun Hussein Onn Meninggal Dunia

29 Mei 1990 – Pada hari ini dalam tahun 1990, Y.A.B. Tun Hussein Onn, Perdana Menteri Malaysia ketiga telah meninggal dunia di Pusat Rawatan Seaton, San Francisco, Amerika Syarikat pada pukul 7.15 pagi waktu Malaysia kerana sakit jantung pada usia 68 tahun. Jenazah Allahyarham Tun Hussein Onn telah diterbangkan semula ke tanah air dan diberi penghormatan pengkebumian negara di Makam Pahlawan, Masjid Negara, Kuala Lumpur.

Tun Hussein Onn, dilahirkan pada 12 Februari 1922 di Johor Bahru dan merupakan anak sulung kepada pasangan Dato’ Onn Ja’afar dan Datin Halimah Hussein. Allahyarham telah dilantik sebagai Perdana Menteri Malaysia yang ketiga pada 15 Januari 1976. Di bawah pimpinan Tun Hussein Onn asas dan kemajuan ekonomi Malaysia yang dijana oleh Dasar Ekonomi Baru yang diperkenalkan pada tahun 1970an juga telah mula menampakkan hasilnya. Dasar Tun Hussein Onn yang berbelanja dengan cermat dan menanamkan sifat suka menabung di kalangan rakyat telah memberi asas yang sangat kuat dalam pembangunan ekonomi negara.

Pada 17 Julai 1981, Tun Hussein Onn secara rasmi telah meletakkan jawatan sebagai Perdana Menteri Malaysia yang atas sebab kesihatan. Sebagai seorang pemimpin negara, Tun Hussein Onn dikenali sebagai ‘Bapa Perpaduan’ bagi mengenang segala jasa dan usahanya dalam memupuk perpaduan di Malaysia.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
utusan_melayu-800px
Sejarah

Utusan Melayu Diterbitkan Di Kuala Lumpur

29 Mei 1939 – Pada tahun 1939 Utusan Melayu telah diterbitkan di Kuala Lumpur berikutan pemindahan ibu pejabatnya dari Singapura. Sebelum berpindah ke Kuala Lumpur, Utusan Melayu telah diterbitkan di Singapura oleh Singapore Free Press mulai 7 November 1907, pengasasnya yang pertama ialah Encik Yusof bin Ishak. Manakala pengarang yang pertama Utusan Melayu ialah Abdul Rahim Kajai. Terdapat juga pengarang-pengarang yang lain seperti Mohd. Yunos bin Abdullah, Abdul Hamid bin Miskin dan Syed Saddullah Khan.

Utusan_Melayu

Setelah berpindah ke Kuala Lumpur Utusan Melayu telah memainkan peranan penting dalam perkembangan pemikiran dan pembangunan masyarakat Melayu. Beberapa usaha telah dilakukan oleh pengarang seperti Zainol Abidin Haji Alias, Hashim Yunus, Ishak Hj. Mohamad, Haji Dahlan Mas’ud, Yusof Ishak, dan A. Samad Ismail. Utusan Melayu telah mengalami jatuh bangunnya bersama-sama bangsa Melayu.

Perkembangan politik di Tanah Melayu pada masa itu dapat mempengaruhi jiwa pengarang-pengarangnya dalam menghasilkan tulisan yang memberi kesedaran kepada masyarakat Melayu. Utusan Melayu juga berperanan dalam memperjuangkan nasib orang Melayu, membela bangsa, agama dan tanah air. Utusan Melayu telah menjadi medan bagi menyuarakan politik Melayu untuk menuntut kemerdekaan. Di samping penyuaraan perjuangan kebangsaan ia juga merupakan wadah utama dalam perkembangan bahasa dan sastera Melayu.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
logo_plkn-800px
Sejarah

Kabinet Meluluskan Program Latihan Khidmat Negara

28 Mei 2003 – Pada tahun 2003, Kabinet telah meluluskan cadangan pelaksanaan Program Khidmat Negara dan Akta Latihan Khidmat Negara 2003. Sejarah Program Latihan Khidmat Negara bermula apabila sebuah Jawatankuasa Kabinet Mengenai Kerahan Tenaga telah dibentuk dalam Mesyuarat Kabinet pada 30 Oktober 2002 untuk mengkaji keperluan pelaksanaan Kerahan Tenaga ini. Jawatankuasa tersebut dipengerusikan oleh Menteri Pertahanan dan dianggotai oleh 7 Menteri, seorang Penasihat Perdana Menteri yang bertaraf Menteri dan 5 Timbalan Menteri.

Mesyuarat pertama yang telah diadakan pada 12 November 2002, Jawatankuasa Kabinet Mengenai Kerahan Tenaga telah menerima penggunaan istilah ‘Khidmat Negara’ bagi menggantikan istilah ‘Kerahan Tenaga’. Pada 25 Jun 2003 Dewan Rakyat meluluskan Rang Undang-Undang Akta Latihan Khidmat Negara manakala Dewan Negara meluluskan Rang Undang-Undang pada 7 Julai 2003.

plkn-sabah

Program Latihan Khidmat Negara telah dilaksanakan pada 16 Februari 2004, merupakan suatu program pembinaan sahsiah diri bermatlamatkan membina dan mengukuhkan semangat patriotisme di kalangan generasi muda, memupuk perpaduan kaum serta integrasi nasional dan membentuk perwatakan positif menerusi nilai-nilai murni. PLKN merupakan kursus latihan wajib selama tiga bulan di Pusat Latihan PLKN bagi mereka yang terpilih apabila menamatkan pendidikan sekolah menengah atau berumur 17 tahun keatas.

Sesungguhnya peranan Program Latihan Khidmat Negara bagi pembinaan sahsiah diri bermatlamatkan membina dan mengukuhkan semangat patriotisme di kalangan generasi muda berjaya memupuk perpaduan kaum serta integrasi nasional dan membentuk perwatakan positif menerusi nilai-nilai murni.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
kemerdekaan_malaysia
Sejarah

Gagasan Persekutuan Malaysia Dikemukakan

27 Mei 1961 – Pada tahun 1961, Tunku Abdul Rahman Putra, Perdana Menteri Persekutuan Tanah Melayu mengemukakan Gagasan Persekutuan Malaysia yang membawa kepada penubuhan Malaysia. Gagasan ini beliau kemukakan dalam satu majlis jamuan yang diadakan oleh Persatuan Wartawan-wartawan Luar Negeri Asia Tenggara, di Singapura.

Cadangan yang dikemukakan oleh beliau itu walaupun bukan sesuatu yang baru tetapi telah mengejutkan banyak pihak oleh kerana di zaman selepas perang tidak ramai orang berwenang (dalam kerajaan) memperkatakan tentang ide kesatuan politik- yang lebih besar oleh kerana cadangan-cadangan serupa ini sama ada berbahaya dari segi politik ataupun ia tidak praktikal dalam masa sedang berlakunya perubahan dan kegelisahan politik.

Dalam mengemukakan cadangan itu beliau menyatakan bahawa Tanah Melayu tidak dapat memencilkan diri dari politik antarabangsa. Seterusnya beliau menyatakan bahawa:

Lambat laun Tanah Melayu harus bersefahaman dengan Britain dan rakyat-rakyat Singapura, Borneo Utara, Brunei dan Sarawak. Adalah agak terlalu awal untuk saya menyebutkan cara bagaimana persefahaman itu dapat dicapai, namun tidak dapat dielakkan bahawa kita perlu mencapai objektif ini dan memikirkan satu rancangan bagaimana wilayah-wilayah ini dapat dibawa kepada satu kerjasama politik dan ekonomi yang rapat.

Tidak berapa lama selepas pengumuman Gagasan Persekutuan Malaysia itu, pada 21 Ogos 1961, Jawatankuasa Setiakawan dan Perundingan Malaysia (Malaysian Solidarity Consultative Committee) pun ditubuhkan sebagai cawangan kepada Persatuan Parlimen Komanwel (Commonwealth Parliamentary Association) dan telah mengadakan mesyuaratnya di Jesselton dan mula merancangkan satu rancangan tindakan serantau.

Seorang Ahli yang terkemuka dalam Majlis Perundangan Borneo Utara, Donald Stephens telah dilantik sebagai Pengerusi Jawatankuasa ini yang ahli-ahlinya terdiri dari wakil-wakil Sabah, Sarawak dan Singapura, dan pemerhati-pemerhati dari Brunei. Jawatankuasa ini telah bertemu sebanyak empat kali. Akhirnya Jawatankuasa ini telah mengeluarkan satu Memorandum bagi penubuhan Malaysia, 3hb Februari 1962 dan yang menjadi asas kepada Suruhanjaya bersama Britain-Tanah Melayu meninjau kehendak-kehendak rakyat Borneo.

Suruhanjaya ini ialah Suruhanjaya Cobbold yang telah dilantik pada 16hb Januari, 1962 dan diketuai oleh Lord Cobbold. Suruhanjaya ini telah menjalankan tinjauannya di Sabah dan Sarawak daripada 19hb Februari hingga 18 April 1962. Pada 1 Ogos 1962 Suruhanjaya ini mengeluarkan laporannya dan menyatakan bahawa 70 peratus daripada rakyat Borneo (kecuali Brunei) menginginkan Malaysia dengan syarat tiap-tiap negeri itu diberi hak mengawal dasar-dasar bahasa dan imigresen masing-masing dan mempunyai Ketua Negerinya sendiri.

Mereka juga akan mempunyai 40 orang wakil dalam Parlimen Malaysia dan akan menerima geran-geran pembangunan, Singapura pula telah bersetuju untuk bercantum dengan syarat ia menguasai hal ehwal kewangan, buruh dan pelajaran, sementara kawalan ke atas hal ehwal luarnegeri, pertahanan dan keselamatan diserahkan kepada Kerajaan Pusat. Selain daripada itu Singapura akan diberi 15 kerusi daripada 159 kerusi dalam Dewan Perundangan Persekutuan. Ia juga akan mempunyai kerajaan dan Dewan dan Yang Dipertua Negaranya sendiri.

Gagasan untuk membentuk satu Persekutuan Malaysia sebagai satu entiti politik yang dimaksudkan oleh Tunku ini adalah merupakan cadangan yang pertama kalinya pernah dikemukakan secara terbuka oleh seorang pemimpin negara di rantau ini. Sebelum ini memang terdapat suara-suara yang menyuarakan tentang konsep ini tetapi datangnya daripada beberapa orang nasionalis Melayu dari parti-parti bukan pemerintah. Bagaimanapun konsep yang mereka kemukakan adalah dalam konteks Melayu Raya yang meliputi seluruh kepulauan Melayu Nusantara.

Cadangan Gagasan Persekutuan Malaysia Tunku ini telah mengubah secara radikal perjalanan politik antarabangsa di rantau ini hingga membawa kepada perubahan peta Asia Tenggara apabila Malaysia ditubuhkan pada 16 September 1963 yang merangkumi negeri-negeri Persekutuan Tanah Melayu, Sabah, Sarawak dan Singapura.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
voc-800px
Sejarah

Orang-Orang Perak Menyerang Angkatan Laut Belanda

27 Mei 1658 – Pada tahun 1658, satu pertempuran telah berlaku apabila orang-orang Perak menyerang angkatan laut Belanda. Pertempuran ini berlaku ketika kapal-kapal laut Belanda yang diketuai oleh Joan Truitmans sedang menghalang Perak daripada menjalankan perdagangan dengan saudagar-saudagar asing. Belanda mengambil tindakan demikian kerana tidak berpuashati terhadap orang-orang Perak yang kerap melanggar syarat-syarat perjanjian persahabatan dan perdagangan yang dibuat di antara kedua pihak dalam tahun-tahun 1650, 1653 dan 1655.

Orang-orang Perak menganggap perjanjian-perjanjian itu adalah tidak sah kerana perjanjian itu dibuat secara paksa dan juga kerana perbezaan agama. Perjanjian-perjanjian yang ditandatangani oleh Sultan Perak adalah kerana desakan Acheh dan mereka menganggap campur tangan Belanda telah menggugat kepentingan mereka yang mengamalkan perdagangan bercorak bebas. Syarat-syarat perjanjian perdagangan bijih timah misalnya hanya menguntungkan Belanda. Belanda telah mengenakan harga dagangan yang rendah dan gantirugi yang dibayar tidak menyenangkan orang-orang Perak.

Secara senyap mereka terus menjalankan perdagangan dengan saudagar-saudagar asing. Oleh kerana tidak puas hati orang-orang Perak kerap kali menyerang loji-loji perniagaan dan kapal-kapal Belanda di Kuala Sungai Perak dalam tahun-tahun 1651 hingga 1657.

Akibat dari itu, Belanda telah mengepung dan mengawasi perairan Perak untuk menghalang sebarang perdagangan tempatan. Ini menyebabkan orang-orang Perak menyerang dan membakar loji-loji perniagaan Belanda pada 23 April 1658 di Kuala Bernam dan berjaya melumpuhkan kegiatan Belanda di situ.

Pada hari ini dalam tahun 1658, dengan tujuh buah kapal perang dan 30 buah kapal-kapal kecil, orang-orang Perak menyerang angkatan laut Belanda yang sedang mengepung perairan Perak.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
ipoh-800px
Sejarah

Sultan Azlan Isytihar Ipoh Sebagai Bandaraya

27 Mei 1988 – Pada tahun 1988 DYMM Sultan Azlan Muhibbuddin Shah Ibni Al-Marhum Sultan Yussuf Izzuddin Shah Ghafarullahu-lah Paduka Seri Sultan Perak Darul Ridzuan telah mengisytiharkan Bandar Ipoh sebagai bandaraya.

Sejarah pentadbiran bandar Ipoh bermula apabila pada tahun 1889, hospital mula dibina di antara kawasan stesen keretapi dan Balai Polis Pusat. Pada tahun 1893, akibat kepesatan pembangunan berlaku dan ‘Ipoh Sanitary Board’ diwujudkan dan Ipoh merupakan bandar yang terbesar di negeri Perak dan kedua besarnya di Negeri-negeri Melayu Bersekutu pada tahun 1895. Di antara tahun 1905-1914, kawasan pentadbiran bandar Ipoh berkembang hingga menyeberangi sungai kinta dan wujudnya Ipoh New Town ke jalan Anderson.

Pada tahun 1905-1915, ‘Kinta Saitary Board North’ telah diwujudkan dan pada tahun 1916-1941 ‘Kinta District Board’ diwujudkan, diketuai oleh A.S Jelf di bawah pentadbiran ‘British Military Administration’. Manakala dalam tahun 1946-1954, ‘Kinta Town Board’ telah wujud bermula di bawah penyelarasan Major J.S Drake dan pada tahun 1954-1956, G.S Walker menjadi pengerusi. ‘Ipoh Mengelembu Town Council’ ditubuhkan pada tahun 1957-1962 diketuai oleh Encik Abdullah Bin Uni.

Pada 31 Mei 1962, Ipoh dinaikkan ke taraf perbandaran dan dikenali sebagai Majlis Perbandaran Ipoh dan diisytiharkan oleh DYMM Sultan Yusuf Izzudin. Sebagai Ibu negeri, Ipoh merupakan pusat pentadbiran, perdagangan, sukan, kebudayaan, kewangan, politik,keagamaan dan juga pendidikan dan kini Majlis Bandaraya Ipoh terus berusaha untuk menjadikan Bandaraya Ipoh sebagai bandaraya yang dinamik dan unggul.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard
bendera_persekutuan_tanah_melayu-800px
Sejarah

Bendera Persekutuan Dikibarkan Buat Pertama Kali

26 Mei 1950 – Pada tahun 1950, bendera Persekutuan dikibarkan buat pertama kali di Istana Sultan Selangor di Kuala Lumpur. Bendera ini telah dijadikan bendera rasmi Persekutuan Tanah Melayu apabila negara mencapai kemerdekaan pada tahun 1957, dan dikibarkan pada hari yang penuh bersejarah itu.

Bendera berukuran 6’ x 3’ ini adalah hasil rekaan Allahyarham Mohamed bin Hamzah, seorang kakitangan Jabatan Kerja Raya di Johor dalam satu pertandingan yang diadakan pada tahun 1949.

Berdasarkan petikan daripada fail Jabatan Perdana Menteri bertajuk ‘Federation of Malaya Flags’ ada menjelaskan tentang pengertian simbol-simbol pada bendera tersebut. Surat bertarikh 7 Jun 1950 itu menjelaskan bahawa 11 jalur berwarna merah dan putih dan bintang pecah 11 adalah lambang perpaduan dan kerjasama 11 buah negeri dalam Persekutuan Tanah Melayu. Lambang bulan dan bintang berwarna kuning menandakan agama Islam sebagai agama rasmi. Warna merah, putih dan biru melambangkan gabungan dan kerjasama Persekutuan Tanah Melayu dalam Pertubuhan Negara-negara Komanwel.

Hari ini, setelah negara mencapai kemerdekaan bendera ini masih lagi berkibar megah di angkasaraya. Malah pada 31 Ogos 1997, bendera Malaysia ini menempa satu lagi sejarah apabila ia diberikan nama khas iaitu Jalur Gemilang.

Sumber : Arkib Negara Malaysia

Standard